HAVA ULAŞIM ARACI ALIM SATIMI

HAVA ULAŞIM ARACI ALIM SATIMI

Sivil havacılık, askeri amaçlar dışında, havacılığın spor ya da ticari faaliyetler için kullanılması anlamına gelir. Planör uçuşları, yamaç paraşütü, paraşütle atlama, yelkenkanat, ticari yolcu ve yük taşımacılığı, havadan fotoğraf çekimi gibi faaliyetler sportif havacılık ve sivil havacılık kapsamına dahildir ve Türkiye’de bu denetim görevini Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü üstlenmektedir. Türk Sivil Havacılık Kanunu’na göre “Hava Aracı”, havalanabilen ve havada seyredebilme kabiliyetine sahip her türlü araç olarak tanımlanmış ve hava aracının kullanılabilmesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Öncelikle, hava aracının bir ülkenin hava aracı siciline kayıtlı olması gereklidir. Sicilde tescil edilmiş olan çağrı adının hava aracı üzerinde yazılı olması da bir diğer zorunluluktur. Ayrıca, hava aracının geçerli bir işletme ruhsatına sahip olan bir işletmenin ruhsatı altında bulunması şarttır ve bu araçların alım satım durumlarında Borçlar Hukuku hükümleri uygulanmaktadır.

Hava araçlarının satışlarına ilişkin sözleşmelerin noterlerde yapılmasını engelleyen bir hüküm bulunmamaktadır. Yurt içinde satışı yapılan hava araçları için Türk Sivil Hava Aracı Sicili’ne kayıtlı olan araçlar, satış, devir ve temlik durumlarında noter huzurunda onaylanmış olan sözleşmenin aslının veya suretinin Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne sunulması gerekmektedir. Bu şart, hava araçlarının yurt içindeki satış işlemlerinin resmi ve geçerli bir şekilde kaydedilmesi için önemlidir.
Yurtdışından ithal edilen hava araçlarının sicile kaydı için dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. İlk olarak, bu hava araçlarının taraflar arasında yazılı bir sözleşme ile satın alınması ve bu sözleşmenin gümrük kapısından kati veya geçici ithalat işlemleri tamamlanmadan önce Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne iletilmesi gerekmektedir. Bu sözleşme ayrıca “teknik açıdan ithale uygunluk” yazısı için gereken damga vergisi ödendi belgesinin aslını da içermelidir.
İktisap şekline uygun olarak satın alınan hava araçlarında, sözleşmenin aslı, devir senedinin (bill of sale) aslı, Türkçe dışında bir dilde hazırlanmış ise noter onaylı tercümesi, sözleşmeyi imzalayan tarafların imza sirküleri asılları, sözleşmeyi imzalayan tarafların yetkilendirildiğini gösteren belgelerin asılları belgelerinin de bulunması gerekmektedir. Bu belgelerin, Apostil Şerhi konularak Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne sunulması gerekmektedir. Ayrıca, hava aracının “Uçuşa Elverişli” olduğunu gösteren bir belgenin de sunulması ve aracın uçuşa elverişli olduğunun tespit edilmesi gerekmektedir. Bu süreçte eksiksiz ve doğru belgelerin sunulması, hava aracının sicile kaydı için önemlidir.
Satın Alma yoluyla ithal edilen hava aracı için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne sunulması gerekli belgeler şu şekildedir,
-Tescil Müracaat Formu
-Hava aracının sahibi veya noter onaylı vekâlet verilen şahıs tarafından imzalı dilekçe.
-Gümrük Müdürlüklerinin için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne hitaben gönderdiği hava aracı kati ithal yazı aslı.
-Tescilden düşme belgesi
-Export sertifikası.
-Maksimum kalkış ağırlığının gösterildiği uçuş el kitabı ilgili sayfası. (AFM Sayfası)
-“Satış Sözleşmesi” ve “Devir Senedi” ve diğer hususlar (yukarıda yazılan sözleşme hususu)
-Hava aracının Gümrük Giriş Beyannamesi.
-Tescil işaretinin ve bayrağın hava aracı üzerinde görülecek şekilde önden ve yandan fotoğrafları.
-Uçuşa Elverişlilik Sertifikası örneği.
-SHGM tarafından yayımlanan, Hizmet Tarifesinde yer alan, verilen hizmet karşılığı “Hizmet Bedeli”

Kullanılmış hava aracı alım satım sözleşmeleri, yeni hava aracı alım satım sözleşmelerine kıyasla daha az ayrıntıya sahip olup, genellikle sorumluluklar ve genel işletme tazminatları gibi maddelerin yer almadığı daha kısa ve öz nitelikte hazırlanır. Yeni hava aracı alım satım sözleşmelerine oranla standart sözleşme sayısı daha azdır ve bazen bu işlemler sadece bir satış senedi ile gerçekleştirilebilir.

Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun 66. Maddesi’ne göre, hava aracının tamamı veya bir payı üzerinde mülkiyet ve diğer ayni hakların tesisi, devri ve temliki için yazılı bir sözleşme yapılması zorunludur ve yeterlidir. Temlike ilişkin sözleşmeler yazılı olarak yapılmadıkça geçerli değildir. Bu nedenle, hava aracının mülkiyetinin elde edilmesi veya üzerinde başka bir ayni hak kurulması için yazılı bir sözleşme gereklidir. Kanunun hükmünden anlaşıldığı üzere, yazılılık şartı dışında başka resmi bir şekil şartı aranmamaktadır. Hava aracı alım satım sözleşmelerinin noter huzurunda düzenlenmesi gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Uygulamada bazen noter tasdiki istense de, bu tasdik yalnızca sözleşmenin altındaki imzaların yetkili ve ehil kişilerce atılıp atılmadığı ile ilgilidir ve hava aracı alım satım sözleşmelerinin geçerliliği için bir şart değildir.

Hava aracı alım satım sözleşmelerinin detaylı bir şekilde hazırlanması büyük önem taşır. Sözleşmede tarafların açıkça belirtilmesi ve satıcı olarak hava aracının hava sicilindeki sahibinin belirtilmesi zorunludur. Satışa konu olan hava aracının tüm detaylarının sözleşmede belirtilmesi faydalıdır. Ayrıca, aracın alım/satım bedeli ve ödeme şekilleri net olarak belirtilmelidir. Sözleşmede satıcının hangi belgeleri hazırlayıp imzalayacağı ve alıcıya teslim edeceği, hava aracında bulunması gereken ve alıcıya verilmesi gereken belgeler, alıcının yaptıracağı ön muayeneye dair hususlar da belirtilmelidir. Hava aracının mülkiyet geçişi ve teslimi ile ilgili bilgiler de mutlaka sözleşmede yer almalıdır; teminat ve cezai şartlara ilişkin hususlar da eklenmelidir. Yapılan sigorta hakkında hükümler de sözleşmede belirtilmelidir. Eğer söz konusu hava aracı Türkiye dışında başka bir ülkeden alındıysa ya da Türkiye dışına satıldıysa, uluslararası bir satış söz konusu olduğundan, sözleşmede hangi ülkenin hukukunun uygulanacağına dair bir hüküm mutlaka bulunmalıdır. Ayrıca satıştan sonra çıkabilecek bir anlaşmazlık durumunda hangi mahkemenin yetkili olacağının belirtilmesi gerekmektedir. Tarafların anlaşmazlıkları en basit ve en hızlı şekilde çözebileceği yeri seçmeleri yararlı olacaktır.

Hukuk Fakültesi Öğrencisi

Nehle HAMZAOĞLU