Transfer Sözleşmelerinde İhtilafların Tahkim Yoluyla Çözümü

Giriş

Spor endüstrisinin hızla küreselleştiği günümüzde, futbol ve diğer branşlardaki oyuncu transferleri, sadece sportif değil, aynı zamanda ciddi hukuki ve ticari süreçleri içeren işlemlere dönüşmüştür. Transfer sözleşmeleri; oyuncu, kulüp, menajer ve kimi zaman üçüncü tarafların katılımıyla kurulmakta, milyonlarca Euro’luk bedellerin aktarıldığı bu süreçte ihtilaflar kaçınılmaz hale gelmektedir.

Bu ihtilafların etkili ve hızlı biçimde çözümlenebilmesi için taraflar çoğunlukla tahkim yolunu tercih etmektedir. Ulusal düzeyde TFF Tahkim Kurulu ve UÇK gibi yapılar; uluslararası düzeyde ise CAS (Court of Arbitration for Sport) ve FIFA Football Tribunal gibi kurumlar bu uyuşmazlıkları çözmektedir.

Bu makalede, transfer sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözümüne dair hukuki çerçeve, örnek olaylarla birlikte analiz edilecektir.

---

1. Transfer Sözleşmesi Nedir?

Transfer sözleşmesi, profesyonel bir sporcunun mevcut kulübünden başka bir kulübe geçişini sağlayan ve tarafların karşılıklı edimlerini içeren özel hukuk sözleşmesidir.

Başlıca Taraflar:

• Gönderen kulüp (former club)

• Alan kulüp (new club)

• Futbolcu

• FIFA lisanslı menajer veya temsilci

İçerik Unsurları:

• Transfer bedeli (bonservis)

• Taksitli ödeme planı

• Oyuncuya ödenecek imza parası ve maaş

• Bonuslar ve primler

• Üçüncü kulüplere ödeme yapılması (solidarity mechanism)

• Yetki ve çözüm yeri şartları (tahkim maddesi)

---

2. Transfer İhtilaflarının Sebepleri

Transfer işlemleri çoğu zaman ekonomik, hukuki ve sportif sebeplerle ihtilaflara yol açmaktadır:

• Transfer ücretinin ödenmemesi

• Sözleşmenin feshi nedeniyle tazminat talepleri

• Oyuncunun taahhüt ettiği yükümlülükleri yerine getirmemesi

• Hatalı tescil işlemleri

• İzinsiz transfer görüşmeleri (Tapping up)

• Menajer komisyonlarının ödenmemesi

• FIFA kurallarına aykırı üçüncü taraf mülkiyeti (TPO)

---

3. Transfer Sözleşmelerinde Tahkim Şartı

Taraflar, transfer sözleşmesinde uyuşmazlıkların çözümünde mahkemeleri değil, tahkim yolunu tercih edebilirler. Tahkim şartı genellikle şu şekilde düzenlenir:

“Taraflar, işbu sözleşmeden doğabilecek her türlü uyuşmazlığın FIFA Football Tribunal nezdinde çözümleneceğini kabul eder.”

Ulusal transferlerde ise:

“Uyuşmazlıkların çözümünde TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu ve TFF Tahkim Kurulu yetkilidir.”

Bu tür hükümler, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu kapsamında tahkim anlaşması olarak geçerlilik kazanır.

---

4. Uluslararası Transferlerde Tahkim: FIFA DRC ve CAS

a) FIFA Football Tribunal (Eski adıyla DRC – Dispute Resolution Chamber)

FIFA nezdinde oyuncu-kulüp veya kulüpler arası uluslararası ihtilaflar FIFA Football Tribunal çatısı altında çözülmektedir. Başvuru için gerekli şartlar:

• En az bir tarafın farklı FIFA üyesi ülkeye bağlı olması

• Uyuşmazlığın profesyonel futbol faaliyetinden kaynaklanması

• Öncelikle FIFA Transfer Matching System (TMS) üzerinden işlem yapılması

Karar süresi: Genellikle 4-6 ay
Temyiz merci: CAS (Spor Tahkim Mahkemesi)

b) CAS – Court of Arbitration for Sport

CAS, İsviçre Lozan merkezli, uluslararası spor ihtilaflarının çözümünde yetkili tahkim organıdır. FIFA kararlarına karşı 21 gün içinde temyiz başvurusu yapılabilir. CAS süreci de tahkim usulüne tabidir ve kesin niteliktedir.

---

5. Ulusal Transferlerde Tahkim: TFF UÇK ve Tahkim Kurulu

a) Uyuşmazlık Çözüm Kurulu (UÇK)

Futbolcu ve kulüp arasında doğan uyuşmazlıklarda ilk derece kuruldur. Tarafların TFF lisansına sahip olması zorunludur.
Başlıca konular:

• Alacak-ücret talepleri

• Sözleşme feshi

• Bonservis ödemeleri

• Transfer engeli talepleri

b) TFF Tahkim Kurulu

UÇK kararlarına karşı 7 gün içinde başvurulabilir. Kararlar kesin ve bağlayıcıdır.

---

6. Örnek Olay: Bonservis Bedelinin Ödenmemesi – FIFA ve CAS Kararı

❖ Olay:

İtalyan kulübü A, Brezilyalı futbolcu X’in bonservisini Brezilya kulübü B’den 6 milyon Euro’ya aldı. Sözleşmeye göre ücret 3 taksitte ödenecekti. Ancak sadece ilk taksit yatırıldı, sonraki iki taksit ödenmedi.

❖ Süreç:

• Kulüp B, FIFA Football Tribunal’e başvurdu.

• FIFA, 2 taksitin %5 faiziyle birlikte ödenmesine karar verdi.

• Kulüp A kararı CAS’a taşıdı ve ekonomik sıkıntılarını gerekçe gösterdi.

• CAS, ekonomik durumun borç ifasını engellemeyeceği gerekçesiyle FIFA kararını onadı.

❖ Sonuç:

Kulüp A, 4 milyon Euro’yu ödemek zorunda kaldı, ayrıca 1 dönem transfer yasağı aldı.

---

7. Örnek Olay: Oyuncu Tarafından Haksız Fesih – CAS Kararı

❖ Olay:

Türk kulübü X, 25 yaşındaki Afrikalı oyuncuyla 3 yıllık sözleşme yaptı. Oyuncu 6 ay sonra maaşın zamanında ödenmediğini ileri sürerek sözleşmeyi tek taraflı feshetti ve Portekiz kulübüyle imzaladı.

❖ Süreç:

• Türk kulübü, oyuncuyu FIFA’ya şikâyet etti.

• FIFA, maaş gecikmesinin 60 günü aşmadığını, bu nedenle haklı fesih olmadığını belirtti.

• Oyuncuya 1 milyon Euro tazminat, yeni kulübe de 1 sezon transfer yasağı cezası verildi.

❖ Sonuç:

Bu karar, sözleşmelerin keyfi feshedilemeyeceğini ve maaş ödemelerinde makul gecikmelerin tahkime konu olabileceğini ortaya koymuştur.

---

8. Tahkimle İlgili Hukuki Tartışmalar

• Tahkim yargılamasında delil toplama sınırlıdır. Taraflar iddialarını belgeyle ispatlamak zorundadır.

• Mahkemeye başvuru yasağı, tarafların adil yargılanma hakkını kısıtlayabilir mi?

• Yürütme ve infaz süreci, özellikle yabancı kararların tanınmasında sorun yaratabilir.

• CAS kararlarının İsviçre Federal Mahkemesi’ne itirazı ancak çok sınırlı hallerde mümkündür.

---

9. Sonuç

Transfer sözleşmelerinde ortaya çıkan ihtilafların hızlı, teknik bilgiye dayalı ve uluslararası bağlayıcılığı olan şekilde çözülebilmesi için tahkim yöntemi en uygun çözüm mekanizmasıdır. Özellikle FIFA ve CAS nezdindeki kararlar, sporda güven ortamını tesis etmekte önemli bir rol oynamaktadır.

Kulüplerin ve oyuncuların, transfer sözleşmelerini düzenlerken yalnızca ekonomik değil, hukuki riskleri ve tahkim süreçlerini de göz önünde bulundurarak hareket etmeleri, olası uyuşmazlıkların etkilerini azaltacaktır.

Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut