TÜKETİCİ HUKUKUNDA HAKSIZ ŞART

Tüketicilerin günlük hayatlarında sık sık karşılaştığı sorunlardan biri de haksız şartlarla ilgili konulardır. Tüketicilerin haklarını korumak amacıyla tüketici hukukunda haksız şart kavramı önemli bir yer tutmaktadır. Bu blog yazısında, tüketici hukukunda haksız şart kavramının ne anlama geldiğini, haksız şartla ilgili Yargıtay kararlarını, sözleşmede haksız şart olmasının sonuçlarını ve tüketici lehine olan durumları ele alacağız. Tüketicilerin bu konuda bilinçlenmesi ve haklarını koruyabilmesi için bu konuların önemi oldukça büyüktür. Bu yazıda tüketicilerin günlük hayatlarında karşılaşabilecekleri durumlarda nasıl hareket edebilecekleri hakkında bilgiler bulabileceksiniz.

TÜKETİCİ HUKUKUNDA HAKSIZ ŞART KAVRAMI

Tüketici Hukukunda Haksız Şart Kavramı, tüketicinin korunmasına yönelik olarak düzenlenen Kanunlar ve Yönetmelikler ile belirlenmiş olup, tüketiciyi sözleşme içerisinde haksız bir şekilde mağdur etmeye yönelik maddeler olarak karşımıza çıkar. Bu haksız şartlar, tüketiciyle müzakere edilmeden koyulan,  tüketici lehine olmayan maddeler olarak kabul edilir ve tüketiciyi korumak amacıyla bu şartların geçersiz sayılmasına ve sözleşmeden çıkarılmasına ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır.

Yargıtay kararları, tüketici hukukunda haksız şartlar konusunda belirleyici bir öneme sahiptir. Tüketici hukukundaki haksız şart kavramı Borçlar kanunundaki genel işlem şartlarıyla benzerlik göstermektedir. Yargıtay, tüketici hukuku kapsamında meydana gelen uyuşmazlıklarda, haksız şartlar konusunda örnek teşkil edecek kararlar vererek tüketicinin korunmasını sağlamaktadır. Haksız şartların belirlenmesi ve bu şartlara ilişkin olarak alınacak hukuki önlemlerin belirlenmesi noktasında Yargıtay kararları oldukça etkili olmaktadır.

Tüketici, haksız şartlar karşısında kendisini koruyabilmek için yasal haklara sahiptir. Tüketici, haksız şartlar içeren bir sözleşmeden doğan haklarını yasal yollardan arayabileceği gibi, ilgili mercilere başvurarak haksız şartların tespit edilmesi ve sözleşmeden çıkarılması talebinde bulunabilir. Bu sayede tüketici, haklı bir şekilde korunarak mağduriyet yaşamaktan kurtarılmış olur.

YARGITAY

3. HUKUK DAİRESİ

E. 2020/8138

K. 2021/4360

T. 20.4.2021

* İPOTEK İLİŞKİSİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT İSTEMİ ( Haksız Şartın Tüketiciyle Müzakere Edilmeden Sözleşmeye Dâhil Edilen ve Tarafların Sözleşmeden Doğan Hak ve Yükümlülüklerinde Dürüstlük Kuralına Aykırı Düşecek Biçimde Tüketici Aleyhine Dengesizliğe Neden Olan Sözleşme Şartları Olduğu -Tüketiciyle Akdedilen Sözleşmelerde Yer Alan Haksız Şartların Kesin Olarak Hükümsüz Olduğu )

* TÜKETİCİYLE AKDEDİLEN SÖZLEŞMELERDE YER ALAN HAKSIZ ŞARTLARIN KESİN OLARAK HÜKÜMSÜZ OLMASI ( Sözleşmenin Haksız Şartlar Dışındaki Hükümleri Geçerliliğini Koruyacağı/Bu Durumda Sözleşmeyi Düzenleyenin Kesin Olarak Hükümsüz Sayılan Şartlar Olmasaydı Diğer Hükümlerle Sözleşmeyi Yapmayacak Olduğunu İleri Süremeyeceği – Bir Sözleşme Şartı Önceden Hazırlanmış ve Standart Sözleşmede Yer Alması Nedeniyle Tüketici İçeriğine Etki Edememişse O Sözleşme Şartının Tüketiciyle Müzakere Edilmediğinin Kabul Edileceği/Sözleşmeyi Düzenleyenin Bir Standart Şartın Münferiden Müzakere Edildiğini İddia Ediyorsa Bunu İspatla Yükümlü Olduğu )

* HATALI DEĞERLENDİRME ( Olayda Tapu Müdürlüğünce Düzenlenmiş Olan İpotek Senedinin “Sözleşme Şartları” Başlıklı Bölümün 1. Maddesinin Haksız Şart Niteliğinde Olduğu – İlk Derece Mahkemesince Davanın Kabulüne Dair Verilen Karar Doğru Olduğundan Bölge Adliye Mahkemesince Davalının İstinaf Başvurusunun Esastan Reddine Karar Verilmesi Gerekirken Bölge Adliye Mahkemesince Yerinde Olmayan Gerekçe ile Davalının İstinaf Başvurusu Kabul Edilerek Kararın Kaldırılmasına Davanın Reddine Karar Verilmesinin Usul ve Yasaya Aykırı Olduğu/Kararın Bozulması Gerektiği )

6502/m. 5

2004/m. 72

ÖZET : Dava, ipotek ilişkisinden kaynaklanan menfi tespit istemine ilişkindir. Haksız şart; tüketiciyle müzakere edilmeden sözleşmeye dâhil edilen ve tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde dürüstlük kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme şartlarıdır. Tüketiciyle akdedilen sözleşmelerde yer alan haksız şartlar kesin olarak hükümsüzdür.

Sözleşmenin haksız şartlar dışındaki hükümleri geçerliliğini korur. Bu durumda sözleşmeyi düzenleyen, kesin olarak hükümsüz sayılan şartlar olmasaydı diğer hükümlerle sözleşmeyi yapmayacak olduğunu ileri süremez. Bir sözleşme şartı önceden hazırlanmış ve standart sözleşmede yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o sözleşme şartının tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilir. Sözleşmeyi düzenleyen, bir standart şartın münferiden müzakere edildiğini iddia ediyorsa bunu ispatla yükümlüdür.

Olayda, Tapu Müdürlüğünce düzenlenmiş olan ipotek senedinin “sözleşme şartları” başlıklı bölümün 1. maddesi, haksız şart niteliğindedir. İlk derece mahkemesince davanın kabulüne dair verilen karar doğru olduğundan bölge adliye mahkemesince davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi gerekirken bölge adliye mahkemesince yerinde olmayan gerekçe ile davalının istinaf başvurusu kabul edilerek kararın kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Açıklanan nedenlerle kararın bozulması gerekir.