Hapis Cezasının Ertelenmesi ve Şartları

Günümüzde özellikle nispeten daha az hapis cezası öngörülen suçlarda, bu cezayı ceza infaz kurumunda yatarak mı geçireceğim, hapis yatacak mıyım gibi sorular ortaya çıkmıştır.

Suç işleyen kişinin mahkum olduğu cezanın infaz edilmesiyle amaçlanan; kişiye yaptığı haksızlık dolayısıyla etkin bir uyarıda bulunmak ve kişinin etkin pişmanlık duymasını sağlamaktır. Cezanın infazı ile mahkum gelecekte sosyal bilinç sahibi olarak suçsuz ve normal bir hayat sürdürmeye yöneltilmelidir.

İşlediği suç dolayısı ile kişinin cezalandırılması bir kuraldır ancak bazı şartlar gerçekleşirse; kişi, mahkum olunan, cezanın cezaevinde çektirilmesinden kurtulmuş olur. Detaylarına ve kanuni düzenlemesine değinelim.

Hapis cezasının ertelenmesi Türk Ceza Kanunu’nun 51.maddesinde düzenleme alanı bulmuştur. Bu bağlamda ceza mahkemesinin bir kişi hakkında verdiği hapis hükmünün süresi önemlidir.

Hapis cezasının ertelenmesi için gerekli şartlar

1. Kişinin iki yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum edilmiş olması, (Eğer fiili işlediği sırada on sekiz yaşını doldurmamış veya altmış beş yaşını bitirmişse üç yıl veya daha az süreli hapis cezası ertelenebilir.)
2. Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan daha fazla hapis cezasına mahkum olmamış olması, (Bu ceza kesinleşmişse ertelemeye engel teşkil edecektir)
3. Suçu işledikten sonra yargılama sürecinde pişmanlık göstermesi ve tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede kanaat oluşması.

Görüldüğü üzere daha önce adli para cezası ya da üç ay ve daha kısa süreli hapis cezasına mahkum edilmiş olma, yeni cezanın ertelenmesine engel olmaz. Yani bu hallerde yine hapis cezası ertelenebilir.

Hapis cezası ile alakalı erteleme kararı verilmesinin ek koşullara bağlanması ve sonuçları

• Ertelemenin ek koşulları olabilir: Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iadesi, suçtan önceki hale getirilmesi veya tazmin edilmesi suretiyle tamamen giderilmesi koşuluna bağlı tutulabilir. Bu durumda koşul gerçekleşinceye kadar cezanın cezaevinde çektirilmesine devam edilir. Koşulun yerine getirilmesi halinde hükümlü derhal cezaevinden salıverilir.  Ceza ertelendiği takdirde mahkeme, kişiye bir denetim süreci öngörür.
• Denetim Süresi: Serbest bırakıldığında bir süre denetime bağlı olunur. Bu denetim süresi bir yıldan az üç yıldan fazla olamaz. Bu sürenin alt sınırı, mahkum olunan ceza süresinden az olamaz.  Yani mesela Mala zarar verme suçunun basit şeklinden 1 yıl 6 aylık bir hapis cezası verilmiş ve kesinleşmiş olsun. O zaman denetim süresi en az 1 yıl 6 ay olmak durumundadır.

Bunun haricinde kişiye başkaca yükümlülükler de yüklenebilir. Denetim süresinde genelde karşılaşılan yükümlülükler aşağıdaki gibi açıklanabilir:

1. Bir meslek veya sanat sahibi olmayan hükümlünün, bu amaçla bir eğitim programına devam etmesine,
2. Bir meslek veya sanat sahibi hükümlünün, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
3. On sekiz yaşından küçük olan hükümlülerin, bir meslek veya sanat edinmelerini sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmesine mahkemece karar verilebilir veya mahkeme, bu sayılan sorumlulukların hiçbirini yüklemeden bir denetim süresine de karar verebilir.

Unutulmamalıdır ki, mahkum,denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlerse yahut kendisine yüklenilen yukarıda ifade edilen sorumluluklara uymazsa ve hakim tarafından uyarılmasına rağmen uymamakta ısrar ederse ertelenen cezanın kısmen veya tamamen cezaevinde yatarak çektirilmesine karar verilebilir.

Tüm detaylara ve aklınızda bulunan sorulara uzman bir cevap bulmak için Av. Ferhat Kule ile görüşebilirsiniz.

Ayşe Rumeysa İşcan