KAMULAŞTIRMA İŞLEMLERİNE KARŞI AÇILABİLECEK DAVALAR: MÜLK SAHİPLERİNİN HAKLARI VE İPTAL SÜRECİ

Kamulaştırma İşlemlerine Karşı Açılabilecek Davalar

Kamulaştırma, devlet veya kamu kuruluşlarının; kamu yararı gerekçesiyle özel kişilere ait olan taşınmaz malları (arazi, bina vb.), belirlenen bir bedel karşılığında zorunlu olarak satın alması işlemidir. Başka bir deyişle devlet; toplu taşıma sistemi kurulması, yol yapılması gibi kamuya faydalı bir hizmet için özel bir mülke ihtiyaç duyduğunda, mülk sahibinin rızası olmasa bile bu mülkü kamulaştırabilir.

Kamulaştırmanın temel gerekçeleri:

• Kamu yararı: Toplumsal yaşamın iyileştirilmesi, altyapı çalışmalarının yapılması gibi nedenlerle kamu malına ihtiyaç duyulması.
• Toplumsal fayda: Kamu hizmetlerinin etkin bir şekilde sunulması ve vatandaşların yaşam kalitesinin artırılması.

Kamulaştırmaya Karşı Açılabilecek Davalar:

1-Kamulaştırma İptal Davası:

Kamulaştırma iptal davası, devlet veya kamu kuruluşları tarafından yapılan kamulaştırma işleminin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla açılan bir tür idari davadır. Bu dava, mülk sahibinin kamulaştırma kararına karşı en temel itiraz yollarından biridir.

Kamulaştırma İptal Davasının Temel Sebepleri

• Kamulaştırma kararının hukuki dayanaklarının bulunmaması: Kamulaştırma kararı, kanunlara ve ilgili mevzuata uygun olarak verilmemiş olabilir.
• Kamulaştırma amacının kamu yararıyla bağdaşmaması: Kamulaştırmanın gerekçesi olarak gösterilen kamu yararı, gerçekçi ve yeterli olmayabilir.
• Usulüne uygun değerleme yapılmaması: Taşınmazın değeri, doğru yöntemlerle ve objektif kriterlere göre değerlendirilmemiş olabilir.
• Kamulaştırma bedelinin düşük olması: Belirlenen bedel, taşınmazın gerçek piyasa değerinin altında kalabilir.
• Kamulaştırma kararının kişiye özel olması: Karar, belirli bir kişiyi hedef alıyormuş gibi görünerek eşitlik ilkesine aykırı olabilir.

İptal Davasının Amacı

Kamulaştırma iptal davasının amacı, hukuka aykırı olduğu iddia edilen kamulaştırma kararının iptal edilmesini sağlamak ve mülkiyet hakkının iadesini talep etmektir.

İptal Davası Nasıl Açılır?

• Dava açma süresi: Kamulaştırma kararının tebliğinden itibaren genellikle 30 gün içinde idari yargıda dava açılmalıdır. Bu süre, ilgili mevzuatta belirtildiği gibi değişiklik gösterebilir.
• Yetkili mahkeme: Kamulaştırma kararını veren idareye göre yetkili idare mahkemesi belirlenir.
• Dava dilekçesi: Dilekçede, davanın nedenleri detaylı bir şekilde açıklanır ve deliller sunulur.

İptal Davasının Sonuçları

• Dava kabul edilirse: Mahkeme, kamulaştırma kararını iptal eder ve taşınmazın mülkiyeti tekrar mülk sahibine döner.
• Dava reddedilirse: Mahkeme, kamulaştırma kararının hukuka uygun olduğuna karar verir ve mülkiyet devri gerçekleşir.

İptal Davasının Önemi

Kamulaştırma iptal davaları, mülk sahiplerinin haklarını korumak ve kamu otoritesini denetlemek açısından büyük önem taşır. Bu davalar sayesinde, kamulaştırma işlemlerinin daha adil ve şeffaf bir şekilde yürütülmesi sağlanır.

Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• Dava süresi: Dava açma süresine dikkat edilmelidir. Sürenin geçirilmesi halinde dava açma hakkı kaybedilebilir.
• Hukuki destek: Kamulaştırma davaları, hukuki süreçlerin karmaşık olduğu bir alandır. Bu nedenle, bir avukata danışarak hukuki haklarınızı öğrenmeniz ve korunmanız önemlidir.
• Delil toplama: Dava sürecinde, iddialarınızı destekleyecek deliller toplamanız gerekmektedir.

Özetle, kamulaştırma iptal davası, mülk sahiplerinin hukuka aykırı gördükleri kamulaştırma kararlarına karşı başvurabilecekleri önemli bir yasal hak arama yoludur. Bu dava, hem mülk sahibinin haklarını korur hem de kamu otoritesini denetler.

2- Kamulaştırma Bedelinin Tespiti ve Tescili Davası:

Kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili davası, kamulaştırma işlemi sonucu mülkiyeti devredilen taşınmazın gerçek değerinin belirlenmesi ve bu değerin tescil edilmesi amacıyla açılan bir tür tespit davasıdır. Kamulaştırma bedelinin tespit ve tescili davasında görevli ve yetkili mahkeme taşınmazın bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesidir.

Neden Açılır?

• Uzlaşmazlık: Kamulaştırma işlemi sırasında, idare ile mülk sahibi arasında taşınmazın değeri konusunda anlaşmazlık yaşanması durumunda bu dava açılır.
• Değerlendirme Hatası: İdarenin yaptığı değerlendirmenin gerçek piyasa değerinin altında kaldığı düşünülüyorsa mülk sahibi bu dava ile haklarını arayabilir.

Davanın Amacı

Bu davanın temel amacı, bağımsız bir mahkeme kararıyla taşınmazın gerçek değerinin tespit edilmesini sağlamak ve bu değerin tapuya tescil edilmesini istemektir. Böylece mülk sahibi, hak ettiği bedeli almış olur.

Dava Süreci

1. Davanın açılması: Kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili davası, genellikle kamulaştırma kararının tebliğinden sonra belirli bir süre içinde açılır.
2. Bilirkişi incelemesi: Mahkeme, taşınmazın değerini belirlemek için bilirkişi incelemesi yapar. Bilirkişi, taşınmazın özelliklerini, bulunduğu konumu, piyasa koşullarını değerlendirerek bir rapor hazırlar.
3. Mahkemenin kararı: Mahkeme, bilirkişi raporunu ve diğer delilleri değerlendirerek taşınmazın gerçek değerini belirler ve bu değerin tesciline karar verir.

Davada İleri Sürülebilecek İddialar

• Bedelin düşük olması: Mülk sahibi, belirlenen bedelin taşınmazın gerçek değerinin altında olduğunu iddia edebilir.
• Değerleme yönteminin yanlış olması: Bilirkişi tarafından kullanılan değerleme yönteminin yanlış veya eksik olduğunu iddia edebilir.
• Taşınmazın özelliklerinden kaynaklanan ek değerler: Taşınmazın imar durumu, konumu gibi özelliklerinden kaynaklanan ek değerlerin hesaba katılmadığını iddia edebilir.

Davanın Sonuçları

• Bedelin artırılması: Mahkeme, belirlenen bedelin düşük olduğuna karar verirse, kamulaştırma bedelini artırır.
• Bedelin onaylanması: Mahkeme, belirlenen bedelin uygun olduğuna karar verirse, mevcut bedel onanır.

Sonuç olarak, kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili davası, mülk sahiplerinin haklarını korumak ve kamulaştırma işlemlerinin daha adil bir şekilde yürütülmesini sağlamak açısından büyük önem taşır. Bu dava sayesinde, mülk sahipleri, taşınmazlarının gerçek değerini alarak mağduriyet yaşamaktan korunabilirler.

3- Kamulaştırma Tazminat Davası:

Kamulaştırma tazminat davası, devlet veya kamu kuruluşları tarafından yapılan kamulaştırma işlemi nedeniyle mülk sahibinin uğradığı maddi veya manevi zararların giderilmesi amacıyla açılan bir tür hukuk davasıdır.

Tazminat Davasının Gerekçeleri

• Eksik veya yanlış değerleme: Kamulaştırma bedeli, taşınmazın gerçek piyasa değerinin altında belirlenmiş olabilir.
• Gecikmeli ödeme: Kamulaştırma bedeli, yasal sürede ödenmemiş olabilir.
• Ek ekonomik kayıplar: Kamulaştırma nedeniyle işyeri kaybı, gelir kaybı, taşınma masrafları gibi ek ekonomik kayıplar yaşanmış olabilir.
• Manevi zarar: Kamulaştırma işlemi nedeniyle yaşanan psikolojik sıkıntı, huzursuzluk gibi manevi zararlar söz konusu olabilir.

Tazminat Davasının Kapsamı

Tazminat davasında, mülk sahibi aşağıdaki zararları talep edebilir:

• Maddi zarar: Eksik ödenen bedel, taşınma masrafları, işyeri kaybı nedeniyle oluşan gelir kaybı gibi somut olarak hesaplanabilen zararlar.
• Manevi zarar: Psikolojik sıkıntı, huzursuzluk, yaşam standardının düşmesi gibi soyut zararlar.

Tazminat Davasının Açılması

• Dava açma süresi: Genellikle kamulaştırma kararının kesinleşmesinden itibaren belirli bir süre içinde dava açılmalıdır. Bu süre, ilgili mevzuatta belirtildiği gibi değişiklik gösterebilir.
• Yetkili mahkeme: Asliye hukuk mahkemesi, tazminat davalarına bakmakla yetkilidir.
• Dava dilekçesi: Dilekçede, davanın nedenleri detaylı bir şekilde açıklanır ve deliller sunulur.

Tazminat Davasının Sonuçları

Mahkeme, davayı değerlendirerek mülk sahibinin uğradığı zararı tespit eder ve tazminat miktarını belirler. Eğer mahkeme, mülk sahibinin bir zarar gördüğüne karar verirse, kamu kuruluşunu bu zararı karşılamaya mahkum eder.

Sonuç olarak, kamulaştırma tazminat davası, mülk sahiplerinin haksız yere uğradıkları zararları gidermek için önemli bir yasal hak arama yoludur. Ancak, bu tür davaların hukuki süreçleri oldukça karmaşık olduğundan, bir avukata danışarak hukuki haklarınızı öğrenmeniz ve korunmanız önemlidir.