Haksız Rekabet ve Fikri Sınai Mülkiyet Hakları

1. Kavramın Tanımı

Haksız rekabet, dürüstlük kuralına aykırı davranış veya ticari uygulamalarla ekonomik rekabetin kötüye kullanılmasıdır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) m. 54–63 arasında düzenlenmiştir. Amaç, sadece rakiplerin menfaatini değil, tüketicilerin ve toplumun ekonomik düzeninin de korunmasını sağlamaktır.

2. Tarihsel Gelişim

Türk hukukunda haksız rekabet hükümleri, İsviçre Borçlar Kanunu’ndan alınmıştır. 6762 sayılı eski TTK’da yer alan hükümler, 6102 sayılı yeni TTK’da modernize edilerek yeniden düzenlenmiştir.

3. Unsurlar

Haksız rekabetin oluşabilmesi için üç unsur aranır:

• Rekabet ilişkisi: Taraflar arasında ticari faaliyet bakımından rekabet bulunmalıdır.

• Dürüstlük kuralına aykırılık: Davranış dürüstlük kuralına aykırı olmalıdır.

• Zarar veya zarar tehlikesi: Rakip zarar görmeli ya da zarar tehlikesi doğmalıdır.

4. TTK m. 54’e Göre Haksız Rekabet Halleri

Kanuna göre haksız rekabet teşkil eden davranışlar şunlardır:

• Gerçeğe aykırı beyanlarla rakip hakkında kötüleme yapmak,

• Karıştırılmaya yol açacak şekilde unvan, marka, işaret veya ambalaj kullanmak,

• Başkasının ürününü veya hizmetini taklit etmek,

• Dürüstlük kuralına aykırı şekilde müşteri çevresini kötüye kullanmak,

• Müşterileri yanıltıcı reklam ve satış yöntemleri uygulamak.

---

⚖️ II. Benzer Olaylar (Yargıtay ve Uygulama Örnekleri)

🧾 1. Marka Taklidi ve Karıştırılma Tehlikesi (Yarg. 11. HD, 1986)

Bir işletme, rakibinin markasına benzer bir ibareyi kullanarak müşterileri yanıltmıştır. Yargıtay, “aynı veya benzer markanın kullanılması, tüketicide karışıklık yaratıyorsa haksız rekabet oluşturur” diyerek davayı kabul etmiştir.

🧾 2. Esnaf Unvanının Benzer Kullanımı (Yarg. 11. HD, 2009/9957)

Davacı “ABC İnşaat Ltd.” iken davalı “ABC Yapı Ltd.” unvanını kullanmıştır. Mahkeme, bu durumun aynı sektörde karışıklık yarattığını belirterek TTK m. 54 uyarınca haksız rekabetin varlığına hükmetmiştir.

🧾 3. Müşteri Bilgilerinin Kötüye Kullanımı (Yarg. 11. HD, 2004)

Bir çalışan, işten ayrıldıktan sonra eski işyerinin müşteri listelerini kullanarak aynı alanda faaliyet göstermiştir. Yargıtay, dürüstlük kuralına aykırı rekabet olarak değerlendirmiştir.

---

🧮 III. Haksız Rekabet Davalarında Talep Edilebilecek Haklar

TTK m. 56’ya göre davacı şu taleplerde bulunabilir:

1. Fiilin tespiti, men’i (önlenmesi)

2. Fiilin sonuçlarının ortadan kaldırılması

3. Tazminat (maddi/manevi)

4. Haksız beyanların düzeltilmesi

5. Kararın ilan edilmesi veya yayınlanması

---

📝 IV. Örnek Dilekçe (Haksız Rekabetin Men’i ve Tazminat Talebi)

… ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ’NE

DAVACI :

[Ad Soyad / Ticaret Ünvanı]
[Adres]
Vekili : Av. Ferhat KÜLE
(İstanbul Barosu)

DAVALI :

[Ad Soyad / Ticaret Ünvanı]
[Adres]

KONU :

Davalı tarafından gerçekleştirilen haksız rekabet eylemlerinin tespiti, men’i, maddi ve manevi tazminat talebidir.

---

AÇIKLAMALAR :

1. Müvekkil şirket, uzun yıllardır … sektöründe faaliyet göstermekte olup “XYZ” markasıyla tanınmaktadır.

2. Davalı taraf, müvekkil markasına benzer şekilde “XY-Z” ibaresini kullanarak aynı ürünleri piyasaya sürmüş, bu suretle tüketiciler nezdinde karışıklığa yol açmıştır.

3. Davalının bu eylemi 6102 sayılı TTK m. 54 ve devamı maddelerinde düzenlenen dürüstlük kuralına aykırı rekabet niteliğindedir.

4. Müvekkilin satışlarında ciddi oranda düşüş meydana gelmiş, ticari itibarı zedelenmiştir.

5. Bu nedenle davalı hakkında haksız rekabetin tespiti, önlenmesi, maddi ve manevi tazminata hükmedilmesi gerekmektedir.

---

HUKUKİ SEBEPLER :

TTK m. 54–63, TBK, HMK, ilgili mevzuat.

DELİLLER :

• Marka tescil belgeleri

• Fatura ve satış kayıtları

• Reklam ve ambalaj örnekleri

• Tanık beyanları

• Bilirkişi incelemesi

• Her türlü yasal delil

---

SONUÇ ve İSTEM :

Yukarıda arz edilen nedenlerle;

1. Davalının haksız rekabet eylemlerinin tespitine,

2. Davalının bu eylemlerinin men’ine (önlenmesine),

3. Uğranılan zararın tazmini için … TL maddi ve … TL manevi tazminata hükmedilmesine,

4. Kararın ilanına, yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin davalıya yükletilmesine,

karar verilmesini saygıyla arz ve talep ederim.

Davacı Vekili
Av. Ferhat KÜLE
(İstanbul Barosu)

---

🎯 Sonuç

Bu bölümün özü:

• Haksız rekabet sadece rakipler arasındaki menfaat dengesini değil, tüketici güvenini ve ekonomik düzeni de korur.

• Haksız rekabetin oluşması için dürüstlük kuralına aykırı davranış ve zarar/zarar tehlikesi gerekir.

• Uygulamada en sık karşılaşılan durumlar; marka taklidi, müşteri bilgisi kötüye kullanımı, karıştırılma tehlikesi ve yanıltıcı reklamdır.