Staj/Çıraklık Dönemi SGK Başlangıcı

1) Temel Kavramlar ve Çerçeve

1.1. Staj–Çıraklık Sigortasının Hukuki Niteliği

Staj/çıraklık kapsamında yapılan tescil, eğitim amaçlı ve kısa vadeli risklere karşı korumadır. Bu statüde yaşlılık (emeklilik) bakımından gün–ay–yıl birikimi oluşmaz. Dolayısıyla, lise/meslek lisesi stajı veya çıraklık siciliniz e-Devlet’te “ilk giriş” olarak görünse bile, emeklilik hesabında başlangıç tarihi olarak kabul edilmez.

1.2. “Sigortalılık Başlangıcı” Neyi İfade Eder?

Emeklilik şartlarını (yaş, prim günü, sigortalılık süresi) kilitleyen tarih, uzun vadeli sigorta kollarına ilişkin ilk primin yatırıldığı gündür. Tescilin tamamlayıcı/yardımcı niteliği değil; uzun vadeli primin fiilen başlaması esas alınır.

1.3. EYT İlişkisi

EYT’de esas belirleyici unsur da ilk “uzun vadeli” başlangıçtır. Staj/çıraklık nedeni ile atılan giriş, EYT kapsamını tek başına değiştirmez. Böyle bir beklenti varsa, öncelikle hizmet dökümü üzerinden uzun vadeli primin ilk tarihini kesinleştirmek gerekir.

---

2) Mevzuat Perspektifi (Özet)

• Genel ayrım: Staj/çıraklık kısa vadeli; emeklilik uzun vadeli primlerle oluşur.

• Borçlanma imkânları: Bazı özel staj türleri (özellikle avukatlık stajı) için borçlanma mümkün kılınmıştır. Bu borçlanma, sigortalılık başlangıcını öne çekebilecek etkiler doğurur.

• 18 yaş öncesi çalışmalar: Prim toplamına katkı sağlasa da sigortalılık süresini başlatma konusunda tarihsel–normatif ayrımlar vardır.

• Usul ve ispat: Kurum başvuruları, itiraz–şikâyet, hizmet tespiti davası, bir günlük başlangıç tespiti gibi yollar; hak düşürücü süre, ispat vasıtaları, delil zinciri gibi usulî başlıklarla birlikte değerlendirilmelidir.

Pratik not: Müvekkil beyanını daima e-Devlet hizmet dökümü (4A–4B–4C), işe giriş bildirgeleri, okul/kurum yazıları ve işyeri kayıtları ile destekleyin. Yalnızca “staj yaptım” anlatımı, tek başına emeklilik başlangıcını öne çekmeye yetmez.

---

3) Staj/Çıraklık Dönemi Emeklilikte Başlangıç Sayılır mı?

3.1. Kural: Sayılmaz

Kısa vadeli prim ödenen staj/çıraklık tescili, emeklilik bakımından başlangıç oluşturmaz. Bu, idari uygulamanın ve yargısal yaklaşımın ana eksenidir. Çoğu uyuşmazlık, yanlış beklenti veya eksik belgelendirme nedeniyle doğar.

3.2. İstisnaya Yakın Özel Durumlar

• Avukatlık stajı: Kanunda açık düzenleme ile borçlanılabilir. Borçlanma yapılır, kabul edilir ve sürelere eklenirse, ilk sigortalılık başlangıcı geriye çekilebilir.

• Bildirimsiz/eksik bildirimli çalışmalar: Staj dışı fiilî çalışmanın ispatı hâlinde hizmet tespiti söz konusu olur. Burada staj tescili değil, fiilî çalışmanın ispatı belirleyicidir.

---

4) Avukatlık Stajında Borçlanma: Emeklilik Koşullarına Etkisi

4.1. Borçlanmanın Şartları ve Yol Haritası

1. Staj belgesi/dosyası: Baro staj dosyasındaki sürelerin net tespiti.

2. Kurum başvurusu: SGK’ya borçlanma talebi; ilgili form ve ekler.

3. Borçlanma tebliği ve ödeme: Tebliğ edilen tutarın süresinde ödenmesi.

4. Hizmet dökümüne işlenmesi: Borçlanma kabulüyle sürelerin eklenmesi.

5. Başlangıca etkisi: Eklenen süre ilk uzun vadeli başlangıç tarihini öne çekebilir; EYT/yaş/prim/süre kombinasyonlarını yeniden hesaplayın.

4.2. Stratejik Değerlendirme

• Borçlanma, ekonomik–zaman dengesinde ciddi avantaj sağlar.

• Özellikle EYT sınırına çok yakın dosyalarda birkaç aylık geriye çekme bile tamamlayıcı olabilir.

• Delil tutarlılığı önemli: Baro staj çizelgeleri, tescil–dosya–yazışma örtüşmelidir.

---

5) 18 Yaş Öncesi Çalışmaların Emekliliğe Etkisi

5.1. Prim Gün Toplamı Bakımından

18 yaşından önceki çalışmalar prim gün sayısına eklenebilir. Bu, toplam prim hedefinde avantaj sağlar.

5.2. Sigortalılık Süresi Bakımından

Sigortalılık sürenin başlangıcı ile prim toplamı ayrı kavramlardır. 18 yaş öncesi çalışmanın süreye başlangıç etkisi dosya–dönem koşullarına göre sınırlı olabilir. Uygulamada yapılan en tipik hata, prim toplamı artıyor diye süre başlangıcının da otomatik öne çekildiğini varsaymaktır.

5.3. Uygulamacıya Not

• e-Devlet’te görülen ilk kayıt staj tescili ise, süreyi başlatmaz.

• 18 yaşından önce uzun vadeli prim yattığı fiilî çalışma varsa, bunun ispatı ve kabulü halinde tablo değişebilir.

• Bordro–SGK bildirgeleri–işyeri kayıtları–tanık anlatımları birleştiğinde delil zinciri güçlenir.

---

6) EYT ve Staj/Çıraklık Tescili

6.1. EYT’de Kilit Tarih

EYT hesabında kritik olan, ilk uzun vadeli primin başladığı gündür. Staj/çıraklık kaydı bu tarihi değiştirmez. EYT’ye yaklaşan dosyalarda, hizmet dökümü üzerinden tarih ve gün toplamı teyit edilmeli, borçlanma alternatifleri değerlendirilmelidir.

6.2. Yanlış Beklentileri Yönetme

Müvekkil “Lise stajım var, EYT’ye girer miyim?” diye sorduğunda:

• Önce uzun vadeli ilk giriş tarihini bulun.

• Staj kaydı tek başına çözüm değildir; avukatlık stajı borçlanması gibi özel durumlar ayrıca incelenir.

• “Bir günlük sigorta başlangıcı” tespiti gibi efsaneler, somut delil olmaksızın riskli ve zaman kaybettirici olabilir.

---

7) Başvuru–İtiraz ve Dava Yolları

7.1. Kurum Nezdinde Başvuru

• Yanlış/eksik tescil şüphesi varsa, SGK’ya yazılı başvuru ile düzeltilmesi talep edilir.

• Eklenmesi gereken süreler için hizmet belgeleri, okul/kurum yazıları, işe giriş bildirgesi, bordro ve ödeme dekontları sunulur.

• Avukatlık staj borçlanması talebinde baro yazıları ve staj çizelgesi önemlidir.

7.2. Hizmet Tespiti Davası

• Konu: Bildirilmeyen fiilî çalışmaların tespiti ve hizmete eklenmesi.

• Süre: Uygulamada hak düşürücü süre tartışması kritik; gecikmeden dava açılması güvenli yaklaşımdır.

• İspat: Tanık + belge kombinasyonu, yazılı delil olmasa da delil zinciri ile sonuç alınmasını mümkün kılar.

• Risk: Yetersiz delille açılan davalarda ret ve yargılama gideri riski vardır.

7.3. “Bir Günlük Başlangıç” Tespiti

• İşe giriş bildirgesi verilmiş fakat sistemde görünmüyorsa veya eksik yansıma iddiası varsa, tespit davası gündeme gelebilir.

• Bu yol, staj tescilini emeklilik başlangıcı yapmak için kullanılamaz; yalnızca fiilî çalışmanın ispatına hizmet eder.

---

8) İspat Stratejileri (Delil Haritası)

Belge Odaklı:

• e-Devlet hizmet dökümü (tüm hizmetler, gün–ay–yıl, kodlar)

• İşe giriş bildirgeleri, aylık prim–hizmet belgeleri, muhtasar–prim hizmet beyannameleri

• Okul/kurum/işletme yazıları (staj çizelgeleri, devam çizelgesi, onaylar)

• Bordro, ücret pusulası, ödemeye dair banka dekontu

• İşyeri kayıtları (yoklama fişleri, vardiya çizelgeleri, zimmet–talimat formları)

Tanık Odaklı:

• İş arkadaşları, ustabaşı, muhasebe/İK personeli, öğretmen/koordinatör

• Tanığın dosya ile organik bağı, tarih–mekân–görev anlatımının tutarlılığı

Tutarlılık Testi:

• Tarihler arasında boşluk var mı?

• Staj–çıraklık saatleri ile fiilî çalışma iddiası çakışıyor mu?

• Belgeler mükerrer mi, numaralandırma/mühür uyumlu mu?

---

9) Sık Yapılan Hatalar ve Kaçınma Yolları

1. Staj kaydını başlangıç sanmak: Emeklilik hesabı uzun vadeli primin başladığı tarihe bağlıdır.

2. 18 yaş öncesini yanlış yorumlamak: Prim artar; ama süre başlangıcı her zaman öne çekilmez.

3. Belgeleri toplamadan dava açmak: Önce belge, sonra tanık; delil zincirini kurmadan dava risklidir.

4. Borçlanmayı geç başlatmak: Tebliğ–ödeme sürelerini kaçırmak, kazanımı boşa çıkarır.

5. EYT beklentisini yanlış yönetmek: Müvekkile net tarih ve senaryo tablolarıyla açıklama yapmak gerekir.

6. “Bir günlük” efsaneler: Delilsiz–temelsiz başvurular zaman ve maliyet kaybı doğurur.

Sonuç ve Öneriler

• Ana kural: Staj/çıraklık tescili, emeklilikte başlangıç sayılmaz.

• İstisnai kaldıraç: Avukatlık staj borçlanması gibi özel düzenlemeler; doğru başvuru ve zamanlama ile başlangıcı geriye çekebilir.

• Doğru yöntem: Önce belge toplayın (hizmet dökümü, işe giriş bildirgesi, bordro, okul/baro yazıları).

• Doğru yol: Sorun idari düzeltme ile çözülemiyorsa, hizmet tespiti davası ve ispat planı kaçınılmazdır.

• Doğru iletişim: Müvekkilinize staj tescilinin sınırlarını net anlatın; borçlanma ve EYT senaryolarını rakamsal tablolarla gösterin.

Profesyonel ipucu: Emeklilik planlaması yalnız “gün sayısı” değildir. Başlangıç tarihi–prim–yaş üçlüsünü birlikte düşünün; borçlanma, eksik gün tamamlama, hizmet tespiti ve idari düzeltme adımlarını tek plan içinde kurgulayın.