Eşler Arasındaki Mal Rejimleri
TMK m. 202 uyarınca eşler arasında yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılmadır. Ancak evlenmeden önce yahut sonrasında eşler anlaşarak yine kanunda öngörülen diğer mal rejimlerini seçebilir. Kanunda öngörülen ayrı dört mal rejimi vardır: edinilmiş mallara katılma, mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı ve mal ortaklığı. Yasal mal rejimi dışındakilerin sözleşme ile seçilmesi mümkündür.
Eşlerin malvarlıklarını iki ana başlık altında inceleyebiliriz: edinilmiş mallar ve kişisel mallar. Bu gruplara nelerin dahil olduğu TMK’da düzenlenmiştir. Buna göre m.219 uyarınca edinilmiş bir mal eşlerden her birinin evliliğin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği mallardır.
TMK Edinilmiş Mallar:
- Çalışmasının karşılığı olan edinimler, (örnek: işçi ücreti)
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler, (örnek: emekli maaşı)
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Kişisel mallarının gelirleri, (örnek: kira geliri)
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler. (örnek: bir eşin maaşından arttırdığı para ile aldığı araba)
TMK m.220 ise eşlerin kişisel mallarını düzenlemiştir.
- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya, (örnek: koleksiyona dahil eşyalar)
- Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri, (örnek: evlilikten önce sahip olunan taşınmaz)
- Manevî tazminat alacakları,
- Kişisel mallar yerine geçen değerler.
Kanuni düzenlemeye göre eşlerin sahip olduğu malların kişisel mal olduğunu öne süren taraf bunu ispat etmelidir aksi halde söz konusu mal edinilmiş mal sayılacaktır. Yasal sınırlar çerçevesinde her eş sahip olduğu mallar üzerinde tasarrufta bulunma, malı yönetme ve bunu kullanma yetkilerine sahiptir. Bundan dolayıdır ki eşler üçüncü kişilere karşı borçlarında kendi malvarlıkları ile sorumlu olacaklardır.
Yasal mal rejimi TMK m.225’e göre eşlerden birinin ölümü yahut seçimlik mal rejimlerine geçilmesi ile son bulur. Aynı maddenin ikinci fıkrasına göre evliliğin iptali ya da boşanma söz konusu olursa yahut mahkemece mal ayrılığına karar verilirse karar tarihinden geçerli olacak şekilde mal rejimi de son bulacaktır. Mal rejiminin tasfiyesinde Aile Mahkemeleri görevli olmakla birlikte TMK m.214’e göre aşağıda sıralı mahkemeler yetkilidir:
– Mal rejiminin ölümle sona ermesi durumunda ölenin son yerleşim yeri mahkemesi,
– Boşanmaya, evliliğin iptaline veya hâkim tarafından mal ayrılığına karar verilmesi durumunda, bu davalarda yetkili olan mahkeme,
– Diğer durumlarda davalı eşin yerleşim yeri mahkemesi.
Mal Rejimi Tasfiyesinin Aşamaları:[1]
– Eşler kendilerine ait olan ve birbirlerinin elinde olan malları iade eder.
– Kişisel ve edinilmiş malların ayrılır.
– Eklenecek değerler aktife eklenir.
– Denkleştirme hesabı yapılır.
– Borçlar çıkarılır.
– Aktif değerin bulunur ve varsa karşı alacak mahsup edilerek, katılma alacağı belirlenir.
[1] http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/631.pdf s.23 (Erişim Tarihi: 05.05.2023)