Single Blog Title

This is a single blog caption

Geçici İş İlişkisi ve Taşeron Çalıştırma: Çalışan Hakları ve Hukuki Boyut

Geçici iş ilişkisi ve taşeron çalıştırma, modern iş dünyasında esneklik sağlamak ve işgücü maliyetlerini yönetmek amacıyla sıkça başvurulan yöntemlerdir. Ancak, bu iş modelleri, çalışan haklarının korunması, iş güvencesi ve işveren sorumlulukları gibi konularda çeşitli hukuki sorunları da beraberinde getirmektedir. Bu makalede, geçici iş ilişkisi ve taşeron çalıştırmanın hukuki çerçevesi, uygulamada karşılaşılan sorunlar ve bu çalışma biçimlerinde çalışanların hakları detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

1. Geçici İş İlişkisi Nedir?

  • Geçici İş İlişkisinin Tanımı: Geçici iş ilişkisi, bir işverenin işçisini geçici olarak bir başka işverenin işyerine belirli bir süre için devretmesi durumudur. Bu modelde, işçi asıl işvereniyle olan iş ilişkisini sürdürürken, geçici olarak bir başka işverenin emrine girer.
  • Hukuki Dayanak: Türkiye’de geçici iş ilişkisi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 7. maddesi çerçevesinde düzenlenmiştir. Kanuna göre, geçici iş ilişkisi yalnızca belirli durumlar için ve belirli sürelerle kurulabilir. Örneğin, üretimin arttığı dönemlerde, işçilerin doğum iznine çıkması ya da askere gitmesi gibi durumlarda geçici iş ilişkisi kurulabilir.

2. Taşeron Çalıştırma ve Alt İşveren İlişkisi:

  • Taşeron Çalıştırma Nedir? Taşeron çalıştırma, bir işverenin (üst işveren), kendi asıl işinin veya yardımcı işlerinin bir bölümünü başka bir işverene (alt işveren) devrederek bu işin yapılmasını sağlamasıdır. Alt işveren, işçi çalıştırmak suretiyle işi yerine getirir ve bu işçiler, alt işverenin bordrosunda yer alır.
  • Hukuki Çerçeve: 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2. maddesi, alt işverenlik düzenlemelerini içermektedir. Bu kanuna göre, alt işveren ilişkisi sadece asıl işin yardımcı işler için kurulabilir. Asıl işin bölünerek taşerona devredilmesi, yasak olup bu tür uygulamalar muvazaalı olarak kabul edilir ve alt işverenin çalışanları, asıl işverenin işçileri sayılır.

3. Geçici İş İlişkisinde Tarafların Sorumlulukları:

  • Asıl İşverenin Sorumlulukları: Asıl işveren, geçici iş ilişkisi süresince işçinin sosyal haklarının korunmasından ve iş kazası gibi durumlardan sorumludur. Ayrıca, geçici iş ilişkisi sona erdiğinde işçiye kendi işyerinde benzer pozisyonlar sağlamalıdır.
  • Geçici İşverenin Sorumlulukları: Geçici işveren, işçinin işyerinde geçici olarak çalıştığı süre boyunca iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymakla yükümlüdür. İşçinin çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve işin yürütülmesiyle ilgili yükümlülükler geçici işverene aittir.
  • İşçinin Hakları: İşçi, geçici olarak başka bir işyerinde çalışsa da asıl işvereniyle olan iş sözleşmesi devam eder. Bu durumda işçi, ücret, kıdem tazminatı ve diğer haklarını asıl işvereninden talep edebilir.

4. Taşeron Çalıştırmada Karşılaşılan Hukuki Sorunlar:

  • Muvazaa (Hileli İşverenlik) Sorunu: Alt işverenlik ilişkisinin muvazaalı olarak kurulması, yani gerçekte bir alt işverenlik ilişkisinin olmaması ancak işçilerin düşük maliyetle çalıştırılması amacıyla bu yapının kullanılması sıkça karşılaşılan bir sorundur. Muvazaanın tespiti halinde, işçiler asıl işverenin işçisi kabul edilerek tüm haklarını asıl işverenden talep edebilir.
  • Ücret ve Tazminat Haklarının Ödenmemesi: Alt işverenler, bazen işçilere ücretlerini tam olarak ödemeyebilir veya kıdem ve ihbar tazminatlarını ödemekten kaçınabilir. Bu durumlarda, asıl işveren de bu alacaklardan sorumlu tutulabilir.
  • İş Sağlığı ve Güvenliği İhlalleri: Taşeron işçilerin çalıştığı işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kurallarına tam uyulmaması ciddi sorunlara yol açabilir. İş kazaları durumunda, asıl işveren ve alt işveren birlikte sorumlu tutulabilir.

5. Geçici İş İlişkisi ve Taşeron Çalıştırmanın Çalışan Haklarına Etkisi:

  • İş Güvencesi Sorunu: Geçici iş ilişkisi ve taşeron çalıştırma, işçilerin iş güvencesini olumsuz etkileyebilir. İşçilerin sürekli olarak farklı işverenler nezdinde çalışması, işten çıkarılma riskini artırabilir ve uzun vadeli iş güvencesini azaltabilir.
  • Sosyal Hakların Korunması: Geçici işçiler ve taşeron işçilerin sosyal haklarının korunması önemlidir. Örneğin, geçici işçi olarak çalıştırılan bir işçinin SGK primlerinin ödenmesi ve emeklilik haklarının korunması gereklidir. Benzer şekilde, taşeron işçiler de işsizlik sigortası ve sosyal yardımlardan yararlanma hakkına sahiptir.
  • Sendikal Haklar: Geçici iş ilişkisi ve taşeron çalıştırma, işçilerin sendikal haklarını kullanmalarını zorlaştırabilir. Özellikle taşeron işçilerin sendika üyesi olma ve toplu iş sözleşmesinden yararlanma hakları, alt işverenin farklı politikaları nedeniyle sınırlı kalabilir.

6. Yargıtay Kararları ve Uygulamada Öne Çıkan Hususlar:

  • Muvazaa Kararları: Yargıtay, muvazaa tespit edilen durumlarda işçilerin asıl işverenin işçisi olarak kabul edilmesi gerektiğine karar vermektedir. Bu durumda işçiler, asıl işverenden tüm haklarını talep edebilirler.
  • İş Sağlığı ve Güvenliği Davaları: Yargıtay, iş kazaları ve meslek hastalıkları durumunda, alt işverenin yanı sıra asıl işvereni de sorumlu tutmaktadır. İşverenin iş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerine uygun davranması, bu tür davalarda önem taşımaktadır.
  • Fesih Durumlarında Tazminat Hakkı: Geçici iş ilişkisi sona erdiğinde işçinin kendi işyerinde benzer bir pozisyona alınmaması durumunda, işçi kıdem tazminatı ve diğer haklarını talep edebilir.

7. Geçici İş İlişkisi ve Taşeron Çalıştırma: Çözüm Önerileri

  • Denetim Mekanizmalarının Güçlendirilmesi: Geçici iş ilişkisi ve taşeron çalıştırma süreçlerinin daha sıkı denetlenmesi, muvazaa ve hileli işverenlik uygulamalarının önüne geçilmesine katkı sağlayabilir.
  • Çalışanların Bilgilendirilmesi: İşçilerin haklarını bilmesi ve hak ihlalleri durumunda hukuki yollara başvurabilmesi için bilgilendirme çalışmaları yapılmalıdır.
  • Geçici İş ve Taşeron İşçiler İçin Özel Düzenlemeler: Geçici işçiler ve taşeron işçiler için sosyal güvenlik haklarının daha güçlü korunması ve iş güvencesinin artırılması amacıyla yasal düzenlemeler yapılmalıdır.

Sonuç:

Geçici iş ilişkisi ve taşeron çalıştırma, iş gücü piyasasında esneklik sağlaması açısından avantajlı olmakla birlikte, çalışan haklarının korunması açısından dikkatle yönetilmesi gereken alanlardır. İşverenlerin ve alt işverenlerin, çalışanların sosyal ve ekonomik haklarını gözeterek bu iş modellerini uygulaması, hukuki sorunların önlenmesine ve iş barışının korunmasına katkı sağlayacaktır. Bu nedenle, iş hukuku çerçevesinde geçici iş ilişkisi ve taşeron çalıştırmanın düzenli denetlenmesi ve tarafların yükümlülüklerinin netleştirilmesi büyük önem taşımaktadır.

Leave a Reply

Open chat
Avukata İhtiyacım var
Merhaba
Hukuki Sorunuz nedir ?
Call Now Button