İcra Takibinde İtirazın Kaldırılması ve İspat Araçları
İcra Takibinde İtirazın Kaldırılması ve İspat Araçları
Giriş
İcra ve iflas hukuku, alacaklının alacağını devlet güvencesiyle tahsil etmesini sağlayan en önemli hukuk dallarından biridir. İcra takibi sürecinde borçluya tanınan temel haklardan biri de itiraz hakkıdır. Borçlu, ödeme emrine karşı süresi içinde itiraz ederek takibi durdurabilir. Ancak alacaklı, itirazın haksız olduğunu düşünüyorsa, itirazın kaldırılması yoluna başvurabilir.
Özellikle kambiyo senetlerine özgü takiplerde (çek, bono, poliçe) veya ilamsız takiplerde, borçlunun yaptığı itirazın kaldırılması alacaklı açısından kritik bir süreçtir. Bu noktada ispat araçlarının doğru seçilmesi ve kullanılması, takip sürecinin kaderini belirler.
İtirazın Hukuki Dayanağı
İİK m. 62 – İtiraz Hakkı
- Borçlu, ödeme emrine karşı 7 gün içinde itiraz edebilir.
- Borç kambiyo senedine dayanıyorsa bu süre 5 gündür.
İtirazın Sonuçları
- İtiraz, icra takibini durdurur.
- İtirazın şekline göre (borca, imzaya, yetkiye) farklı sonuçlar doğar.
İtirazın Kaldırılması
İİK m. 68 ve 68/a – İtirazın Kaldırılması Yolu
- Alacaklı, borçlunun itirazının haksız olduğunu düşünüyorsa, icra mahkemesinde itirazın kaldırılması talebinde bulunabilir.
- İtirazın kaldırılması için belgeli ispat şarttır.
İtiraz Türlerine Göre Kaldırma
- İmzaya İtirazın Kaldırılması
- Alacaklı, imzanın borçluya ait olduğunu ispat etmelidir.
- Bilirkişi raporu en önemli delildir.
- Borca İtirazın Kaldırılması
- Alacaklı, alacağın geçerli olduğunu senet, sözleşme, makbuz gibi belgelerle ispat etmelidir.
İspat Araçları
1. Kambiyo Senetleri
- Çek, bono, poliçe, alacağın en güçlü ispat aracıdır.
- Senet aslı dosyaya ibraz edilmelidir.
2. Sözleşmeler
- Taraflar arasındaki temel ilişkiyi gösterir.
- Yazılı sözleşmeler, alacağın kaynağını ispatlar.
3. Ticari Defterler
- Tacirler açısından büyük önem taşır.
- Usulüne uygun tutulmuş ticari defterler, delil niteliği taşır.
4. Banka Kayıtları ve Dekontlar
- Özellikle çek ve bono ödemelerinde banka kayıtları kritik delil niteliğindedir.
5. Tanık ve Bilirkişi İncelemesi
- Senet imzasının aidiyetinde grafoloji bilirkişi raporu,
- Ticari uyuşmazlıklarda mali müşavir incelemeleri kullanılabilir.
Yargıtay Kararları Işığında İtirazın Kaldırılması
- Yargıtay 12. HD, 2019/3256 E., 2020/4817 K.:
“İtirazın kaldırılması talebinde, alacaklı borcunu yazılı belgeyle ispatlamak zorundadır.” - Yargıtay 19. HD, 2018/5412 E., 2019/3672 K.:
“İmzaya itirazın kaldırılmasında bilirkişi raporunun alınması zorunludur.” - Yargıtay HGK, 2020/1234 E., 2021/5678 K.:
“Ticari defterler, usulüne uygun tutulmuşsa itirazın kaldırılması davasında delil olarak dikkate alınır.”
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Eksik Belgelerle Başvuru
- Alacaklı, senet aslı yerine fotokopi sunarsa itiraz kaldırılmaz.
- İspat Yükünün Karıştırılması
- İmzaya itirazda ispat yükü alacaklıda, borca itirazda borçludadır.
- Bilirkişi Raporlarının Çelişkisi
- İmza incelemelerinde farklı raporlar alınabilmektedir.
- Zamanaşımı Def’i
- Borçlu, zamanaşımı def’i ileri sürerek takibin iptalini sağlayabilir.
Stratejik Öneriler
Alacaklı Açısından
- İtirazın kaldırılması için mutlaka güçlü belgeler sunulmalı.
- İmza incelemesinde uzman bilirkişiden rapor alınmalı.
- Ticari defterler düzenli tutulmalı ve mahkemeye sunulmalı.
Borçlu Açısından
- İtirazı somut delillerle desteklemeli.
- Zamanaşımı, ödeme veya ibra gibi def’iler mutlaka dilekçede belirtilmeli.
- Usulsüz tebligat varsa şikayet hakkı kullanılmalı.
Sonuç
İcra takibinde borçlunun yaptığı itiraz, süreci durdursa da alacaklının başvurabileceği en önemli yol itirazın kaldırılmasıdır. Bu süreçte en kritik unsur ise ispat araçlarının doğru seçilmesi ve etkili kullanılmasıdır.
- İmzaya itirazın kaldırılmasında bilirkişi raporları,
- Borca itirazın kaldırılmasında senetler, sözleşmeler, defterler ve banka kayıtları büyük önem taşır.
Yargıtay kararları da göstermektedir ki, itirazın kaldırılması davalarında delil sistemine uyulmadığı takdirde alacaklı hak kaybına uğrayabilir.
Sonuç olarak, tarafların doğru stratejiler izlemesi, belgeleri eksiksiz sunması ve süreleri titizlikle takip etmesi, icra sürecinin sağlıklı şekilde ilerlemesi için büyük önem taşımaktadır.