Poliçede Kabul Etmeme (Ret) Sonrası Başvuru Yolları Nelerdir?
Giriş
Poliçe, ticari hayatın önemli kambiyo senetlerinden biridir. Üzerinde yazılı bedelin ödenmesini güvence altına almak amacıyla düzenlenir ve kabul kurumu poliçeye özgü temel unsurlardan biridir. Muhatap, poliçeyi kabul ettiğinde senet borcunu üstlenmiş olur. Ancak muhatabın poliçeyi kabul etmemesi (ret) halinde, senedin hukuki kaderi değişir ve hamilin (alacaklının) başvurabileceği yollar gündeme gelir.
Bu makalede poliçede kabul etmeme durumunun hukuki sonuçları, başvuru yolları, sürelere dikkat edilmesi gerekliliği ve kurgusal bir olay üzerinden değerlendirme yapılacaktır.
Kabul Etmemenin (Ret) Hukuki Niteliği
-
Poliçe, muhatap tarafından kabul edilmediğinde hamilin doğrudan muhataptan tahsil imkânı ortadan kalkar.
-
Bu durumda poliçedeki asıl borçlular, yani keşideci (düzenleyen) ve cirantalar (ciro edenler) devreye girer.
-
Hamil, kabul etmeme üzerine gerekli işlemleri (protesto veya eşdeğer tespit) yaparak başvuru hakkını korur.
Kabul Etmeme Sonrası Hamilin Hakları
1. Keşideciye Başvuru
Muhatap poliçeyi kabul etmezse, poliçenin düzenleyeni olan keşideci, poliçenin ödenmesinden asıl sorumlu kişidir. Hamil, keşideciye başvurarak poliçe bedelini talep edebilir.
2. Cirantalara Başvuru
Poliçe, ciro edilerek el değiştirmişse, her ciranta da poliçenin ödenmesinden sorumludur. Hamil, poliçe bedelini herhangi bir cirantadan veya tümünden müteselsilen talep edebilir.
3. Protesto Düzenlenmesi
Kabul etmeme halinde hamilin başvuru hakkını koruyabilmesi için, poliçe üzerine kabul etmeme protestosu düzenlemesi gerekir. Protesto, noter aracılığıyla yapılır ve resmi niteliktedir.
4. Zamanaşımı Süreleri
-
Kabul etmeme sonrası başvuru davaları belirli zamanaşımı sürelerine tabidir.
-
Keşideci ve cirantalara karşı açılacak davalar için genellikle 1 yıl içerisinde işlem yapılmalıdır.
Kabul Etmeme Halinde Başvuru Yolları
A. İcra Takibi
Hamil, protesto düzenledikten sonra poliçe bedelini tahsil için doğrudan kambiyo senetlerine özgü icra takibi başlatabilir. Bu yol hızlı ve etkilidir.
B. Dava Yolu
Hamil, genel mahkemelerde alacak davası açarak poliçe bedelini talep edebilir. Ancak uygulamada icra takibi daha çok tercih edilir.
C. Rücu Hakkı
Kabul etmeme halinde hamil, keşideciye ve cirantalara rücu edebilir. Bu rücu hakkı, poliçenin dayandığı güven zincirinin bir sonucudur.
Kurgusal Olay
Olay:
“Hamil A”, “Keşideci B” tarafından düzenlenen ve “Muhatap C”ye yöneltilen 100.000 TL bedelli poliçeyi elinde bulundurmaktadır. Poliçenin vadesi gelmeden önce Hamil A, Muhatap C’ye poliçeyi kabul için ibraz etmiştir. Ancak Muhatap C poliçeyi kabul etmemiştir. Hamil A bunun üzerine noterden kabul etmeme protestosu düzenletmiştir.
Hukuki Değerlendirme:
-
Muhatap C poliçeyi kabul etmediği için doğrudan sorumluluğu yoktur.
-
Hamil A, keşideci B’ye ve poliçeyi ciro eden “Ciranta D” ve “Ciranta E”ye başvurabilir.
-
Kabul etmeme protestosu süresinde yapıldığından hamilin başvuru hakkı korunmuştur.
-
Hamil A, poliçe bedeli için kambiyo senetlerine mahsus icra takibi başlatabilir.
Sonuç:
Hamil A, muhatabın kabul etmeme beyanı sonrasında tüm rücu borçlularına (keşideci ve cirantalar) karşı başvuru yaparak alacağını tahsil edebilecektir.
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
-
Hamilin protesto düzenlemeyi unutması → başvuru hakkının kaybı.
-
Sürelerin kaçırılması → rücu hakkının zamanaşımına uğraması.
-
Yanlış kişiye başvuru yapılması → davanın reddi.
-
Tüketicinin poliçe düzenlemesinde haklarını bilmemesi → haksız ödeme riskleri.
Çözüm Önerileri
-
Hamiller, kabul etmeme halinde protesto düzenlemeyi asla unutmamalıdır.
-
Zamanaşımı süreleri titizlikle takip edilmelidir.
-
Başvurular mümkünse kambiyo senetlerine mahsus icra takibi ile yapılmalıdır.
-
Gerekli deliller (poliçe, protesto, ciro zinciri) eksiksiz sunulmalıdır.
Sonuç
Poliçede kabul etmeme, muhatabın sorumluluktan çıkmasına, buna karşılık keşideci ve cirantaların devreye girmesine yol açar. Hamil, protesto düzenleyerek rücu hakkını korur ve icra takibi veya dava yoluyla alacağını tahsil edebilir.
Dolayısıyla kabul etmeme halinde başvuru yolları şunlardır:
-
Keşideciye ve cirantalara rücu,
-
Kabul etmeme protestosu düzenlenmesi,
-
İcra takibi veya dava açılması,
-
Zamanaşımı sürelerine dikkat edilmesi.
Tüm bu yollar, poliçenin güvence sağlayan niteliğinin korunması açısından önemlidir.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
