Yurtdışı Çıkış Yasağı Olan Kişi Pasaport Alabilir mi?

Yurt dışına çıkış yasağı, adli kontrol tedbirlerinden biri olup (CMK m.109), kişinin seyahat özgürlüğünü doğrudan sınırlandırır. Bu karar, mahkeme veya sulh ceza hâkimi tarafından verilir ve ilgili kurumlara bildirilir. Kararın doğal sonucu, kişinin pasaport almasının engellenmesidir.

1) Pasaport Kanunu Açısından

• 5682 sayılı Pasaport Kanunu m.22 uyarınca, hakkında mahkeme veya hâkim tarafından yurt dışına çıkış yasağı kararı verilmiş kişilere pasaport verilmez.

• Eğer kişinin hâlihazırda pasaportu varsa, ilgili pasaport şube müdürlüğü tarafından bu pasaporta şerh düşülür veya pasaport geri alınır.

 Yani, yasak devam ettiği sürece pasaport başvurusu yapılamaz ya da başvuru reddedilir.

Madde 22 – (Değişik: 28/5/1988 – 3463/3 md.)

Yurt dışına çıkmaları; mahkemelerce yasaklananlara, (…)ve terör örgütlerine aidiyeti, iltisakı veya irtibatı belirlenen yurtdışındaki her türlü eğitim, öğretim ve sağlık kuruluşları ile vakıf, dernek veya şirketlerin kurucu ve yöneticisi olduğu veya bu yerlerde çalıştığı İçişleri Bakanlığınca tespit edilenlere (…) pasaport veya seyahat vesikası verilmez. Ancak, yabancı memleketlere gitmeleri mahkemelerce yasaklananlar dışında kalanlara, zaruri hallerde Cumhurbaşkanının onayı ile pasaport veya pasaport yerine geçen seyahat vesikası verilebilir.

Bu durumda olanların açık kimlikleri (adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi, ana ve baba adı ile nüfusa kayıtlı olduğu yer) ve tahdit sebebi, ilgili daireler tarafından mahallin polis makamlarına bildirilir.

İlgili polis makamları da bu bilgileri alır almaz bağlı bulunduğu il emniyet müdürlüğü kanalıyla en seri haberleşme aracıyla yazılı olarak hudut kapısı bulunan emniyet müdürlüklerine, şahsın nüfusa kayıtlı olduğu il emniyet müdürlüğüne ve Emniyet Genel Müdürlüğüne bildirir.     

Bunların yurt dışına çıkışları engellenir ve kendilerine pasaport veya vesika verilmez, verilmişse geri alınır.

Birinci fıkrada yazılı makamlar tarafından pasaport verilmesi veya yurt dışına çıkması yasaklananlarla, yurt dışında kalmalarında genel güvenlik bakımından mahzur bulunduğu tespit edilenlerin süreleri dolan pasaportları yenilenmez, kendilerine Türkiye’ye dönmeleri için seyahat vesikası verilir.

Pasaport veya pasaport yerine geçen vesikaları kaybedenlerden, bunu haklı bir sebebe dayandıramayanlarla bulundukları ülkelerden sınır dışı edilmiş olanlara, bu ülkelerden çıkarılış sebepleri gözönünde tutularak pasaport veya vesika verilmeyebilir.

2) Adli Kontrol Kararının Doğrudan Etkisi

• Adli kontrol kapsamında konulan yurt dışına çıkış yasağı, kişinin yalnızca seyahatini değil, pasaport edinme hakkını da engeller.

• Bu yasak, idari bir karar değil; doğrudan yargısal bir karar olduğundan, pasaport idaresi bu karara bağlıdır.

3) İtiraz ve Kaldırma Yolları

• Kişi, pasaport alabilmek için önce yurt dışına çıkış yasağının kaldırılması yönünde başvuruda bulunmalıdır.

• Bu başvuru:

  • Soruşturma evresinde: Sulh Ceza Hâkimliği’ne,

  • Kovuşturma evresinde: Davaya bakan mahkemeye yapılır.

• Kararın kaldırılmasından sonra pasaport şubesi bilgilendirilir ve kişi pasaport başvurusunda bulunabilir.

4) Özel Durumlar (Geçici İzin)

• Zorunlu hallerde (sağlık tedavisi, eğitim, iş görüşmesi, uluslararası turnuva, kongre vb.) mahkemeden geçici kaldırma/izin talep edilebilir.

• Mahkeme uygun görürse, yalnızca belirli tarih ve ülke için geçici pasaport kullanma imkânı doğar.

5) Sonuç

• Yurtdışı çıkış yasağı olan kişi, yasağın sürdüğü müddetçe pasaport alamaz.

• Mevcut pasaport da pasaport şubesi tarafından geçici olarak bloke edilir.

• Pasaport alınabilmesi için öncelikle yasağın tamamen kaldırılması veya geçici izinle sınırlı kaldırılması gerekir.

                                                                                                                                               Ada Ceren KENDİGELEN