Futbolcu Sözleşmeleri Nasıl Hazırlanır?
Giriş
Profesyonel futbol, sadece sportif performansla değil, aynı zamanda ciddi hukuki düzenlemelerle şekillenen bir sektördür. Bir futbolcunun kulübüyle ilişkisi, esas itibarıyla hizmet sözleşmesine dayanır. Ancak bu sözleşmelerin hazırlanmasında hem FIFA’nın Uluslararası Oyuncu Statüsü ve Transfer Talimatı (RSTP) hem de Türk Borçlar Kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu ve TFF’nin düzenlemeleri dikkate alınmalıdır. Bu makalede, profesyonel futbolcu sözleşmelerinin hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken hukuki unsurlar, FIFA kuralları ve Türk mevzuatı birlikte ele alınacaktır.
1. Futbolcu Sözleşmesi Nedir?
Futbolcu sözleşmesi, bir futbolcunun profesyonel bir kulüpte ücret karşılığı futbol oynamayı taahhüt ettiği, kulübün ise bu hizmet karşılığında futbolcuya ücret ve diğer yükümlülükleri sağlama borcu altına girdiği iki taraflı bir özel hukuk sözleşmesidir. Genellikle belirli süreli düzenlenir ve iş sözleşmesi niteliği taşır.
2. FIFA Kuralları Çerçevesinde Sözleşme Hazırlığı
a) FIFA RSTP (Regulations on the Status and Transfer of Players)
FIFA, üye ülkelerde futbolcu sözleşmelerinin çerçevesini belirleyen kurallar koymuştur. Bunlar bağlayıcıdır ve TFF dâhil tüm üye federasyonlar tarafından uygulanmalıdır.
FIFA’ya göre geçerli bir sözleşmede şu temel unsurlar bulunmalıdır:
-
Yazılı olma zorunluluğu (Madde 2)
-
Asgari ve azami sözleşme süresi (En fazla 5 yıl)
-
Tarafların rızasıyla fesih hakkı
-
Tek taraflı fesihlerde tazminat
-
Sporcu ve kulüp yükümlülükleri
-
Uygulanacak hukuk ve yetkili merciler
Ayrıca FIFA, transfer dönemleri dışında sözleşme imzalanmasına veya tesciline sınırlama getirmiştir. Bu husus, sözleşmenin yürürlüğe girmesi açısından belirleyicidir.
3. Türk Hukuku Açısından Sözleşmenin Niteliği
a) Hizmet Sözleşmesi mi, Eser Sözleşmesi mi?
Türk hukukunda futbolcu sözleşmesi ağırlıklı olarak hizmet sözleşmesi niteliği taşır. Bu durum, özellikle ücretin zamana bağlı olması, futbolcunun işverene bağlı çalışması ve kulüp talimatlarına uyması gibi unsurlardan kaynaklanır (TBK m.393 vd.).
Ancak bazı durumlarda, örneğin reklam-tanıtım faaliyetlerine ilişkin yükümlülükler içeren sözleşmelerde eser/hizmet karışımı karma sözleşmeler de gündeme gelebilir.
b) İş Kanunu’na Tabiiyet
Futbolcu sözleşmelerinin 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında olup olmadığı tartışmalıdır. Genellikle bu tür sözleşmeler özel statülü olarak değerlendirilmekte ve işçilik haklarına sınırlı ölçüde yer verilmektedir. Ancak Yargıtay bazı kararlarında futbolcuyu “işçi” olarak nitelendirmiştir.
4. TFF Talimatları ve Uygulama Rehberleri
Türkiye Futbol Federasyonu (TFF), futbolcu sözleşmeleri konusunda detaylı düzenlemelere sahiptir. TFF’ye göre profesyonel futbolcu sözleşmeleri yalnızca TFF tarafından onaylandığı takdirde geçerli olur. Tescil şartı, yürürlüğe girmenin ön koşuludur.
TFF’nin belirlediği ana unsurlar:
-
Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi Standart Metni kullanılması zorunludur.
-
Sözleşmede TFF Tahkim Kurulu’nun yetkili olduğuna dair madde yer almalıdır.
-
TFF nezdindeki UÇK (Uyuşmazlık Çözüm Kurulu) yetkilidir.
-
Sözleşme harici özel anlaşmaların bildirilmemesi halinde yaptırım uygulanır.
TFF, lisans işlemlerinde FIFA TMS (Transfer Matching System) platformunun kullanılmasını da zorunlu tutmaktadır.
5. Sözleşme İçeriğinde Bulunması Gereken Temel Unsurlar
a) Taraf Bilgileri:
Futbolcunun kimlik bilgileri, kulübün unvanı, lisans numarası, TFF sicil numarası.
b) Sözleşme Süresi:
Belirli süreli olup en fazla 5 yıl olabilir (FIFA Madde 18 §2).
c) Ücret ve Primler:
-
Aylık maaş
-
Maç başı prim
-
Başarıya bağlı bonuslar
-
Ödeme tarihleri ve şekli
d) Diğer Sosyal Haklar:
-
Konaklama, araç, ulaşım giderleri
-
Sakatlık ve sağlık sigortası
-
Sponsor gelirlerinden pay
e) Disiplin Hükümleri:
-
Sportif performansa dayalı kesintiler
-
Antrenmanlara katılmama gibi hallerde ceza hükümleri
f) Fesih Şartları:
-
Hangi durumlarda hangi tazminatlar doğar
-
Tek taraflı fesih halinde uygulanacak cezai şartlar
-
Haklı neden tanımları
g) Uyuşmazlık Çözüm Yolu:
-
TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu
-
TFF Tahkim Kurulu
-
Uluslararası uyuşmazlıklarda FIFA DRC veya CAS yetkilidir.
6. Fesih Halleri ve Tazminat Uyuşmazlıkları
Futbolcu sözleşmelerinde en çok karşılaşılan uyuşmazlıklar fesih sebepleri ve tazminat hesaplamalarıdır. FIFA’nın kararları ışığında şu ilkeler öne çıkar:
-
Haklı sebep olmadan sözleşmenin feshi halinde, zarar gören taraf tazminat talep edebilir.
-
Futbolcu sözleşmesi süresi bitmeden başka bir kulüple imza atarsa “haksız fesih” doğar.
-
Sözleşmenin başlangıç süresinden itibaren 3. yılından sonra futbolcunun tek taraflı fesih hakkı olabilir (özellikle 28 yaş üstü sporcular için FIFA madde 17 çerçevesinde).
7. Yargıtay ve FIFA DRC Kararları Işığında Değerlendirme
a) Yargıtay Kararları:
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, futbolcu ile kulüp arasındaki sözleşmelerin iş sözleşmesi niteliğinde olduğunu ve kıdem tazminatı dâhil işçilik alacaklarının talep edilebileceğini belirtmiştir.
b) FIFA Uygulamaları:
FIFA DRC (Dispute Resolution Chamber) ve CAS, futbolcu sözleşmelerinde fesih tazminatlarını belirlerken şu kriterleri göz önünde bulundurur:
-
Kalan sözleşme süresi
-
Futbolcunun yeni sözleşmeden kazancı
-
Önceki ücretler
-
Transfer bedeli
8. Sözleşme Hazırlarken Pratik Tavsiyeler
-
Sözleşme örneği TFF ve FIFA kurallarına uygun hazırlanmalı.
-
Kulüp ve futbolcunun yükümlülükleri açıkça yazılmalı.
-
Cezai şartlar orantısız olmamalı (TBK m.182).
-
Taraflara ait iletişim bilgileri güncel olmalı.
-
Gizli anlaşmalar değil, resmi metinler esas alınmalı.
Sonuç
Futbolcu sözleşmeleri, hem ulusal hem de uluslararası hukuk açısından çok yönlü düzenlemelere tabidir. FIFA talimatları, TFF uygulamaları ve Türk Borçlar Kanunu hükümleri, bu sözleşmelerin hazırlanmasında birlikte değerlendirilmelidir. Hukuki uyuşmazlıkların önüne geçilmesi için profesyonel bir yaklaşım şarttır. Özellikle kulüplerin, TFF onaylı metinleri ve FIFA kurallarını dikkate alarak her futbolcu için ayrı, şeffaf ve bağlayıcı sözleşmeler hazırlaması elzemdir.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
