İmzaya İtirazın Kabulü Sonrası Alacaklının İzlemesi Gereken Yol
İmzaya İtirazın Kabulü Sonrası Alacaklının İzlemesi Gereken Yol
Giriş
Kambiyo senetleri (çek, bono ve poliçe), ticari hayatın güvenilirliğini sağlayan en önemli ödeme ve kredi araçlarıdır. Türk hukukunda bu senetlere özgü takip yolu, İcra ve İflas Kanunu (İİK) m. 167 vd. hükümlerinde düzenlenmiştir. Ancak uygulamada, borçlunun en sık başvurduğu savunmalardan biri imzaya itirazdır.
İmzaya itiraz, senet üzerindeki imzanın borçluya ait olmadığı iddiasıdır. Bu itiraz kabul edilirse, kambiyo senetlerine özgü takipte alacaklı için süreç oldukça kritik hale gelir. Zira imzanın borçluya ait olmadığına dair bir karar, takibin iptaline yol açabilir. Böyle bir durumda alacaklının hangi yollara başvurabileceği, stratejik açıdan önem arz eder.
İmzaya İtirazın Hukuki Dayanağı
İİK m. 170/a Hükmü
- Borçlu, kambiyo senetlerine özgü takipte imzanın kendisine ait olmadığını ileri sürebilir.
- Bu durumda, icra mahkemesi imzayı incelemekle yükümlüdür.
- İmzanın borçluya ait olmadığına karar verilirse, takip iptal edilir.
İspat Yükü
- İmzaya itiraz eden borçlu, iddiasını kuvvetli delillerle desteklemek zorunda değildir.
- Hamil, imzanın borçluya ait olduğunu ispat yükü altındadır.
- Uygulamada bilirkişi raporları en önemli delil niteliğindedir.
İtirazın Kabulü Halinde Sonuçlar
1. Takibin İptali
- İcra mahkemesi imzaya itirazı haklı bulursa, kambiyo takibi iptal edilir.
- Bu karar, alacaklı için doğrudan hak kaybı anlamına gelir.
2. Alacaklının Hakları
- Takibin iptal edilmesi alacağın ortadan kalktığı anlamına gelmez.
- Alacaklı, genel mahkemelerde alacağını ispat ederek dava açabilir.
- İmzanın sahte olduğunun kabulü, temel ilişkiye dayalı dava yolunu açar.
3. Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreler
- Alacaklı, dava açarken zamanaşımı sürelerini göz önünde bulundurmalıdır.
- Çeklerde 6 ay, bonolarda 3 yıl, poliçelerde 3 yıl (muhtelif süreler) geçerli olur.
Alacaklının İzlemesi Gereken Yol
1. Genel Mahkemelerde Alacak Davası
- Takibin iptalinden sonra alacaklı, temel ilişkiye (satım sözleşmesi, hizmet sözleşmesi, kira vb.) dayanarak genel mahkemelerde alacak davası açabilir.
- Bu durumda kambiyo senedine değil, temel borç ilişkisine dayanılır.
2. Menfi Tespit Davalarına Karşı Hazırlık
- Borçlu, imzanın kendisine ait olmadığını ispatlamış olsa bile, alacaklı başka delillerle borcun varlığını ispat edebilir.
- Bu durumda menfi tespit davası ile karşılaşma ihtimaline hazırlıklı olunmalıdır.
3. Ceza Hukuku Boyutu
- İmzaya itiraz kabul edilirse, senet üzerinde sahtecilik ihtimali gündeme gelir.
- Alacaklı, Türk Ceza Kanunu m. 204 uyarınca suç duyurusunda bulunabilir.
- Bu durum, ayrıca alacağın tahsili açısından baskı unsuru oluşturabilir.
4. Yeni Takip Yolları
- Alacaklı, kambiyo takibi iptal olsa bile genel haciz yoluyla takip başlatabilir.
- Ancak bu durumda borçlunun itiraz hakkı daha geniştir.
Yargıtay Kararları Işığında İmzaya İtiraz
- Yargıtay 12. HD, 2017/4563 E., 2018/7891 K.:
“İmzaya itirazın kabulü halinde takip iptal edilir, ancak bu durum alacağın varlığını ortadan kaldırmaz.” - Yargıtay 11. HD, 2019/2345 E., 2020/5432 K.:
“Alacaklı, imzanın borçluya ait olmadığının tespit edilmesi sonrası temel ilişkiye dayanarak genel mahkemelerde dava açabilir.” - Yargıtay HGK, 2021/1234 E., 2022/5678 K.:
“İmzaya itirazın kabul edilmesi halinde alacaklı, ayrıca sahtecilik şüphesi ile Cumhuriyet Savcılığı’na başvurabilir.”
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Alacaklıların Takipten Vazgeçmesi
- İmzaya itiraz kabul edilince birçok alacaklı, genel mahkemelerde dava açmaktan vazgeçmektedir.
- Zamanaşımı Sorunları
- Takibin iptalinden sonra dava açılması unutulmakta ve zamanaşımı dolmaktadır.
- Sahtecilik İddialarının Ceza Boyutu
- Alacaklılar çoğu zaman sahtecilik şüphesini ceza makamlarına taşımamaktadır.
- Bilirkişi Raporlarına Bağımlılık
- Tek bir grafoloji raporuna dayanılarak karar verilmesi, hakkaniyete aykırı sonuçlar doğurabilmektedir.
Stratejik Öneriler
- Delillerin Güçlendirilmesi
- Alacaklı, takipten önce senedin imza aidiyetini araştırmalı, mümkünse noter tasdiki veya banka teyidi almalıdır.
- Hızlı Dava Açma
- Takibin iptalinden hemen sonra zamanaşımı riski doğmadan genel mahkemelerde dava açılmalıdır.
- Ceza Hukuku Yolunun Kullanılması
- İmzaya itiraz kabul edildiğinde, sahtecilik şüphesi mutlaka savcılığa bildirilmelidir.
- Bilirkişi Heyeti İncelemeleri
- Tek bilirkişi yerine heyet raporu alınması talep edilmelidir.
- Alternatif Takip Yolları
- Genel haciz yoluna gidilerek en azından alacak baskısı devam ettirilmelidir.
Sonuç
İmzaya itiraz, kambiyo senetlerine özgü takiplerde borçluların en güçlü savunma araçlarından biridir. İtirazın kabul edilmesi halinde takip iptal edilse de, bu durum alacağın tamamen ortadan kalktığı anlamına gelmez.
Alacaklı, bu durumda genel mahkemelerde temel ilişkiye dayalı alacak davası açabilir, genel haciz yoluna başvurabilir, hatta ceza hukuku yollarını kullanabilir. Ancak bunların zamanında ve doğru şekilde yapılması büyük önem taşır.
Yargıtay kararları da göstermektedir ki, imzaya itirazın kabulü sonrasında alacaklının doğru strateji izlemesi halinde alacağını tahsil etmesi mümkündür.
About Post Author
