Deniz Ticareti Hukukunda Sorumluluk Sigortası Yaptırma | TTK ve P&I Sigortaları

Deniz Ticareti Hukukunda Sorumluluk Sigortası Yaptırma

Deniz taşımacılığı, doğası gereği yüksek riskler barındıran bir faaliyettir. Gemi kazaları, yük kaybı, çevre kirliliği, yolcu yaralanmaları ve üçüncü kişilere verilen zararlar, deniz ticaretinde sorumluluk doğuran başlıca hallerdir. Bu riskler, taşıyanın ve donatanın mali yapısını tamamen sarsabilecek boyutlara ulaşabilmektedir. Bu nedenle deniz ticareti hukukunda sorumluluk sigortası yaptırma büyük bir önem taşır.

Sorumluluk sigortası, taşıyanın veya donatanın hukuki sorumluluklarını güvence altına alarak hem mağdurların zararlarının karşılanmasını hem de deniz ticaretinin güvenli ve sürdürülebilir şekilde işlemesini sağlar.

Sorumluluk Sigortasının Hukuki Niteliği

Sorumluluk sigortası, sigortalının üçüncü kişilere verebileceği zararlar nedeniyle doğacak hukuki sorumluluklarını teminat altına alan bir sigorta türüdür. Deniz ticareti hukuku bakımından bu sigortanın en önemli özellikleri şunlardır:

Koruma İşlevi: Hem mağdurları hem de taşıyanı/donatanı korur.
Uluslararası Standart: Denizcilikte P&I (Protection & Indemnity) sigortaları başta olmak üzere uluslararası sigorta sistemleri gelişmiştir.
Zorunluluk: Bazı hallerde sorumluluk sigortası yaptırmak yasal zorunluluktur (örneğin, yolcu taşımalarında).

Türk Ticaret Kanunu Düzenlemesi

Türk Ticaret Kanunu (TTK), deniz ticaretinde sigortayı ayrıntılı biçimde düzenlemiştir.

TTK m. 1328 ve devamı: Sınırlı sorumluluk rejimi ve sigorta ilişkisini ortaya koyar.
TTK m. 1262: Yolcu taşımalarında taşıyanın sorumluluk sigortası yaptırma zorunluluğu vardır.
TTK m. 1453 vd.: Deniz sigortaları ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir.

Uluslararası Düzenlemeler

Deniz ticaretinde sorumluluk sigortası yalnızca ulusal değil, aynı zamanda uluslararası bir zorunluluktur.

Athens Convention (1974/2002): Yolcu taşımalarında taşıyanların sorumluluk sigortası yaptırmalarını zorunlu kılar.
CLC 1992 (Petrol Kirliliği Sözleşmesi): Tanker işletmecileri için çevre kirliliği zararlarına karşı sigorta zorunludur.
Bunker Sözleşmesi (2001): Yakıt kaynaklı çevre kirliliği zararları için sigorta yükümlülüğü getirilmiştir.
LLMC 1976/1996 Protokolü: Donatanın sınırlı sorumluluğu kapsamında sigorta mekanizması kabul edilmiştir.

Sorumluluk Sigortasının Kapsamı

Deniz ticaretinde sorumluluk sigortaları, genellikle şu zararları kapsar:

Yolcu ve Mürettebat Zararları: Ölüm, yaralanma, tedavi masrafları.
Yük Zararları: Yükün zıyaı, hasarı veya geç tesliminden doğan zararlar.
Çevre Zararları: Petrol sızıntısı, deniz kirliliği, temizlik masrafları.
Üçüncü Kişi Zararları: Liman tesisleri, rıhtım ve diğer gemilere verilen zararlar.
Hukuki Masraflar: Tazminat davaları ve hukuki süreçlerde yapılan giderler.

P&I Kulüpleri ve Uygulama

Denizcilikte sorumluluk sigortasının en yaygın şekli P&I Kulüpleri (Protection and Indemnity Clubs)’dir.

Üyelik sistemiyle çalışırlar.
Dünyanın en büyük denizcilik sigorta havuzlarını oluştururlar.
Çevre zararlarından yolcu tazminatlarına kadar çok geniş kapsamlı teminat sağlarlar.
Türk donatanları da sıklıkla bu kulüplerin üyesidir.

Yargıtay Kararlarında Sorumluluk Sigortası

Yargıtay, sorumluluk sigortalarıyla ilgili kararlarında özellikle şu hususlara dikkat çekmektedir:

Taşıyanın sorumluluk sigortası yaptırması, mağdurların tazminata daha kolay ulaşmasını sağlar.
Sigortacının teminat kapsamı dışında kalan durumlarda (örneğin kasıtlı hareket) sigortacı sorumlu tutulmaz.
Çevre kirliliği zararlarında sigorta mekanizması, mağdurlar lehine geniş yorumlanmaktadır.

Zorunlu Sorumluluk Sigortası

Bazı hallerde sorumluluk sigortası yaptırmak yasal zorunluluktur.

Yolcu taşımalarında: Athens Convention ve TTK hükümleri gereği.
Petrol tankerlerinde: CLC 1992 uyarınca çevre zararları için.
Bunker Sözleşmesi kapsamında: Yakıt kaynaklı kirlenmeler için.

Zorunlu sigortaların amacı, mağdurların zararlarının teminatsız kalmamasıdır.

Uygulamada Örnekler

Feribot Kazaları: Yolcuların ölümü veya yaralanması halinde sorumluluk sigortası devreye girer.
Yük Kaybı: Konteynerin denize düşmesi durumunda sigorta kapsamında tazminat ödenir.
Petrol Sızıntısı: Tanker kazalarında milyonlarca dolarlık çevre zararları sigorta fonlarıyla karşılanır.
Liman Zararları: Gemi yanaşırken rıhtıma verdiği zararlar sigorta kapsamında tazmin edilir.

Sonuç

Sorumluluk sigortası yaptırma, deniz ticareti hukukunda hem taşıyanı hem de mağdurları koruyan bir kurumdur.

Taşıyan, yük, yolcu ve üçüncü kişilere verdiği zararlardan sorumludur.
Bu sorumluluk, sigorta yoluyla güvence altına alınarak mağdurların zararlarının telafisi sağlanır.
Türk Ticaret Kanunu, uluslararası sözleşmeler ve Yargıtay kararları bu sigorta mekanizmasını güçlendirmektedir.
P&I kulüpleri ve zorunlu sigortalar, deniz ticaretinde güvenliğin vazgeçilmez unsurlarıdır.

Sonuç olarak, sorumluluk sigortası yaptırmak, deniz ticaretinin sürdürülebilirliği, mağdurların korunması ve donatanların ekonomik güvenliği için hukuki ve ticari bir zorunluluk niteliğindedir.

Single Blog Title