HİZMET SÖZLEŞMELERİ: HUKUKİ YÜKÜMLÜLÜKLER, UYGULAMALAR VE YARGITAY KARARLARI

HİZMET SÖZLEŞMELERİ: HUKUKİ YÜKÜMLÜLÜKLER, UYGULAMALAR VE YARGITAY KARARLARI

GİRİŞ

Hizmet sözleşmeleri, işveren ile işçi arasında iş ilişkisinin kurulduğu ve düzenlendiği temel hukuki belgelerdir. Bu sözleşmeler, çalışma koşulları, ücret, haklar ve sorumluluklar gibi birçok unsuru kapsar. Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanunu’nda düzenlenen hizmet sözleşmeleri, hem işçi hem de işverenin haklarını korumak amacıyla belirli kurallar ve yükümlülükler içerir. Bu makalede, hizmet sözleşmelerinin hukuki boyutlarını, uygulama alanlarını ve yargı kararları ışığında önemini ele alacağız.

HİZMET SÖZLEŞMESİ NEDİR?

Hizmet sözleşmesi, bir tarafın (işçi) iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) ise buna karşılık ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. Bu sözleşme, iş ilişkisinin temelini oluşturur ve işçinin hakları ile işverenin yükümlülüklerini belirler. Hizmet sözleşmeleri yazılı veya sözlü olarak yapılabilir, ancak belirli durumlarda yazılı olarak yapılması zorunludur.

HİZMET SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ DAYANAĞI

Hizmet sözleşmeleri, Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanunu’nda detaylı olarak düzenlenmiştir. İşte hizmet sözleşmesinin hukuki dayanakları:

1. Türk Borçlar Kanunu (TBK) Madde 393:
   • Hizmet sözleşmesi, işçinin belirli veya belirsiz bir süreyle iş görmeyi ve işverenin de ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. Sözleşme, tarafların hak ve yükümlülüklerini düzenler.
2. İş Kanunu Madde 8:
   • İş sözleşmesi, bir tarafın bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın da ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. Yazılı olarak yapılması zorunlu olan sözleşmeler arasında belirli süreli iş sözleşmeleri de yer alır.
3. İş Kanunu Madde 9:
   • İş sözleşmesinin şekli ve içeriği ile ilgili hükümler bu maddede düzenlenmiştir. Yazılı olarak yapılması gereken sözleşmelerde, işin niteliği, çalışma koşulları ve ücret gibi konular belirtilmelidir.

HİZMET SÖZLEŞMESİNİN UYGULAMA ALANLARI

Hizmet sözleşmeleri, çeşitli sektörlerde ve iş kollarında uygulanabilir. İşte hizmet sözleşmesinin yaygın olarak kullanıldığı bazı alanlar:

1. Sanayi ve Üretim:
   • Fabrikalarda ve üretim tesislerinde çalışan işçiler için hizmet sözleşmeleri yapılır. Bu sözleşmelerde, çalışma saatleri, işin tanımı ve ücret gibi detaylar yer alır.
2. Hizmet Sektörü:
   • Oteller, restoranlar, sağlık hizmetleri ve eğitim kurumları gibi hizmet sektöründe çalışanlar için hizmet sözleşmeleri düzenlenir. Bu sözleşmeler, işçinin görev ve sorumluluklarını belirler.
3. Ofis ve Bürolar:
   • Ofis çalışanları ve beyaz yakalı çalışanlar için hizmet sözleşmeleri yapılır. Bu sözleşmeler, iş tanımı, çalışma saatleri ve yan hakları içerir.

HİZMET SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ SONUÇLARI

Hizmet sözleşmelerinin hukuki sonuçları, tarafların hak ve yükümlülüklerini belirler. İşte hizmet sözleşmesinin bazı hukuki sonuçları:

1. Ücret ve Ödeme:
   • İşveren, işçiye hizmet sözleşmesinde belirlenen ücreti ödemekle yükümlüdür. Ücret, nakdi veya ayni olarak ödenebilir.
2. Çalışma Koşulları:
   • Hizmet sözleşmesi, işçinin çalışma koşullarını belirler. Çalışma saatleri, izinler, fazla mesai gibi konular sözleşmede düzenlenir.
3. İş Güvencesi:
   • Belirli süreli iş sözleşmeleri, işçinin iş güvencesini sağlar. İşveren, sözleşme süresi dolmadan işçiyi işten çıkaramaz.
4. Fesih ve Tazminat:
   • Hizmet sözleşmesinin feshi durumunda, taraflar belirli şartlar altında tazminat talep edebilirler. Haksız fesih durumunda işçi, iş güvencesi tazminatı talep edebilir.

HİZMET SÖZLEŞMESİ VE YARGI KARARLARI

Hizmet sözleşmeleri ile ilgili olarak Türk yargı sisteminde birçok emsal karar bulunmaktadır. Bu kararlar, hizmet sözleşmesinin uygulanması ve tarafların haklarının korunması açısından önemli rehberler sunmaktadır.

Örneğin, Yargıtay 20. Hukuk Dairesi’nin 2007/138 E., 2007/1491 K. sayılı kararı, hizmet sözleşmeleri ile ilgili önemli bir emsal teşkil etmektedir. Bu karar, hizmet sözleşmesinin hukuki geçerliliği ve tarafların sorumluluklarını detaylı bir şekilde ele almıştır.

YARGITAY KARARLARI

20. Hukuk Dairesi 2007/138 E., 2007/1491 K.

“İçtihat Metni” MAHKEMESİ: Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki sözleşmenin veraseten iptali hukukuna ilişkin davada İstanbul 6. Tüketici ile Büyükçekmece 3. Asliye Hukuk Mahkemelerince ayrı ayrı görevsizlik kararı verilmesi nedeni ile yargı yerinin belli edilmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi gereği düşünüldü:

Dava, mutfak dolabı yapım işine dayalı eser sözleşmesi nedeniyle düzenlenen senetlerin iptali ve tazminat istemine ilişkindir.

4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Yasanın 3/d maddesinde hizmet: Bir ücret veya menfaat karşılığında yapılan mal sağlama dışındaki her türlü faaliyet olarak, 3/e maddesinde; tüketici: Bir mal veya hizmeti ticari veya mesleki olmayan amaçlarla edinen, kullanan veya yararlanan gerçek ya da tüzel kişi olarak tanımlanmıştır.

Borçlar Yasasının 355. maddesinde ise, istisna akdi (eser sözleşmesi) düzenlenmiş ve bir tarafın iş sahibi, bir tarafın ise, yüklenici konumunda olan ve bedeli karşılığında bir şeyin imalinin yapılması hususunun eser sözleşmesi olarak açıklandığı yer almıştır.

Hizmet sözleşmesi ve eser sözleşmesi birbirine çok yakın kavramlar olup; hizmette, ücret-bağımlılık ve devamlılık, eser de ise, bir şeyin ücret karşılığı imali söz konusudur.

Somut olayda, hizmetten ziyade eser sözleşmesinin mevcut olduğu ve eser sözleşmesinin de Genel Hükümler ve Borçlar Yasasının 355. maddesinde düzenlendiği, uyuşmazlığın 4077 Sayılı Yasanın 3/d Maddesi kapsamında hizmet olarak değerlendirilemeyeceği anlaşılmakla, görevli mahkeme tüketici mahkemesi değil genel mahkemelerdir.

SONUÇ: Yukarıda belirtilen nedenlerle; H.Y.U.Y.’nın 25. ve 26. maddeleri gereğince Büyükçekmece 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE 13/02/2007 gününde oybirliğiyle karar verildi.

SONUÇ

Hizmet sözleşmeleri, işveren ile işçi arasındaki iş ilişkisinin temelini oluşturur. Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanunu’nda detaylı olarak düzenlenen bu sözleşmeler, tarafların hak ve yükümlülüklerini belirler. Hizmet sözleşmeleri, çeşitli sektörlerde uygulanabilir ve iş ilişkilerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini sağlar. Yargıtay kararları, hizmet sözleşmelerinin hukuki geçerliliği ve tarafların sorumlulukları konusunda önemli rehberler sunmaktadır. İşçi ve işverenler, bu sözleşmelerin içeriğini ve hukuki sonuçlarını iyi bilmeli ve buna göre hareket etmelidir.

Hukuk Öğrencisi Stajyeri

Osman Recep Gülşen