Elektrikli Araçlarda Değer Kaybı

1) Hukuki Temel: Hangi Kurallar Uygulanır?

Haksız fiil – TBK: Değer kaybı talebi esasen haksız fiil sorumluluğuna dayanır (TBK m.49 ve devamı). Zarar (kalıcı değer düşüşü), kusur (veya tehlike sorumluluğu), illiyet bağı ve hukuka aykırılık ispatlanır.
İşletenin sorumluluğu – KTK: Trafikteki kazalarda işleten ve Zorunlu Trafik Sigortası (ZMMS) sigortacısı zarar görene karşı sorumludur (KTK m.85 ve ilgili hükümler). Kusur tartışmalı olsa bile tehlike sorumluluğu devreye girebilir.
ZMMS kapsamı: Değer kaybı, onarım giderlerinden ayrı bir maddi zarar kalemidir ve poliçe limiti içindedir. Limit aşarsa işleten/sürücü ve varsa IMM/kasko gibi diğer teminatlara yönelinir.
Tüketici boyutu (varsa): Araçtaki ayıptan doğan zararlar TKHK zeminine girer. Burada konu kaza sonrası değer kaybı olduğundan ana eksen haksız fiildir; fakat servis/onarım kalitesi tüketici hukukuyla kesişebilir.

Özet: Elektrikli araç dosyalarında da değişmeyen ölçüt, kalıcı pazar değer düşüşü ile kaza/onarım–yazılım–batarya arasındaki illiyet bağını somut delille kurmaktır.

2) Elektrikli Araçta Değer Kaybı Nasıl Tanımlanır?

Değer kaybı, onarım sonrası aracın ikinci elde kalıcı olarak daha düşük bedelle işlem görmesi nedeniyle malikin uğradığı eksilmedir. Elektrikli araçlarda bu eksilme; kaporta–boyanın yanı sıra özellikle:

Batarya sağlığı (SoH) ve BMS kayıtları,
Yazılım/OTA güncellemeleri (menzil/performans eğrilerine etkisi),
Yüksek gerilim (HV) güvenliği ve kalibrasyon süreçleri,
Hızlı şarj eğrisi ve termal yönetim

gibi teknik unsurlarla artabilir veya azalabilir. Hukuki açıdan kritik olan, bu teknik farkların pazar fiyatına yansımasının kanıtlanmasıdır.

3) İspat Yükü ve Delil Standartları;

Zarar gören; şu üç başlıktaki hususları makul ispat standardında ortaya koymalıdır:

(A) Zararın Varlığı ve Miktarı

Emsal pazar analizi: Aynı model/yıl/benzer km
- Hasarsız ilanlar → ayrı küme
- Onarılmış/elektrikli araçta olay/işlem geçmişli ilanlar → ayrı küme
- Uç değer elemesi ve medyan kullanımı (ortalama yerine)
Elektrikli araca özgü düzeltmeler: SoH farkı, hızlı şarj eğrisi sapması, termal/batarya paket geçmişi → iskontuya eklenir.

(B) İlliyet Bağı

Kaza–onarım → değer düşüşü ilişkisinin; batarya/OTA/HV kalibrasyonu üzerinden teknik belgelerle kurulması.

(C) Kusur ve Sorumluluk

Kusur oranı (veya tehlike sorumluluğu) → değer kaybı dâhil tüm kalemlere oransal yansır.
Müterafik kusur varsa (örn. hatalı kullanım), talepte indirime yol açar.

4) Elektrikli Araç Dosyasında “Altın” Değerindeki Teknik Deliller

SoH (State of Health) raporu: Olay öncesi/sonrası (mümkünse) kapasite oranı.
BMS (Battery Management System) logları: Hücre dengeleme, ısı/voltaj limit aşımları, güvenlik kesmeleri; batarya modül/paket ID değişimleri.
HV güvenlik ve kalibrasyon protokolleri: İzolasyon testi, interlock, soğutma devresi (purge); ADAS/far/radar/kamera kalibrasyonları.
Onarım/Parça menşei: Orijinal veya sertifikalı eşdeğer batarya modülü/paketi; fatura–etiket–garanti devri belgesi.
Şarj eğrisi–menzil testleri: Aynı rota–iklim–lastik koşullarında öncesi–sonrası kıyas grafikleri.
OTA sürüm notları: Yazılım revizyonunun menzil/performans üzerindeki etkisini açıklayan servis/üretici kayıtları.

Hukuki amaç: Bu paket, talebin soyut değil; ölçülebilir pazar etkisine dayalı olduğunu gösterir.

5) Hesaplama Mantığı (Basit Formül + Elektrikli Araç Düzeltmeleri)

Değer Kaybı = Hasarsız elektrikli araç medyanı − Onarılmış elektrikli araç medyanı ± teknik düzeltmeler

Medyan kullanılmalı; ilan ekran görüntülerine tarih–saat damgası eklenmeli.
Teknik düzeltme örnekleri: SoH’de belirgin düşüş (ör. ≥%5), hızlı şarj eğrisinde belirgin yavaşlama, belgesiz modül değişimi → iskonto artar.
Kalitenin belgelenmesi (sertifikalı modül, HV–ADAS kalibrasyon, garanti devri) → iskonto daralır.

6) Usul: Başvuru, Temerrüt ve Uyuşmazlık Yolu

Sigortaya yazılı başvuru:
- Tutanak, foto–video, elektrikli araca özgü teknik paket (SoH, BMS log, HV/ADAS kalibrasyon, parça faturaları–garanti devri), emsal medyan tabloları, IBAN.
Temerrüt–faiz:
- Evrak tam ise makul inceleme süresi sonunda temerrüt doğar; faiz talebi bu tarihten itibaren yazılır.
- “Eksik evrak” istenir ise somut ve yazılı olmalı; tamamlama tarihi ayrıca not edilmelidir.
Cevap olumsuz/kısmi ise:
- Ek rapor talebi (metod hatası, elektrikli araç belgelerinin atlanması),
- Sigorta Tahkim (hız) veya Asliye Ticaret (karmaşık/yüksek tutar) yolu.
Bilirkişilik: Elektrikli araçlarda batarya–HV uzmanlığı olan bilirkişi/kurul talep etmek, illiyet ve miktar tartışmasını güçlendirir.

7) Kısa Örnekler;

Batarya paketine darbe + sertifikalı modül değişimi + garanti devri mevcut:
→ Onarılmış medyan daha yüksek; değer kaybı daha düşük çıkar.
Belgesiz modül değişimi + SoH düşüşü + yavaş şarj eğrisi:
→ Pazar iskontosu yüksek; değer kaybı artırılır.
OTA sonrası menzil şüphesi, servis açıklaması yok:
→ Algı olumsuz; öncesi–sonrası test ve servis notu olmadan iskonto büyür.

8) Sık Yapılan Hatalar;

Emsalleri tek listede bırakmak; medyan yerine ortalama almak.
SoH/BMS/şarj eğrisi raporları olmadan sadece kaporta verisiyle talep yazmak.
Belgesiz modül/paket işlemlerini gizlemek (ikinci elde maksimum iskonto nedeni).
HV–ADAS kalibrasyon protokollerini eklememek.
Faiz/temerrüt kronolojisini kurmamak (başvuru–makul inceleme–tamamlama).
Bilirkişide elektrikli araç uzmanlığı talep etmemek.

Sonuç;

Elektrikli araçlarda değer kaybı; batarya–yazılım–menzil üçlüsünün pazar fiyatına etkisi ölçüsünde ispatlanabilir. Hukuki iskelet (TBK–KTK–ZMMS) değişmez; farkı yaratan, SoH–BMS–HV/ADAS–OTA belgeleriyle desteklenen medyan temelli emsal analizidir. Bu paket kurulduğunda, kusur/illiyet–miktar üçgeni temiz görünür ve talep ikna edici hâle gelir.

Single Blog Title