Single Blog Title

This is a single blog caption

Deniz Kazalarında Sigorta Şirketlerinin Rücu Hakkı ve Hukuki Sınırları

Giriş

Deniz ticaretinde sigorta, yük sahipleri, taşıyanlar ve gemi işletmecileri için büyük bir güvence mekanizmasıdır. Ancak, sigorta şirketleri tazminat ödedikten sonra rücu hakkını kullanarak zarara neden olan tarafa karşı hukuki talepte bulunabilir.

Peki, sigorta şirketlerinin rücu hakkı hangi şartlar altında kullanılabilir? Taşıyan, kaptan, mürettebat veya üçüncü kişiler hangi durumlarda rücu taleplerine muhatap olabilir?

Bu makalede, deniz kazalarında sigorta şirketlerinin rücu hakkının hukuki temelleri, uygulamada karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları incelenecektir.


1. Rücu Hakkının Hukuki Temelleri

Sigorta şirketlerinin rücu hakkı, sigortacının ödediği tazminatı asıl sorumlu kişiye geri talep etmesi anlamına gelir. Deniz kazalarında rücu hakkı, Türk Ticaret Kanunu (TTK), Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve uluslararası sözleşmeler çerçevesinde düzenlenmektedir.

📌 Türk Hukukundaki Temel Mevzuat:
TTK m.1472: Sigorta şirketi, sigortalıya yaptığı ödemeyi, zarardan sorumlu kişiye karşı rücu hakkı ile talep edebilir.
TBK m.127: Sigortacı, sigortalının sahip olduğu tüm hakları devralarak zarar sorumlusuna karşı dava açabilir.
Deniz Sigorta Hukuku (TTK m.1466 – 1520): Gemi çarpışmalarında, yük kayıplarında veya çevresel zarar durumlarında sigorta şirketinin sorumluluğu ve rücu hakkı düzenlenmiştir.

📌 Uluslararası Mevzuat:
Hague-Visby Kuralları: Taşıyanın sorumluluk sınırları belirlenmiş ve rücu taleplerinin sınırları çizilmiştir.
Rotterdam Kuralları (2009): Rücu hakkı, taşıyanın ihmaline dayalı tazminat talepleri açısından genişletilmiştir.
MARPOL Sözleşmesi: Çevresel zararlar nedeniyle sigorta şirketlerinin devlete ve zarar verenlere rücu hakkı tanınmaktadır.


2. Sigorta Şirketlerinin Rücu Hakkını Kullanabileceği Durumlar

Sigorta şirketleri, deniz kazalarına neden olan tarafa rücu edebilmek için öncelikle zarar ve kusur ilişkisini kanıtlamak zorundadır.

a) Gemi Çarpışmalarında Rücu Hakkı

  • Eğer geminin kaptanı veya mürettebatı kusurlu bir çarpışmaya neden olduysa, sigorta şirketi gemi işletmecisine veya kaptana rücu edebilir.
  • Örnek: Bir konteyner gemisinin yanlış navigasyon nedeniyle başka bir gemiyle çarpışması sonucunda sigorta şirketi kaptanın veya gemi işletmecisinin kusurlu olduğunu ispatlarsa, rücu hakkını kullanabilir.

b) Yük Kaybı ve Hasarı Nedeniyle Rücu

  • Taşıyanın yükü zarar görmüş veya teslim edememiş olması halinde, sigorta şirketi taşıyana rücu edebilir.
  • Örnek: Soğuk zincir taşımacılığında bir arıza nedeniyle yük bozulmuşsa, sigorta şirketi taşıyana veya taşımadan sorumlu üçüncü kişiye dava açabilir.

c) Çevresel Zararlar ve Rücu

  • Denize petrol veya kimyasal madde sızdıran bir tanker gemisinin çevreye zarar vermesi halinde, sigorta şirketi sorumlu şirkete, kaptana veya armatöre rücu edebilir.
  • Örnek: Sigorta şirketi, devletin talep ettiği çevre temizleme maliyetlerini ödedikten sonra çevreyi kirleten gemi sahibi veya işletmecisinden bu tutarı talep edebilir.

d) Mürettebatın Kasıtlı veya Ağır Kusuru Nedeniyle Rücu

  • Sigorta şirketi, gemi mürettebatının veya kaptanın kasıtlı veya ağır ihmali nedeniyle oluşan zararlar için rücu talebinde bulunabilir.
  • Örnek: Kaptanın alkol alarak seyrüsefer yapması sonucu bir çarpışma yaşanmışsa, sigorta şirketi kaptana ve gemi sahibine rücu edebilir.

3. Rücu Hakkının Sınırları

Sigorta şirketleri, her durumda rücu hakkını kullanamaz. Rücu hakkının bazı yasal sınırları bulunmaktadır:

a) Taşıyanın Sorumluluğunun Sınırlandırılması

  • Hague-Visby Kuralları’na göre taşıyan, bazı durumlarda sorumluluktan muaf olabilir.
  • Örnek: Fırtına nedeniyle zarar gören yük için taşıyana rücu edilemez.

b) Mücbir Sebep Halleri

  • Deniz kazaları doğal afetler, savaş veya korsan saldırısı nedeniyle oluşmuşsa, sigorta şirketi rücu hakkını kullanamaz.

c) Sigorta Poliçesi Kapsamındaki İstisnalar

  • Sigorta poliçesinde belirlenen sınırlar nedeniyle, bazı rücu talepleri reddedilebilir.

4. Uygulamada Karşılaşılan Hukuki Sorunlar ve Çözüm Önerileri

⚠ Sorun 1: Taşıyanın Rücu Taleplerine Karşı Çıkması

🔹 Bazı taşıyanlar, sigorta şirketlerinin rücu taleplerine karşı “sorumluluk sınırlandırması” savunmasını yapmaktadır.

Çözüm:

  • Sigorta şirketleri, uluslararası sözleşmelere uygun şekilde poliçe hazırlamalı ve taşıyanın sorumluluğunu açıkça belirlemelidir.

⚠ Sorun 2: Sigorta Şirketlerinin Rücu Davalarının Uzun Sürmesi

🔹 Mahkeme süreçleri yıllarca sürebilmektedir.

Çözüm:

  • Deniz sigorta tahkim mekanizmaları kullanılmalıdır. (LMAA, ISTAC, ICC)

⚠ Sorun 3: Mürettebatın Kişisel Sorumluluğunun Belirlenmesi

🔹 Sigorta şirketleri bazen doğrudan kaptana veya mürettebata rücu etmekte zorluk yaşamaktadır.

Çözüm:

  • Kaptan ve mürettebatın kusur durumları detaylı bilirkişi raporları ile incelenmelidir.

Leave a Reply

Open chat
Avukata İhtiyacım var
Merhaba
Hukuki Sorunuz nedir ?
Call Now Button