İŞÇİNİN MAAŞINDAN HAKSIZ KESİNTİ YAPILABİLİR Mİ?

Türkiye’de işçi ve işveren arasındaki ilişki, 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir. İşçinin maaşı, çalışmasının karşılığı olan en temel haklardan biri olup, maaşından yapılacak herhangi bir kesinti Kanun hükümleri çerçevesinde sınırlamalara tabidir. İşçinin maaşından kesinti yapılması, işverenin keyfi uygulamalarına karşı korunmuştur ve bu konuda belirli prosedürler öngörülmüştür.

1. Haklı Nedenlerle Kesinti Yapılması
İş Kanunu’nun 25. maddesi uyarınca, işverenin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi halinde bazı durumlarda işçinin maaşından kesinti yapılması mümkündür. Bu durumlar şunlardır:

– İşçinin Kusuru: İşçinin iş yerinde kasıtlı veya ağır ihmali nedeniyle işverene verdiği zarar, işçinin maaşından kesilebilir. Ancak bu kesinti, zararın işçinin kusurundan kaynaklandığının ispatlanması durumunda mümkündür. Ayrıca, bu tür kesintilerde, zararın büyüklüğüne oranla kesinti yapılmalı ve işçinin geçim durumu dikkate alınmalıdır.

– Disiplin Cezaları: İş yerinde uygulanmakta olan disiplin yönetmeliği veya toplu iş sözleşmesi ile belirlenen disiplin cezaları çerçevesinde, işçinin maaşından kesinti yapılabilir. Ancak bu kesintilerin Kanun’da belirtilen sınırları aşmaması gerekmektedir. Örneğin, aylık maaşın belli bir yüzdesini aşan kesintiler hukuka aykırı sayılabilir.

2. Haksız Kesinti Yapılması ve Mahkeme Kararı Gereksinimi
İşverenin, işçinin rızası olmaksızın ya da haklı bir neden bulunmaksızın işçinin maaşından kesinti yapması hukuka aykırıdır. Haksız yere maaştan kesinti yapılması durumunda işçinin başvurabileceği yollar şunlardır:

– İş Mahkemesine Başvuru: İşçi, işverenin haksız kesintisini geri almak ve tazminat talep etmek için iş mahkemesine başvurabilir. İş Mahkemesi, işverenin haksız bir kesinti yaptığını tespit ederse, işvereni kesilen miktarı geri ödemeye mahkum edebilir.

– İhbar ve Kıdem Tazminatı Hakkı: Haksız kesintiler işçiyi zor durumda bıraktığı takdirde, işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshedip, ihbar ve kıdem tazminatı talep edebilir.

Özellikle tazminat borçları, vergi borçları, nafaka gibi yasal alacaklar için işçinin maaşından kesinti yapılabilmesi mahkeme kararı gerektirebilir. Bu durumlarda, işverenin kesinti yapabilmesi için mahkemeden karar alması zorunludur. Mahkeme kararı olmaksızın yapılan kesintiler hukuka aykırı sayılır.

3. İşçinin Rızası ile Kesinti
Bazı durumlarda, işçi maaşından belirli bir miktarın kesilmesine rıza gösterebilir. Örneğin, işçi, iş yerine zarar verdiğini kabul ederek zararın maaşından kesilmesine onay verebilir. Ancak bu rıza, işçinin baskı altında olmadan, tamamen özgür iradesiyle verilmelidir. Aksi takdirde, bu kesinti hukuka aykırı sayılabilir.

4. Kesinti Miktarına İlişkin Sınırlamalar
İş Kanunu, işçinin maaşından yapılacak kesintilerin miktarına da sınırlamalar getirmiştir. Kesintiler, işçinin asgari geçim seviyesini tehlikeye atacak şekilde yapılamaz. Ayrıca, maaşın belli bir yüzdesinden fazlasının kesilmesi de Kanun’a aykırı kabul edilir.

Sonuç
İş Kanunu, işçinin maaşının korunması ve keyfi kesintilerin önüne geçilmesi için belirli yasal prosedürler öngörmüştür. Özellikle, işçinin maaşından yapılacak kesintilerde işverenin keyfi davranmasını engellemek adına mahkeme kararının aranması önemli bir güvencedir. Bu nedenle, işverenlerin hukuka uygun hareket etmesi ve gerekli durumlarda mahkemeden kesinti izni alması gerekmektedir. İşçiler de haklarını korumak adına, haksız kesintilere karşı yasal yollara başvurabilirler. İşçi ve işveren arasındaki bu tür ihtilaflar, İş Kanunu’nun temel ilkelerine uygun olarak çözülmelidir.

Stajyer Hukuk Fakültesi Öğrencisi

Mert Emir Balcı