İŞÇİNİN HAKLARI
4857 sayılı İş Kanunu’na göre çalışanların yasal birtakım hakları söz konusudur. Bu makalede her çalışanın kanun kapsamında sahip olduğu ve bilincinde olması gereken yasal haklarından bahsedilecektir.
Maaş: Kanuna göre işçi ücretini tam ve vaktinde almalıdır.
4857 sayılı İş Kanunu’na göre yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür
Sosyal sigorta: Kanunen işveren işçiyi çalıştırmaya başladığı günden itibaren sigortasını yaptırmak ve kesintisiz olarak sigorta primlerini yatırmak mecburiyetindedir.
Kıdem tazminatı: Keyfi nedenlerle iş akdi feshedilen ya da haklı sebeple iş akdini fesheden işçinin, işten ayrılmasına karşılık işverenin ödemek zorunda olduğu paradır.
İhbar tazminatı: Çalışanın işi bırakmadan; işverenin de çalışanı işten çıkartmadan belli bir süre önce karşılıklı haber verme sorumlulukları bulunmaktadır. Aksi halde mağdur tarafa ihbar tazminatı doğacaktır.
İş Arama İzni:İşveren işçiye iş akdinin feshedildiğini bildirdikten sonra iş arama izni verme mecburiyetindedir.
Fazla mesai ücreti: Çalışanın normal çalışma ücretinin iki katı ücreti ifade eder.
Yıllık ücretli izin: Aynı işyerinde bir yılı tamamlamaya ve işin ne kadar süredir yapıldığına göre değişiklik göstermektedir.
Hafta tatili:Çalışanın haftada minimum 1 gün ücretli izin hakkı söz konusudur.
Resmi tatil ve bayram tatilleri:Çalışanın bu günlerde tatil yapma hakkı kanun kapsamında korunmaktadır.
Ara Dinlenmesi:Çalışanın günlük çalışma saatine göre belirlenen gün içerisinde dinlenme hakkı kanun kapsamında korumaya alınmıştır.
Maddi ve manevi zararların tanzimi: Çalışma süresince çalışanın başına gelebilecek kazalar için çalışanın maddi manevi tazminat talep etme hakkı söz konusudur.
İşe iade hakkı : Haksız sebeple çalışanı işten çıkaran işverene karşı, çalışanın dava açma hakkı vardır. Dava hükmüne göre çalışan lehine karara varılması halinde ya çalışan işine geri alınacak ya da işçinin zararları işveren tarafından karşılanacaktır.
Yukarıda bahsedilen haklar her çalışanın sahip olduğu haklardır. Ayrıca işçinin karşılaştığı problemlere karşı da uygulamada sıklıkla görülen haklarından aşağıda kısaca bahsedilecektir:
- İşten çıkarılan işçi açtığı işe iade davası sonucunda, işçinin iş sözleşmesinin geçersiz nedenle feshedildiği kararının verilmesi ardından, çalışanın 10 gün içinde iş yerine yeniden çalışma talebinde bulunması gerekmektedir.
- Kendi isteğiyle işten ayrılan işçinin bazı şartları taşımak kaydıyla tazminat hakkı korunmaktadır. Buna göre erkeklerin askere gitmesi, kadınların ise evlilik sonrası geçen bir yıl içerisinde işten ayrılması gerekir. Bazı hususlar haricinde keyfi işten ayrılanların kıdem tazminatı hakkı söz konusu değildir
- Kadın çalışanlar için analık, doğum sonrası ücretsiz izin, günde 11 saatten çok çalıştırılmama, gece 7,5 saatten çok çalıştırılmama hakları söz konusudur.
Diğer yandan çalışanlar, işçi hakları hususunda karşılaştıkları herhangi bir sorun ya da anlaşmazlığa karşın iş hukukunda deneyimli avukatlardan destek alarak, hakları için yasal süreci başlatabilirler.
Bu konuda daha fazla bilgi almak ve diğer sorularınız için büromuz iş hukuku alanında deneyimli avukatlarından danışmanlık hizmeti sağlayabilirsiniz.