Mobbing Nedeniyle Manevi Tazminat

1. Giriş

İş hayatında en sık karşılaşılan uyuşmazlıklardan biri mobbing yani psikolojik tacizdir. İşverenin ya da iş arkadaşlarının sürekli, sistematik ve kasıtlı şekilde işçiye yönelik yıldırma girişimleri hem kişilik haklarını ihlal eder hem de iş ilişkisini çekilmez hale getirir.

⚖️ Yargıtay 22. HD., 2013/18643 E., 2014/20415 K.:
“Mobbing, işçinin işten ayrılmasına yol açabilecek düzeyde yıldırma, dışlama ve psikolojik baskı oluşturuyorsa manevi tazminat hakkı doğar.”

---

2. Mobbingin Tarihsel Gelişimi ve Uluslararası Hukuk

• 📌 İlk olarak 1980’lerde Avrupa’da “workplace bullying” kavramı ile gündeme geldi.

• 📌 ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü), işyerinde şiddet ve tacizi önlemeye yönelik düzenlemeler yaptı.

• 📌 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), mobbingi insan hakları ihlali kapsamında değerlendirdi.

⚖️ AİHM – Palomo Sánchez ve diğerleri / İspanya, 2011:
İşyerinde aşağılayıcı yayınlar nedeniyle işçilerin işten çıkarılması meşru kabul edilmiş, mobbingin ifade özgürlüğü kapsamına girmediği vurgulanmıştır.

---

3. Türk Hukukunda Mobbing

3.1. Borçlar Hukuku Dayanağı

• TBK m.417: İşveren, işçilerin kişilik haklarını korumakla yükümlüdür.

• TBK m.58: Kişilik hakkı ihlallerinde manevi tazminat davası açılabilir.

3.2. İş Hukuku Dayanağı

• İş Kanunu m.24/II: İşçi, işverenin kişiliğine saldırısı halinde haklı fesih yapabilir.

• İş Kanunu m.25: İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymaması halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

⚖️ Yargıtay 9. HD., 2008/37592 E., 2010/13190 K.:
“İşverenin işçiyi koruma borcu kapsamında, mobbing uygulamaları da değerlendirilmeli ve işçi lehine yorum yapılmalıdır.”

---

4. Mobbing Türleri

📊 Tablo – Mobbing Türleri ve Yargıtay Yaklaşımları

---

5. Haklı Fesih ve Tazminat İlişkisi

Mobbing mağduru işçi, haklı nedenle fesih yapabilir. Bu durumda:

• Kıdem tazminatı: Evet (hak kazanır).

• İhbar tazminatı: Hayır (haklı fesihte ihbar tazminatı olmaz).

• Manevi tazminat: Evet (kişilik hakkı ihlali).

📊 Tablo – Mobbing Feshi Sonrası Tazminatlar

⚖️ Yargıtay 22. HD., 2016/22977 E., 2019/4784 K.:
“Mobbing sebebiyle işten ayrılan işçi, kıdem tazminatına ve ayrıca manevi tazminata hak kazanır.”

---

6. Manevi Tazminatın Hesaplanması

Hakim, manevi tazminat miktarını belirlerken:

• Mobbingin süresi, şiddeti,

• İşçinin yaşı, sosyal konumu,

• İşverenin ekonomik gücü,

• İşçinin uğradığı psikolojik zarar,

kriterlerini dikkate alır.

⚖️ Yargıtay HGK., 2018/2345 E., 2020/1567 K.:
“Manevi tazminat miktarı, mağdurun üzüntüsünü kısmen giderecek ölçüde olmalı, zenginleşme aracı olmamalıdır.”

---

7. Zamanaşımı ve Dava Süreci

• Manevi tazminat: TBK m.72 → 2 yıl (öğrenmeden), en fazla 10 yıl.

• Mahkeme: İş Mahkemeleri.

• Deliller: Tanık beyanı, psikolojik tedavi raporları, yazışmalar, kamera kayıtları.

⚖️ Yargıtay 22. HD., 2015/32541 E., 2016/12432 K.:
“Mobbing davalarında tanık beyanları en güçlü delildir; psikolog raporlarıyla desteklenmesi önemlidir.”

---

8. Örnek Olaylar

Örnek 1 – İzolasyon

Bir mühendis sürekli toplantılara çağrılmıyor, mail gruplarından çıkarılıyor.
➡️ Yargıtay, bu davranışları sistematik mobbing kabul ederek manevi tazminata hükmetmiştir.

Örnek 2 – Sürekli Eleştiri

Bir bankacıya her gün “işini düzgün yapmıyorsun” deniliyor, performans düşüklüğü isnadıyla yıldırılıyor.
➡️ Yargıtay, sistematik baskıyı mobbing olarak kabul etmiştir.

Örnek 3 – Görev Dışı İş

Bir doktor, yönetim tarafından sürekli temizlik işine yönlendiriliyor.
➡️ Bu uygulama mesleki itibarın zedelenmesi olarak görülmüş ve manevi tazminata hükmedilmiştir.

---

9. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

• İşçinin mobbingi ispatta zorlanması,

• İşverenin “performans yönetimi” savunması,

• Manevi tazminatların düşük miktarda belirlenmesi,

• Uzun dava süreçleri.

⚖️ Yargıtay 22. HD., 2017/15324 E., 2019/6578 K.:
“Mobbing iddiaları titizlikle değerlendirilmelidir; işverenin savunması işçinin kişilik haklarını ihlali meşrulaştırmaz.”

---

10. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Mobbing ispatı için hangi deliller kullanılabilir?

Tanık, e-postalar, yazışmalar, kamera kayıtları, psikolog raporları.

2. Tek seferlik hakaret mobbing midir?

Hayır. Mobbing süreklilik gösterir. Tek seferlik olaylar hakaret olarak ayrı dava konusu yapılabilir.

3. Mobbing nedeniyle istifa edersem kıdem tazminatı alabilir miyim?

Evet. Mobbing, haklı fesih sebebidir. İşçi kıdem tazminatına hak kazanır.

4. Manevi tazminat miktarı nasıl belirlenir?

Hakim takdirine bağlıdır; hakkaniyet, olayın ağırlığı ve işverenin ekonomik durumu dikkate alınır.

5. İşyerinde mobbing görüyorsam önce nereye başvurmalıyım?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na, iş müfettişine, arabulucuya başvurabilir; ardından dava açabilirsiniz.

6. İşveren mobbingden sorumlu değilse kim sorumlu olur?

Mobbingi uygulayan iş arkadaşları da doğrudan sorumludur. Ancak işveren, gözetme borcu gereği sorumluluktan kaçamaz.

---

11. Sonuç

Mobbing, işçinin hem psikolojik sağlığını hem de iş güvencesini tehdit eden bir olgudur. Türk iş hukuku, işçiyi koruma amacıyla mobbingi haklı fesih ve manevi tazminat sebebi saymaktadır.

Yargıtay içtihatları, işçinin kişilik haklarını koruyan, işverenin sorumluluğunu ağırlaştıran bir çizgide ilerlemektedir.

📌 Mobbinge maruz kalan işçi, kıdem tazminatı + manevi tazminat talep edebilir. Ancak sürecin başarıyla yürütülmesi için mutlaka uzman bir iş hukuku avukatı ile hareket edilmesi gerekir.