Eser Sözleşmesinde Ayıplı İfa, Teslim Süresi ve İş Sahibinin Korunması

1. Giriş: “Eser Ortada, Ama Beklenen Bu Değil”

Eser sözleşmesi, hem inşaat sektöründe hem yazılım, tasarım, tamirat, proje ve danışmanlık işlerinde günlük hayatın merkezinde. Bir müteahhitten konut, bir yazılımcıdan web sitesi, bir ustadan mutfak dolabı, bir ajanstan kurumsal kimlik çalışması istediğimizde çoğu zaman eser sözleşmesi kuruyoruz.

Ancak pratikte çok sık şu sorunlarla karşılaşılıyor:

• Eser zamanında teslim edilmiyor,

• Teslim edilen iş, kararlaştırılan teknik özelliklere uymuyor,

• İş başladığı gibi bırakılıyor veya eksik bırakılıyor,

• Kusurlar ancak kullanmaya başladıktan sonra ortaya çıkıyor.

İşte bu noktada iş sahibinin en çok sorduğu sorular şunlar:

“Bu ayıplı iş için para ödemek zorunda mıyım?”
“Teslim süresi geçince ne yapabilirim?”
“Eseri kabul ettikten sonra hâlâ hak iddia edebilir miyim?”

Türk Borçlar Kanunu’nda (TBK m. 470 vd.) eser sözleşmesi ayrıntılı biçimde düzenlenmiş; ayıplı ifa, teslim süresi ve iş sahibinin korunmasına yönelik hükümler sistematik bir yapı içinde ele alınmıştır.

---

2. Eser Sözleşmesinin Hukuki Çerçevesi (TBK m. 470 vd.)

2.1. Eser Sözleşmesi Tanımı ve Unsurları

TBK’ya göre eser sözleşmesi; yüklenicinin (müteahhit/usta/yazılımcı vb.) bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. Bu ilişkide:

• Eser çoğu zaman maddi (bina, tadilat, makine, mobilya),

• Bazen de gayri maddi (yazılım, tasarım, rapor, proje) olabilir.

Eser sözleşmesinin ayırt edici unsurları:

1. Sonuç borcu: Yüklenicinin borcu, sadece özenle çalışmak değil, belirli bir sonucu (eseri) ortaya koymaktır.

2. Bağımsızlık: Yüklenici, iş sahibinin işçisi değil; bağımsız bir kişi/şirket olarak eseri üstlenir.

3. Ücret (bedel): Eserin meydana getirilmesi karşılığında kararlaştırılan veya teamüle göre belirlenen bedel.

Bu yapının doğal sonucu olarak, ayıplı ifa ve teslim süresi, eser sözleşmesinin en kritik iki eksenini oluşturur.

2.2. Yüklenicinin Borçları

Yüklenicinin eser sözleşmesinden doğan başlıca borçları:

• Eseri kararlaştırıldığı gibi meydana getirme borcu,

• İşi bizzat veya gözetimi altında yaptırma borcu,

• Özen borcu (gerekli mesleki dikkat ve özeni gösterme),

• Teslim borcu,

• Ayıplardan sorumluluk ve iş sahibini bilgilendirme yükümlülükleri.

İş sahibi açısından en somut konu: “Eser zamanında ve ayıpsız teslim edildi mi?” sorusu olduğundan, aşağıda iki başlığı ayrı ayrı ama birbiriyle bağlantılı şekilde inceleyeceğiz.

---

3. Eser Sözleşmesinde Ayıplı İfa Kavramı

3.1. Ayıplı İfa Nedir?

Eser sözleşmesinde ayıplı ifa; yüklenicinin ortaya koyduğu eserin:

• Sözleşmede kararlaştırılan niteliklere aykırı olması,

• İş sahibinin haklı olarak beklediği kullanım amacına uygun olmaması,

• Eserde eksiklik, bozukluk, kusur veya sözleşmeye aykırılık bulunması,

hâlidir.

Ayıp, sadece fizikî bozukluk anlamına gelmez. Örneğin:

• Isı yalıtımı taahhüt edilen konutta ısı kaybının yüksek çıkması,

• Taşıma kapasitesi kararlaştırılan asansörün teknik raporlarda bu değere ulaşmaması,

• Kurumsal kimlik çalışmasında, iş sahibinin sektörüyle bağdaşmayacak kadar alakasız bir tasarım yapılması,

• Hazırlanan yazılımın, iş sahibinin iş süreçlerini taşıyamayacak kadar hatalı olması,

örnek olarak sayılabilir.

3.2. Ayıbın Çeşitleri

Eserdeki ayıplar uygulamada farklı şekillerde karşımıza çıkar:

• Açık ayıp: Normal bir incelemeyle teslim anında fark edilebilen kusurlar (örneğin çatlak, eksik dolap, renk farklılığı).

• Gizli ayıp: Normal gözle incelemede fark edilmeyen, ancak kullanımla ortaya çıkan kusurlar (örneğin su yalıtımının yetersizliği, altyapıdaki eksiklikler).

• Önemli ayıp (esaslı ayıp): Eserin amacına uygun kullanılmasını ciddi şekilde engelleyen ayıplar.

• Önemsiz ayıp: Eserin esas işlevini bozmayan, ama görsellik ve benzeri alanlarda rahatsızlık veren kusurlar.

Bu ayrım, iş sahibinin hangi seçimlik hakları hangi yoğunlukta kullanacağı bakımından önemlidir.

3.3. Ayıplı İfa İçin Temel Şartlar

İş sahibinin “ayıplı ifa” iddiasında bulunabilmesi için kural olarak:

1. Sözleşme ilişkisi (geçerli bir eser sözleşmesi) olmalı,

2. Eser teslim edilmiş olmalı (bazı hâllerde teslimden önce de ayıp fark edilebilir),

3. Eserde sözleşmeye aykırı bir kusur/eksiklik bulunmalı,

4. İş sahibi, ayıbı yasal süresinde inceleyip bildirmeli (ihbar yükümlülüğü),

5. İlgili zamanaşımı süreleri içinde haklarını kullanmalıdır.

---

4. İş Sahibinin Ayıplı İfa Hâlinde Seçimlik Hakları

Eser sözleşmesinde iş sahibinin ayıba karşı korunmasının en önemli aracı, seçimlik haklar sistemidir. TBK hükümlerine göre iş sahibi, şartları oluştuğunda şu taleplerden birini veya uygun kombinasyonlarını ileri sürebilir:

4.1. Eseri Kabulden Kaçınma ve Sözleşmeden Dönme

Eserdeki ayıp ağır ve esaslı ise, iş sahibi:

• Eseri kabulden kaçınabilir,

• Eser sözleşmesinden dönme hakkını kullanabilir.

Örneğin:

• Deprem yönetmeliğine aykırı, statik açıdan ciddi risk taşıyan bir bina,

• Taahhüt edilen işlevi yerine getirmesi imkânsız bir makine,

hâlinde iş sahibinin “Ben bu eseri hiç almak istemiyorum.” diyerek sözleşmeden dönmesi gündeme gelebilir. Dönme hâlinde:

• Taraflar aldıklarını iade eder;

• İş sahibi ödediği bedeli geri ister,

• Eseri de kural olarak yükleniciye geri verir (veya yıkım, söküm vb. masraflar tartışma konusudur).

Ayrıca iş sahibi zarar varsa tazminat da talep edebilir.

4.2. Bedelden İndirim İsteme (Ayıp Oranında İndirim)

Ayıp, eserin tamamen reddini gerektirecek kadar ağır değilse, iş sahibi:

• Eseri kabul eder,

• Ancak ayıp oranında bedelden indirim talep eder.

Örneğin:

• Mutfak dolapları kararlaştırılandan daha düşük kalite malzemeden yapılmış,

• Seramiklerin bir kısmında renk ve desen uyumsuzlukları var,

• Bina dış cephe malzemesi daha düşük kalite bir ürünle değiştirilmişse,

iş sahibi şunları diyebilir:

“Bu işi tamamen reddetmiyorum, ama ödediğim bedelin şu kadarı ayıptan dolayı fazla; indirilmesini istiyorum.”

Bu talebin yerine getirilebilmesi için genellikle bilirkişi incelemesi yapılarak ayıbın bedel üzerinde oluşturduğu fark tespit edilir.

4.3. Ücretsiz Onarım (Tamlama, Giderim)

Bir diğer seçenek, ayıbın giderilmesidir. İş sahibi:

• Eserdeki ayıbın makul süre içinde, ücretsiz onarılmasını isteyebilir.

• Özellikle teknik işlerde, makine, yazılım, elektrik, tesisat gibi alanlarda bu hak sıkça kullanılır.

Burada:

• Onarımın mümkün olup olmadığı,

• Onarımın eseri yeniden güvenli ve kullanılır hâle getirip getirmeyeceği,

• Onarımın iş sahibine beklenmeyecek ölçüde külfet yükleyip yüklemeyeceği

değerlendirilir. Onarım aşamasında yeniden ayıplı ifa hâlleri de gündeme gelebilir; bu durumda iş sahibi diğer seçimlik haklarına yönelir.

4.4. Eserin Yeniden İfası (Yeni Eser Yapılması)

Bazı durumlarda onarım mümkün veya yeterli değildir; iş sahibi:

• Eserin yeniden yapılmasını,

• İlk defa yapılıyormuş gibi tüm süreçlerin tekrarlanmasını isteyebilir.

Bu, özellikle tipik ve standart işler için (örneğin hazır mutfak, standart bir yazılım modülü, montajı yapılabilir ürünler) gündeme gelir. Ancak yeniden ifa:

• Aşırı masraf ve zaman gerektiriyorsa,

• İş sahibinden beklenemeyecek ölçüde gecikme yaratıyorsa,

hâkim tarafından sınırlandırılabilir; bu noktada bedelden indirim ve tazminat devreye girer.

4.5. Tazminat Talebi

Ayıplı ifa sebebiyle iş sahibi:

• Doğrudan zararı (örneğin ayıbı gidermek için yaptığı masraflar),

• Dolaylı zararı (iş kaybı, kullanım engeli, kira ve işyeri kaybı gibi)

talep edebilir. Burada:

• Yüklenicinin kusuru,

• Ayıbın ağırlığı,

• İş sahibinin ayıbı bildirdikten sonra ne yaptığı,

dikkate alınır. Ayıplı ifa, çoğu zaman sözleşmeye aykırı davranış ve kusurlu ifa olarak değerlendirilir; tazminat rejimi buna göre şekillenir.

---

5. Ayıplı İfada İhbar Yükümlülüğü ve Zamanaşımı

5.1. İnceleme ve İhbar Yükümlülüğü

İş sahibi, eseri teslim aldıktan sonra:

• Uygun süre içinde eseri incelemek,

• Gördüğü ayıpları da gecikmeksizin yükleniciye bildirmek zorundadır.

Bu yükümlülük yerine getirilmezse:

• İş sahibi, eseri “ayıpsız kabul etmiş” sayılabilir,

• Sonradan fark edilen ayıplar için hak iddia etmesi zorlaşır.

Gizli ayıplar bakımından ise:

• Ayıp, normal incelemeyle fark edilemeyecek nitelikte ise,

• Ortaya çıkar çıkmaz hemen ihbar edilmesi gerekir.

Bu noktada, ihtarname ile yazılı ve ispatlanabilir bir bildirim yapılması, ileride ispat kolaylığı sağlar.

5.2. Zamanaşımı Süreleri

Eser sözleşmesinde ayıplı ifa nedeniyle açılacak davalarda zamanaşımı büyük önem taşır. TBK’da, eserin niteliğine göre değişen süreler öngörülür (özellikle inşaat ve benzeri uzun süreli kullanıma yönelik eserler bakımından daha uzun süreler). Temel prensipler:

• Eserin tesliminden itibaren belirli bir süre içinde ayıba dayalı hakların kullanılması gerekir,

• Teslimden çok uzun süre sonra ortaya çıkan ayıplarda, zamanaşımı iş sahibinin taleplerini sınırlayabilir,

• Ağır kusur, hile veya kast hâlinde zamanaşımı kuralları daha esnek yorumlanabilir.

Uygulamada; proje, inşaat, tesisat ve benzeri işlerde, teslim tarihi, geçici/kesin kabul tutanakları, garanti süreleri son derece kritiktir.

---

6. Teslim Süresi, Yüklenicinin Temerrüdü ve İş Sahibinin Hakları

Ayıpsız ifa kadar, zamanında ifa da eser sözleşmesinin özüdür. İş sahibi çoğu zaman:

• İşyeri açma,

• Taşınma,

• Kiraya verme,

• Sezonluk kullanım (otel, yazlık vb.)

gibi planlarını teslim süresine göre yapar. Bu nedenle teslimde gecikme çoğu zaman çok ciddi zararlara yol açar.

6.1. Teslim Süresi Nasıl Belirlenir?

Teslim süresi:

• Sözleşmede belirli bir tarih veya takvim (örneğin “30.09.2026’ya kadar teslim”) gösterilerek,

• İş programı, etap teslimler, geçici ve kesin kabul tarihleri belirlenerek,

• Bazı hâllerde işin niteliği ve teamül gereği “makul süre” üzerinden

kararlaştırılabilir.

Sözleşmede teslim süresinin ayrıntılı ve tereddütsüz yazılması, ileride çıkacak uyuşmazlıkların önüne geçer.

6.2. Yüklenicinin Temerrüdü Şartları

Teslim süresi geldiği hâlde:

• Eser tamamlanmamış,

• Tamamlanmış olsa bile teslim edilmemişse,

yüklenici teslimde temerrüde düşer. Kural olarak iş sahibinin yükleniciyi temerrüde düşürmek için:

• İhtarla süre vermesi,

• Bu süre içinde teslim olmazsa gerekli seçimlik haklarını kullanacağını bildirmesi,

uygundur.

Özellikle “belirli süre işlerinde” (örneğin düğün salonu tadilatı, fuar standı, sezonluk otel yenilemesi) gecikme, iş sahibi için “ifanın geç gerçekleşmesi hâlinde amaca hizmet etmeyecek” kadar ağır sonuçlar doğurabilir. Bu durumda iş sahibi:

• Ek süre vermeksizin sözleşmeden dönme,

• Gecikmeden doğan zararlarını tazmin etme,

hakkına sahip olabilir.

6.3. Teslimde Gecikme Hâlinde İş Sahibinin Seçimlik Hakları

Yüklenici temerrüde düştüğünde iş sahibi, genel sözleşme hükümlerine paralel biçimde:

1. Ifayı talep ve gecikme tazminatı isteme,

2. Sözleşmeden dönme ve olumlu/olumsuz zarar talep etme,

3. Bazı hâllerde ifa yerine tazminat talep etme,

hakkına sahiptir.

Eser sözleşmesine özgü olarak pratikte sık karşılaşılan çözümler:

• İş sahibinin işi üçüncü kişiye yaptırması ve aradaki mali farkı yükleniciden istemesi,

• Gecikme süresi boyunca uğradığı kira kaybı, iş kaybı, müşteri kaybı için tazminat talep etmesi,

• Geç teslimi kabul edip bedelden indirim veya gecikme cezası (cezai şart) talep etmesi.

---

7. İş Sahibinin Korunması İçin Sözleşmesel Mekanizmalar

Sadece kanun hükümlerine güvenmek çoğu zaman iş sahibi için yetersiz olabilir. Bu nedenle sözleşmeye iş sahibini koruyacak özel hükümler koymak büyük önem taşır.

7.1. Cezai Şart (Gecikme Cezası, Ayıp Cezası)

Sözleşmeye;

• Teslimin gecikmesi hâlinde günlük/aylık gecikme cezası,

• Ayıplı ifa hâlinde sabit tazminat/cezai şart,

yüklenmesi, yükleniciyi disipline eder.

Örnek kurgular:

• “Teslimin her geciktiği takvim günü için sözleşme bedelinin %…’i oranında cezai şart ödenir.”

• “Eserde ayıp çıkması hâlinde iş sahibi, ayıplı kısım bedelinin %…’i oranında cezai şart talep edebilir; bu hak, ayıba karşı diğer seçimlik hakları kullanmasına engel değildir.”

Burada cezai şartın fahiş olmamasına, gerektiğinde hâkimin indirim yapabileceği gerçeğine dikkat edilmelidir.

7.2. Garanti Süresi ve Bakım-Onarım Yükümlülüğü

Özellikle inşaat, tesisat, makine, yazılım gibi alanlarda:

• Garanti süresi,

• Garanti kapsamında ücretsiz bakım-onarım, yedek parça, güncelleme yükümlülükleri

sözleşmede açıkça düzenlenmelidir.

Garanti süresi, ayıplı ifa bakımından kanunda öngörülen zamanaşımı sürelerini daraltamaz, genellikle ek koruma sağlar; ancak sözleşme metni dikkatle kaleme alınmalıdır.

7.3. Teminat Mektubu, Kesinti ve İhtiyat Payı

İş sahibini korumak için kullanılabilecek diğer araçlar:

• Banka teminat mektubu alınması,

• Hak edişlerden belirli oranda teminat kesintisi yapılması, (örneğin %5-10 oranında kesinti, kesin kabulden sonra iade),

• Eserin belirli kısımlarının ödemesinin, eksik ve ayıpsız teslimin yazılı olarak teyidine bağlanması.

Böylece iş sahibi, ayıplı ifa veya teslim gecikmesi hâlinde elinde fiili bir güvence bulundurmuş olur.

7.4. Teknik Şartname ve Proje Ekleri

Ayıplı ifanın en önemli kaynağı, çoğu zaman belirsiz sözleşme metinleridir. “Anahtar teslim mutfak”, “standart kalite malzeme” gibi muğlak ifadeler, uyuşmazlığın garantisidir.

Bu nedenle:

• Detaylı teknik şartname,

• Proje, çizim, 3D görseller,

• Kullanılacak malzemelerin marka, model, kalite sınıfı,

• Tesisat şemaları, yazılım fonksiyon listeleri

sözleşme ekine alınmalı ve taraflarca imzalanmalıdır. Böylece ayıplı ifa tespitinde referans alınacak somut bir çerçeve oluşur.

---

8. Tüketici İşlerinde Eser Sözleşmesi ve İlave Koruma

Eser sözleşmesi bazen tüketici işlemi niteliği de taşıyabilir. Örneğin:

• Bir vatandaşın evine mutfak yaptırması,

• Banyosunu yeniletmesi,

• Konut teslimi, tadilat sözleşmeleri,

çoğu zaman tüketici hukuku bakımından da tüketici işlemi olarak kabul edilir. Bu durumda:

• TBK hükümleri yanında tüketiciyi koruyucu özel düzenlemeler,

• Ayıplı ifa hâlinde tüketiciye tanınan özel haklar,

• Tüketici hakem heyeti ve tüketici mahkemesi yolları

devreye girer.

Bu dosyalarda iş sahibinin sadece TBK’ya değil, tüketici mevzuatına dayanan haklarını da ileri sürmesi, özellikle ayıp, zamanaşımı, ispat ve seçimlik haklar bakımından avantaj sağlar.

---

9. Eser Sözleşmesinde Uygulamada Dikkat Edilecek Noktalar

İş sahibi bakımından:

1. Sözleşmenin yazılı olması

   • Sözlü anlaşmalar ayıplı ifa ve teslim süresi ispatında ciddi sorun yaratır.

2. Teslim tarihinin net belirlenmesi

   • “Mümkün olan en kısa sürede” yerine, gün/ay/yıl belirtilmesi.

3. Teknik şartnamenin detaylı hazırlanması

   • Kullanılacak malzeme, renk, ölçü, kapasite, fonksiyon açıkça yazılmalı.

4. Geçici ve kesin kabul tutanakları

   • Özellikle inşaat ve benzeri işlerde hangi tarih itibarıyla teslim ve kabul yapıldığı belgelenmeli.

5. Ayıbın tespiti ve ihbarı

   • Ayıp fark edilir edilmez fotoğraflama, tutanak, yazılı ihtar, uzman görüşü gibi deliller toplanmalı.

6. Zamanaşımı takibi

   • Teslim tarihinden itibaren hangi süre içinde hangi hukuki yollara başvurulabileceği önceden planlanmalı.

Yüklenici bakımından ise, ayıplı ifa ve teslim gecikmesi uyuşmazlıklarının sürdürülebilirliğini sağlamak için:

• İş sürecini şeffaf yürütmek,

• Malzeme değişikliklerini mutlaka yazılı onayla yapmak,

• Teslim öncesi deneme/ön kabul süreçleri işletmek,

• İş sahibini teknik konularda zamanında bilgilendirmek

önem taşıyor.

---

10. Sık Sorulan Sorular: Eser Sözleşmesinde Ayıplı İfa ve Teslim Süresi

Soru 1: Eser sözleşmesinde ayıplı ifa nedir?
Eser sözleşmesinde ayıplı ifa; yüklenicinin yaptığı işin, sözleşmede kararlaştırılan teknik özelliklere, kaliteye ve kullanım amacına uymaması, eserde eksiklik, kusur veya bozukluk bulunması hâlidir. Örneğin, kararlaştırılandan düşük kalite malzeme kullanılması veya proje ölçülerine aykırı imalat yapılması, ayıplı ifa sayılır.

Soru 2: Ayıplı ifa hâlinde iş sahibinin hakları nelerdir?
İş sahibi; ayıbın niteliğine göre:

• Eseri kabulden kaçınarak sözleşmeden dönebilir,

• Bedelden ayıp oranında indirim isteyebilir,

• Ayıbın ücretsiz giderilmesini (onarım) talep edebilir,

• Uygun hâllerde eserin yeniden yapılmasını isteyebilir,

• Ayıptan doğan zararları için tazminat talep edebilir.

Bu haklar, kanundaki şartlar, ihbar ve zamanaşımı süreleri gözetilerek kullanılır.

Soru 3: Teslim süresi geçerse iş sahibinin hakları nelerdir?
Teslim süresi geçtiğinde yüklenici temerrüde düşer. İş sahibi:

• İfanın gerçekleştirilmesini ve gecikmeden doğan zararlarının tazminini isteyebilir,

• Şartları varsa sözleşmeden dönebilir ve ödediği bedelin iadesi ile zararlarının tazminini talep edebilir,

• İşi üçüncü kişiye yaptırıp aradaki farkı yükleniciden isteyebilir,

• Gecikmeyi kabul edip sözleşmedeki cezai şart veya bedel indirimi hükümlerini ileri sürebilir.

Soru 4: Eser teslim edildikten sonra ayıp çıkarsa ne yapmalıyım?
Teslim sonrası ayıp fark edildiğinde iş sahibi:

• Eseri derhâl incelemeli,

• Gördüğü ayıpları gecikmeksizin yazılı olarak (tercihen ihtarname ile) yükleniciye bildirmelidir.
  Gizli ayıplar ortaya çıkar çıkmaz ihbar edilmeli; aksi takdirde iş sahibi eseri ayıplarıyla birlikte kabul etmiş sayılabilir. Zamanaşımı süreleri de mutlaka dikkate alınmalıdır.

Soru 5: Eser sözleşmesinde tüketici hakları da uygulanır mı?
Eser sözleşmesi bir tüketici işlemi niteliğindeyse (örneğin konut, mutfak, banyo tadilatı gibi işlerde iş sahibi tüketici ise), TBK hükümleri yanında tüketiciyi koruyucu özel düzenlemeler de uygulanır. Bu durumda iş sahibi, tüketici mevzuatına dayanarak ilave haklar ve daha elverişli zamanaşımı/başvuru yollarından yararlanabilir.

---

11. Sonuç: Eser Sözleşmesinde İş Sahibinin Korunmasının Anahtarları

Eser sözleşmesinde ayıplı ifa ve teslim süresi ihlalleri, hem iş sahibini hem yükleniciyi yıpratan, mali ve hukuki riskleri yüksek süreçler doğurur.

İş sahibinin etkin şekilde korunabilmesi için:

• Sözleşmenin baştan sağlam kurulması,

• Teslim süresi, teknik şartname, cezai şart, garanti ve teminatların açıkça düzenlenmesi,

• Teslim, kabul, ayıp tespiti ve ihbar süreçlerinin titizlikle yürütülmesi,

• Zamanaşımı ve ispat planlamasının baştan yapılması

hayati önem taşır.

Yüklenici açısından da, ayıpsız ve zamanında ifanın yanı sıra, işi şeffaf ve kayıtlı yürütmek, ileride ortaya çıkabilecek uyuşmazlıklarda en önemli güvence olacaktır.

Son tahlilde; eser sözleşmesinde ayıplı ifa, teslim süresi ve iş sahibinin korunması, TBK hükümleri, sözleşme serbestisi ve dürüstlük kuralı çerçevesinde birlikte ele alınması gereken, hem teknik hem pratik yönü güçlü bir alandır. Bu alanı doğru yönetmek, hem müvekkil hem de avukat için doğrudan ekonomik sonuçlar doğurur.