İş Kazaları ve Sorumluluk Sigortaları

İş kazası, bir iş yerinde çalışan bir kişinin göreviyle ilgili olarak meydana gelen ve yaralanma, hastalık veya ölümle sonuçlanabilen bir olaydır. İş kazaları genellikle tehlikeli mesleklerde, sanayi sektöründe, inşaat alanlarında veya madencilik gibi zorlu ortamlarda meydana gelir.

İşveren meydana gelebilecek olumsuzluklara karşı önlem almak zorundadır. İşçilere iş sağlığı ve güvenliği eğitimi vermeli ve iş güvenliği için gerekli tedbirleri almak zorundadır. Aksi halde yaşanabilecek bir kaza durumunda maddi ve manevi tazminat sorumluluğu altında olacaktır.

Yapılan bir araştırmaya göre, iş kazalarının büyük çoğunluğu gerekli önlemler alındıktan sonra işçinin kendi ihmalkâr davranışından dolayı meydana gelmektedir. İş kazalarının %98’e kadar önlenebileceği de yapılan açıklamalar arasındadır. Hâl böyle olunca da kanun koyucu işçileri ve bakmakla yükümlü oldukları kişileri korumak amacıyla gerekli düzenlemeler yapmıştır.

Yapılan bu düzenlemelerin en temel amacı, görülecek işin hızlı tamamlanmasından ziyade işçinin can sağlığını korumaya yöneliktir. Çünkü; ağır kimyasallarla çalışan işçilerin solumuş oldukları kimyevi hava belirli bir müddet sonra sağlıklarını ciddi şekilde etkileyecektir. Bu yüzdendir ki; işverenler çalışanları için uygun gerekli iş güvenliği tedbirlerini almak zorundadır. İşçi, bir depoda transpalet kullanıyorsa buraya uygun işçi ayakkabılarının bulundurulması gerekmektedir.

İşveren bu ağır sorumluluğun yükünü hafifletmek için de iş kazası sigortası yoluna gitmektedir. Bu sigorta kapsamında herhangi bir kaza sonucunda yaralanan veya hayatını kaybeden işçinin talep edebileceği haklara karşı bir güvencedir.

Çoğunlukla Görülen İş Kazaları

1. Fiziksel Yaralanmalar: Düşme, kayma, kesilme, ezilme, yanma, kırılma ve çarpma gibi fiziksel etkiler sonucu oluşan yaralanmalardır.
2. Solunum Yolu Rahatsızlıkları: Kimyasal maddelere veya toksik gazlara maruz kalma sonucu solunum yolu rahatsızlıkları meydana gelebilir. Bu tür kazaların sonucunda zehirlenmeler, solunum yetmezliği veya akciğer rahatsızlıklarını ortaya çıkabilir.
3. Mesleki Hastalıklar: Belirli bir meslekte çalışmaktan kaynaklanan hastalıklar iş kazası olarak kabul edilebilir. Örneğin, asbeste maruz kalan bir işçiye mesleki bir hastalık teşhisi konulabilir.
4. Zehirlenmeler: Kimyasal maddelerin veya zararlı maddelerin solunması, yutulması veya deriyle teması sonucunda meydana gelen zehirlenmelerdir.
5. Patlamalar ve Yangınlar: Kimyasal maddelerin, yanıcı malzemelerin veya patlayıcı maddelerin kullanımı veya saklanmasıyla ilişkili olarak meydana gelen patlamalar ve yangınlar iş kazalarına yol açabilir.
6. Araç Kazaları: İş yerindeki araçların kullanımı sırasında meydana gelen trafik kazaları.
7. Yığılma ve Göçük Olayları: İnşaat veya maden gibi sektörlerde çalışanların yığılma veya göçük altında kalması sonucu meydana gelen kazalar

Bunlar ve bunlar gibi durumlarda işveren en önce gerekli tedbirleri almalı ve hiçbir çalışanının can ve mal güvenliğini tehlikeye atmamalıdır. İşveren her türlü önlemi alsa da önüne geçemeyeceği şekilde kazalar meydana gelebilecektir. Bu yüzden sorumluluk sigortaları işverenlerin bu ağır yükü hafifletme en temel yardımcı kurumdur.

İş kazası sigortasından faydalanabilmek için birkaç şart vardır: *İşçinin çalıştığı yerde sigortalı olması gerekmektedir. *İşçinin kaza sonucu fiziksel veya ruhsal bir zarara uğraması *Fiil ile kaza arasında bir bağlantı olması gerekmektedir.

İş kazası sigortası işveren tarafından ödenir ve belirli şartları bulunmaktadır. Kısaca örnek vermek gerekirse, zorunlu trafik sigortası yaptırıldığında ödenen prim haksız fiil sonucu zarar gören karşı tarafın belirli miktarda zararını karşılamakta aşkın kalan kısım araç sahibi ya da işleteni tarafından karşılanmaktadır. Makalemizde bahsedilen sigorta kapsamında da yine aynı şekilde bir sigortalanma ve teminat bulunmaktadır.

İş kazası, kaza gerçekleşip hastanede işçi tedaviye alınacağı zaman SGK’ya bildirilmeli ve kazanın iş kazası olduğu resmi kayıtlara geçmelidir. Aksi durumda işveren işçi tarafından açılan tazminat davalarını sigorta şirketinden ödettiremeyecektir. Bu yüzden işveren bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeli ve oluşabilecek aksi bir durumda herhangi bir zarara uğramayacaktır.

Bu sigorta, çalışanın çalışmadığı günlerin belirli bir kısmını işçiye ödemektedir. İş göremezlik tazminatı yine bu sigorta kapsamındadır. İş kazası sonucu oluşacak uyuşmazlıklarda görevli mahkeme İş Mahkemeleri’dir.

İşçinin iş kazası veya meslek hastalığı geçirmesi sosyal sigorta kapsamında olması yanı sıra Sosyal Güvenlik Kurumu yapmış olduğu bu ödemeler zararı kısmi olarak karşılamakta ve işçi tam anlamıyla tatmin olamamaktadır. Malullük, sakatlık veya ölüm gibi ağır şekilde sonuçlanan kazalar bakımından SGK’nın zararı tazmin etmesi kısıtlıdır. Ayrıyeten işverene rücu etme hakkı da olduğundan pek çok durumda işveren bu zararları kuruma ödemek zorundadır. Bu yüzden işverenler sorumluluk sigortası yaptırmak istemektedirler. Çünkü kurumun aşan zararları ve rücu gibi durumlar işverenin sigorta ettirdiği şirket tarafından karşılanacaktır. Ancak ilk ve son durumda kurum üzerinde kalacak olan alacaklar sorumluluk sigortası kapsamında içerisine girmemektedir.

İşçinin açmış olduğu bir davada mahkeme harçları, dava giderleri ve avukatlık ücretleri gibi ücretler de yine bu sigorta kapsamında sigorta şirketi tarafından ödenmektedir.

İşveren tarafından yapılacak bu sigortanın bir prim miktarı, teminatı sigorta poliçisinde belirtilmelidir. Yapılan bu sözleşme edimlerin belirlenebilir olması gerekmektedir. İşçi tarafından istenen ya da mahkeme tarafından belirlenen tazminat miktarı poliçede belirlenen limiti aşarsa sigorta şirketi yalnızca teminatta belirlenen tutarı ödemekle yükümlüdür ve geri kalan miktarı işverenin ödemesi gerekmektedir.

Teminat Dışında Olan Durumlar

Mevzuatın ilgili maddesinde de belirtildiği üzere;

1. Kasten veya bilerek sebebiyet verilen olaylar sonucu doğan zararlar,
2. Savaş halleri,

gibi durumlarda sigorta şirketleri teminat dışında bırakılan hallerdir.

İşveren tarafından ferdi veya toplu iş sözleşmesiyle genel düzenlemelere nazaran daha fazla bir sorumluluk aldığını belirtmişse bu durumda da sigortacılar bu durumları karşılamamaktadırlar.

İşveren, sigorta ettirirken sigorta şirketini yanıltıcı beyanlarda bulunursa bu durumda yanıltıcı beyanlar kapsamında kalan kısımlar sigortacılar tarafından karşılanmamaktadır.