TRAFİK KAZALARININ HAKSIZ FİİL BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

HAKSIZ FİİL NEDİR VE UNSURLARI NELERDİR?

TBK da m.49-76 arasında düzenlenmiştir. Haksız fiil, hukuka aykırı ve kusurlu bir davranışla başkasına zarar vermektir. Bu yüzden bir davranışın haksız fiil teşkil edebilmesi için haksız fiilde aranan unsurları taşıması gerekir. Haksız fiilde bulunması gereken unsurlar ise şunlardır: Kişilerin gerçekleştirdiği bir eylemin yani fiilin olması gerekir, gerçekleştirilen fiil hukuka aykırı olmalı, hukuka aykırı fiil sonucunda ortaya maddi veya manevi bir zarar çıkmalı ve ortaya çıkan zarar ile hukuka aykırı fiil arasında nedensellik bağı kurulmalı, haksız fiilde aranan nedensellik bağı teorisi uygun sebep teorisidir ve yargıtayda bu teoriyi kabul etmektedir yani uygun sebep teorisinde haksız fiile sebep olan davranışı meydana getiren elverişli olan sebep nedensel sayılır. Son olarak hukuka aykırı fiil ile ortaya çıkan zararda kişinin kusuru olmalıdır. Bu şartlar sağlandığı takdirde bir kişinin gerçekleştirdiği eylem, haksız fiil olarak adlandırılacaktır. Haksız fiilin unsurlarından olan hukuka aykırılık unsurunun varlığından söz edebilmek için kişinin mutlak hakkının ihlal edilmiş olması gerekir. Mutlak hak ihlali olmadığı halde meydana bir zarar çıkmışsa bu zararın varlığı haksız fiil açısından yeterli kabul edilmeyecektir. Çünkü hukuka aykırı bir fiilden bahsedebilmek için kişilerin kişilik haklarının veya mal varlığı haklarının hukuka aykırı bir şekilde ihlal edilmesi gerekir. Çünkü bu haklar mutlak haklardır ve herkes tarafından bu hakların ihlal edilmesi mümkündür. Haksız fiildeki kusur ve zarar unsuru zarar verenin tazminat sorumluluğu açısından çok önemlidir. Çünkü hukuka aykırı ve kusurlu bir fiile başkasına zarar veren vermiş olduğu zararları gidermekle yükümlüdür. Gerçekleştirilen haksız eylem sonucunda ortaya bir zarar çıkmalı ki zarar verenin tazminat sorumluluğu söz konusu olsun. Kusur ise kişinin gerçekleştirmiş olduğu eylem sonucunda kınanabilir olmasını ifade eder. Her haksız fiil aynı zamanda ceza hukuku anlamında suç teşkil etmeyebilir ancak ceza hukuku anlamındaki her suç haksız fiil teşkil edecektir ve zarara uğrayan uğramış olduğu zararların tazmin edilmesini zarar verenden isteyebilecektir.

HUKUKA AYKIRILIĞI KALDIRAN HALLER NELERDİR?

Kişilerin yapmış olduğu bazı davranışlar haksız fiilin bütün unsurlarını taşımasına rağmen kanun tarafından bu fiillerin haksız fiil olarak adlandırılması engellenir ve buna hukuka aykırılığı kaldıran haller denir. Hukuka aykırılığı kaldıran haller TBK m.63’te düzenlenmiştir: kanun verdiği yekinin yerine getirilmesi, zarar görenin rızası, daha üstün nitelikte özel veya kamusal yarar, zarar verenin davranışının haklı savunma niteliği taşıması, kişinin hakkını kendi gücüyle koruması ve zorunluluk hâllerinde fiil, hukuka aykırı sayılmaz. Bu hallerin hukuka aykırılığı kanun tarafından engellenir.

HAKSIZ FİİL SONUCU TAZMİNAT KAPSAMINDA HANGİ ZARARLAR TAZMİN EDİLEBİLİR?

Haksız fiil sonucunda kişiler uğramış olduğu zararlar için maddi ve manevi tazminat isteminde bulunabilirler. Haksız fiil sonucunda tazmin edilecek zararlar ölüm halinde uğranılan zararlar ve bedensel zararlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Ölüm halinde uğranılan zararlar şunlardır: Cenaze giderleri, ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar, ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar. Bu zararlar kanunda sınırlı sayıda sayılmamıştır. Yani haksız fiil sonucunda uğranılan zararlar hukuka aykırı fiil ile meydana gelmişse zarar ile fiil arasında nedensellik bağı varsa bunlar dışındaki zararlar tazmin edilebilir. Bedensel zararlar da aynı şekilde TBK da sınırlı sayıda belirtilmemiştir. Ancak haksız fiil sonucunda tazmin edilebilecek bedensel zararlar özellikle şunlardır: Tedavi giderleri, kazanç kaybı, çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar, ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar olarak belirtilebilir. Ölüm halinde ve bedensel bütünlüğün ihlali durumunda tazmin edilecek zararlar maddi tazminat davasının kapsamına girmektedir. Haksız fiilden zarar gören kişi maddi tazminatın yanında uğramış olduğu zararlar için manevi tazminat talebinde de bulunabilir. Haksız fiil sonucunda zarar gören bedensel bütünlüğünün ihlal edilmesinden doğan acı, keder ve üzüntü içinde uygun bir miktarda paranın manevi tazminat olarak ödenmesini talep edebilir. Ayrıca ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesi talep edilebilir. Mesela haksız fiil sonucunda bir kimsenin bedensel bütünlüğünden olan kolunun, bacağının veya diğer uzuvlarının ağır zarara uğramasından dolayı zarar görenin yakınları da bu durumdan maddi ve manevi olarak zarara uğramış olur. Ya da haksız fiil sonucu kişinin ölümü de gerçekleşmiş olabilir. Bu durumda da ölen kişilerin yakınları da yakının ölümünden dolayı uğradığı manevi zararlar kapsamında manevi tazminat talebinde bulunabilir. Dolayısıyla zarar görenin yakınlarının da zarara uğradığını söyleyebiliriz. Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini isteyebilir. Hâkim, bu tazminatın ödenmesi yerine, diğer bir giderim biçimi kararlaştırabilir veya bu tazminata ekleyebilir; özellikle saldırıyı kınayan bir karar verebilir ve bu kararın yayımlanmasına hükmedebilir. Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar görenin yakınları manevi tazminat kapsamında tazminat talebinde bulunamaz.

HAKSIZ FİİL SONUCU TAZMİNAT İSTEMİ HERHANGİ BİR SÜREYE BAĞLI MIDIR?

Maddi ve manevi tazminat isteminde bulanacak olanlar açısından TBK m.72’de zamanaşımı süresi düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve herhâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak, tazminat ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır.

HAKSIZ FİİL KAPSAMINDA TRAFİK KAZALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ:

Trafik kazaları sonucunda, kişilerin şahıs haklarına yönelik veya mal varlıklarına yönelik zararlar meydana gelebilir. Bu durumda da zarar gören haksız fiil kapsamında maddi ve manevi tazminat isteminde bulunabilirler. Trafik kazaları sonucunda zarar görenin tazminat talebinde bulunabilmesi için kusurun değerlendirilmesi gerekir. Zarar verenin haksız fiil sonucunda kusuru varsa ve meydana şahsına veya malvarlığına yönelik haksız fiilden doğan zararlar varsa zarar görenin kusuru ve ortaya çıkan zarar kadar tazminat isteminde bulunulabilir. Çünkü Türk hukukunda tazminatın caydırıcılığı yoktur. Haksız fiil sonucunda ortaya çıkan zarar kadar tazminata hükmedilir.