Deniz Sigortasında Çarter Sözleşmelerinin Etkisi
Deniz Sigortasında Çarter Sözleşmelerinin Etkisi
Bu sadeleştirilmiş rehber, time/voyage/bareboat çarter türlerinin P&I, H&M, Cargo, Charterers’ Liability sigortalarıyla nasıl etkileştiğini açıklar. Trading limits, unsafe port, dangerous goods, deviation, off-hire gibi klozların teminatı nasıl etkilediğini, waiver–additional insured–loss payee, LOI–eB/L ve misdelivery başlıklarını kısa örneklerle anlatır.
1) Neden “çarter + sigorta” birlikte düşünülmeli?
Çarter (charter party) operasyonun “oyun planı”, sigorta ise bu planın “para kalkanı”dır.
-
Çarterdeki tek bir cümle (unsafe port, dangerous goods, deck cargo, deviation, speed/consumption) sigortada kapsamı açabilir ya da hariç tutabilir.
-
Poliçedeki bir warranty/şart (trading limits, ISM/class, deviation yasağı) ise çarterdeki serbestliği sınırlar.
Kısa formül: Uyumlu çarter + uyumlu poliçe = Hasar anında hızlı ve tartışmasız teminat.
2) Çarter türlerine göre temel risk dağılımı
A) Zaman Çarteri (Time Charter)
-
Kontrol: Gemi donatanda; süre boyunca kullanım çartererde.
-
Ticari başlıklar: Hız/tüketim taahhüdü, off-hire, liman/rota talimatı.
-
Sigorta izdüşümü:
-
Donatan: H&M (Gövde-Makine) + P&I.
-
Çarterer: Charterers’ Liability (liman/rota talimatı, unsuitable port vb.) + Damage to Hull (DTH) (+ gerekirse war risks).
-
B) Sefer Çarteri (Voyage Charter)
-
Kontrol: Belirli sefer karşılığı navlun.
-
Ticari başlıklar: Laytime–demurrage, FIO/FIOST, NOR.
-
Sigorta izdüşümü: Yük hasarında P&I önde; demurrage/detention genelde sigorta dışı (sözleşme/teminatla yönetilir).
C) Çıplak Kira (Bareboat/Demise)
-
Kontrol: Gemi işletmesi çarterere geçer.
-
Sigorta: H&M–P&I çoğu dosyada çarterer tarafından yaptırılır; finansör loss payee ve mortgagee endorsement ister.
3) Hangi poliçe neyi kapatır?
-
H&M (Hull & Machinery): Gemi gövde-makine fizikî hasarı (çarpışma, karaya oturma, bunker kaynaklı arıza vb.).
-
P&I: Taşıyanın üçüncü kişilere karşı sorumluluğu (yük zıya/hasarı, yaralanma/ölüm, kirlilik, misdelivery, enkaz kaldırma).
-
Cargo (Yük) Sigortası: Eşyanın hasarı + müşterek avarya katkısı; tazmin sonrası sigortacı taşıyana rücu eder (subrogation).
-
Charterers’ Liability / DTH: Time charterer’ın talimat ve kullanım kaynaklı riskleri; rıhtım/liman hasarı, hull damage.
Not: Demurrage/detention çoğunlukla poliçe kapsamında değildir; sözleşme ve teminat mektubuyla yönetilir.
4) Çarter klozlarının teminata etkisi
-
Trading Limits / War Risks / Unsafe Port:
Uygun olmayan liman veya riskli bölgeye giriş, H&M warranty ihlali ve P&I kapsam daralması yaratabilir.
Çözüm: War risks ek primi, kaptanın güvenli liman itiraz hakkı, iptal/rotadan sapma prosedürü yazın. -
Speed & Consumption – Off-hire – Bunker Kalitesi:
Hız/ tüketim tutmadı → off-hire; bunker uygunsuzsa H&M hasarı + çarterer rücu gündeme gelir.
Çözüm: Bunker spesifikasyonu ve test (ISO/Marpol) metinde açık olsun. -
Dangerous Goods / Deck Cargo:
Tehlikeli yük yanlış bildirimi veya güvertede yükleme kurallarına aykırılık → P&I/Cargo tartışması.
Çözüm: IMDG uyumu, mate’s receipt rezervi, foto/video-survey şart. -
Deviation (Sözleşme Dışı Sapma):
Gereksiz sapma, P&I/H&M/Cargo teminatlarını riske atabilir.
Çözüm: Çarterdeki “liberty/deviation” hükümleriyle poliçedeki deviation warranties uyumlu olsun. -
Knock-for-Knock/Indemnity (özellikle offshore):
Taraflar “kendi adamını kendi sigortasından karşılar” prensibini benimser → rücu alanı daralır.
Çözüm: Waiver of subrogation ve additional insured düzenleriyle destekleyin.
5) Konşimento–çarter–sigorta üçgeni
-
Paramount & Himalaya: Konşimento genellikle çarter hükümlerini içeri çeker; Himalaya ile acente/terminal gibi yardımcılar sınırlamadan yararlanır.
-
Temiz/Rezervli B/L: Temiz B/L ispatı kolaylaştırır; gerçeğe aykırı temizlik P&I kapsamını tehlikeye atabilir.
-
Misdelivery & LOI: Orijinal B/L olmadan teslim ciddi P&I riskidir; LOI (güçlü içerik + banka aval) şart; eB/L’de platform kurallarına tam uyum gerekir.
6) Waiver – Additional Insured – Loss Payee (rücu mimarisi)
-
Waiver of Subrogation: Sigortacı belirli taraflara rücu etmeyeceğini taahhüt eder (prim/limit etkisi vardır).
-
Additional Insured / Co-Assured: Karşı taraf poliçeye ek sigortalı yazılırsa, sigortalılar arası rücu sınırlandırılır.
-
Loss Payee: Tazminatın kime ödeneceği (ör. finansör banka) netleşir.
Amaç: Rücu zincirini sadeleştirip, tahsilat ve teminat akışını öngörülebilir hale getirmek.
7) Üç kısa dosya: Hangi poliçe çalışır?
-
Uygunsuz liman – rıhtım hasarı (time charter)
-
Poliçe: H&M (fizikî hasar) + Charterers’ Liability (çarterer talimatı) + P&I (üçüncü kişi).
-
Kilit kloz: Safe port / safe berth; rücu yönünü belirler.
-
-
Kalitesiz bunker – makina arızası
-
Poliçe: H&M; ispatta bunker analiz raporu kritik.
-
Rücu: Çarterer’e DTH/charterers’ liability üzerinden.
-
-
eB/L’de orijinalsiz teslim – misdelivery
-
Poliçe: P&I kapsam tartışması; LOI ve platform kayıtları delil.
-
Prosedür: 2FA/KYC ve acente talimatı zorunlu.
-
8) Uyum için 12 maddelik kısa kontrol listesi
-
Forum/yetki/tahkim: Charter–B/L–sigorta aynı forum veya uyumlu tahkim (ISTAC/LMAA/ICC).
-
Trading limits/war risks: Poliçe–çarter cümleleri birebir uyumlu mu?
-
Speed/consumption–off-hire: H&M “warranty” ile hız taahhüdü çelişiyor mu?
-
Bunker standardı: ISO/Marpol, test ve itiraz süresi yazılı mı?
-
Dangerous goods/deck cargo: Bildirim, istif ve rezerv prosedürü var mı?
-
Deviation/liberty: Çarter serbestliği poliçeyi bozmuyor mu?
-
Demurrage/detention: Sigortadan beklenmiyor; teminat/letters hazır mı?
-
Additional insured/waiver/loss payee: Rücu ve ödeme akışı net mi?
-
Paramount/Himalaya: Konşimento metni senkron mu?
-
LOI & misdelivery: Banka aval/limit ve eB/L kuralları belirlenmiş mi?
-
Claims cooperation/joint survey: P&I–H&M–charterer insurer birlikte mi çalışacak?
-
ESG/ISM/ISPS/class: Süreklilik şartları poliçeyle uyumlu mu?
9) Sık hatalar → Hızlı çözümler
-
Hata: Çarteri imzalayıp poliçeye baktırmamak.
Çözüm: Önceden charter–policy cross-check yapın; gerekiyorsa endorsement ekleyin. -
Hata: War risk/unsafe port’u “operasyon çözer” sanmak.
Çözüm: Ek prim, iptal ve rota alternatifi metne yazılsın. -
Hata: LOI ile her misdelivery’nin güvende olduğu inancı.
Çözüm: LOI poliçe yerine geçmez; P&I onayı ve güçlü teminat gerekir. -
Hata: Knock-for-knock yazıp sigortacıya bildirmemek.
Çözüm: Waiver & additional insured poliçede tanımlansın. -
Hata: Demurrage/detention’ı P&I/Cargo’dan beklemek.
Çözüm: Sözleşmesel yönetim + teminat mektubu/standby L/C.
10) Son söz
Çarter metniniz ile P&I–H&M–Cargo–Charterers’ Liability poliçeleriniz aynı dili konuşmuyorsa, hasar anında zaman da para da kaybedersiniz.
Öneri: Tek sayfalık bir “Charter–Policy Uyum Şeması” hazırlayın; yukarıdaki 12 maddeyi checklist olarak ekleyin. Böylece teminat çalışır, rücu öngörülebilir olur.
About Post Author
