DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİ: GEMİ KİRA, ZAMAN ÇARTERİ VE NAVLUN SÖZLEŞMELERİNİN HUKUKİ DETAYLARI

Deniz Ticareti Sözleşmeleri
Deniz ticareti, uluslararası ticaretin önemli bir parçası olduğundan, bu alanda
yapılan işlemler hukuki çerçevede güvence altına alınmalıdır. Deniz ticaret
sözleşmeleri, bu amaçla taraflar arasında yapılan ve deniz yoluyla gerçekleştirilecek
taşıma işlemlerine ilişkin hak ve yükümlülükleri belirleyen sözleşmelerdir.
Deniz Ticaret Sözleşmelerinin Önemi:
 Hukuki Güvence: Tarafların haklarını belirleyerek olası anlaşmazlıkları önler
veya çözüm sürecini kolaylaştırır.
 Şeffaflık: İşlemin tüm detaylarını yazılı hale getirerek şeffaflık sağlar.
 Planlama: Taşıma işleminin sorunsuz bir şekilde planlanması ve takibi için bir
yol haritası sunar.
 Risk Yönetimi: Sözleşmelerde yer alan şartlar sayesinde taraflar,
oluşabilecek riskleri önceden tahmin ederek gerekli önlemleri alabilir.
Deniz Ticareti Sözleşmeleri:
1. Gemi Kira Sözleşmesi: Gemi kira sözleşmesi, bir geminin belirli bir süre için
kullanılmasının, kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakılmasını öngören bir
sözleşme türüdür. Bu sözleşme, deniz ticaretinde sıklıkla kullanılan ve ticari
gemilerin kullanımının geçici olarak devrini düzenleyen önemli bir sözleşme
türüdür. Gemiyi kiralayan kişi; gemiyi işletmesinden kaynaklanan, üçüncü
kişilerin kiraya veren kişiye yöneltebilecekleri istemleri karşılamak zorundadır.
Gemi Kira Sözleşmesinin Özellikleri:
 Geçici Kullanım Hakkı: Kiracı, sözleşme süresince gemiyi kullanma hakkına
sahip olur ancak geminin mülkiyeti kiraya verende kalır.
 Kira Bedeli: Kiracı; geminin kullanımından dolayı kiraya verene, belirli
periyotlarda ve peşin olarak kira bedeli öder.
 Teknik Yönetim: Gemi kira sözleşmelerinde, geminin teknik yönetimi
çoğunlukla kiraya verenin sorumluluğunda kalır. Ancak, sözleşmede aksi
kararlaştırılabilir.
 Sorumluluk: Tarafların sorumlulukları, sözleşmede detaylı bir şekilde belirtilir.
Örneğin, geminin bakımı, işletilmesi, hasar görmesi durumunda sorumluluk
gibi konular sözleşmede düzenlenir.
Gemi kira sözleşmesi, deniz ticaretinde gemilerin kullanımının geçici olarak devrini
düzenleyen önemli bir sözleşme türüdür. Bu sözleşmeler, tarafların hak ve
yükümlülüklerini belirleyerek, deniz ticareti faaliyetlerinin güvenli ve düzenli bir
şekilde yürütülmesini sağlar.
2. Zaman Çarteri Sözleşmesi: Zaman çarteri (time charter), bir geminin belirli
bir süre için, donatılmış haliyle ve ticari yönetimi kiracıda olmak üzere
kiralanması sözleşmesidir. Basitçe söylemek gerekirse, gemi sahibi,

donatılmış bir gemiyi belirli bir süreliğine kiracıya kiralar ve kiracı bu süre
boyunca gemiyi kendi işleri için kullanır.
Zaman Çarterinin Özellikleri:
 Belirli Bir Süre: Sözleşme, geminin belirli bir süre kullanılması için
kiralanmasını öngörür.
 Donatılmış Gemi: Gemi; kiraya veren tarafından tüm ekipmanları ve
mürettebatıyla birlikte kiracıya teslim edilmelidir.
 Ticari Yönetim Kiracıda: Geminin operasyonları, rotalar, yüklenme ve
boşaltma işlemleri gibi tüm ticari kararlar kiracı tarafından alınır. Yani ticari
yönetim kiracıdadır. Geminin teknik yönetimi ise kiraya verendedir.
 Kira Bedeli: Kiracı, gemiyi kullanmak karşılığında gemi sahibine belirli
periyotlarda ve peşin olarak kira bedeli öder.
 Ek Masraflar: Geminin ticari yönetimi kiracıda olduğundan, gemiyi ticari
olarak işletmesi sırasında meydana gelen tüm giderlerden de kiracı
sorumludur.
Zaman çarteri, bir geminin belirli bir süre için kiralanması ve bu süre boyunca
geminin ticari yönetiminin kiracıda olması anlamına gelir. Bu sözleşme türü, deniz
ticaretinde sıklıkla kullanılmakta ve tarafların hak ve yükümlülüklerini belirleyerek,
deniz ticareti faaliyetlerinin güvenli ve düzenli bir şekilde yürütülmesini
sağlamaktadır. Zaman çarteri sözleşmesinde, gemiyi belirli bir süre için kiralayan
kiracı, sözleşme süresinin sonunda gemiyi belirli bir durumda kiraya verene iade
etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülük, Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve sözleşmenin
özel şartları ile belirlenir. Kiralayan, geminin ticari işletilmesi sırasında kiraya verenin
uğradığı zararları gidermekle yükümlüdür. Gemiyi kiralayan, kiraya verenle
arasındaki sözleşme sona erdiğinde gemiyi belirlenen şekilde ve yerde teslim
etmekle yükümlüdür. Kiralayanın; gemiyi teslim etmede gecikmesi halinde,
sözleşmenin bittiği tarihte ödemesi geren kira ücretinin iki katını ödemesi gerekir.
Sonuç olarak, zaman çarteri sözleşmesinde kiracının en önemli yükümlülüklerinden
biri, gemiyi sözleşme şartlarına uygun olarak iade etmektir. Bu yükümlülüğün yerine
getirilmemesi durumunda, kiracı çeşitli hukuki sonuçlarla yüzleşmek zorunda
kalabilir.
Navlun Sözleşmesi:
Navlun sözleşmesi, bir taşıyıcı ile bir taşıtan arasında yapılan, taşıyıcının deniz
yoluyla bir eşyayı belirli bir yerden başka bir yere taşımayı, taşıtanın da bu hizmet
karşılığında navlun adı verilen bir ücret ödemeyi taahhüt ettiği bir sözleşmedir.
Navlun Sözleşmesinin Önemli Özellikleri:
 İvazlı Sözleşme: Her iki taraf için de bir borç doğurur. Taşıyıcı taşıma borcu
altındayken, taşıtan da navlun borcu altındadır.

 Sözleşme Serbestliği: Taraflar, kanunda belirlenen sınırlar içinde sözleşme
şartlarını serbestçe belirleyebilme imkanına sahiptirler.
 Yazılı Olma Zorunluluğu Yok: Kanunen yazılı olması zorunlu olmamakla
birlikte, ticari hayatta genellikle yazılı olarak düzenlenir.
 Türleri: Yolculuk çarteri, zaman çarteri gibi farklı türleri bulunmaktadır.
Navlun Sözleşmesinin Unsurları:
 Taraflar: Taşıyıcı (gemi sahibi veya temsilcisi) ve taşıtan (mal sahibi veya
temsilcisi).
 Taşınacak Eşya: Taşınacak eşyanın cinsi, miktarı, ambalajı gibi özellikleri
sözleşmede belirtilir. Eğer taşıtan, belirlenen eşyalardan başka eşyalar da
taşıtmak isterse; bu eşyalar, taşıyanın durumunu güçleştirmedikçe taşıyan bu
eşyaları da taşımak zorundadır.
 Yüklenme ve Boşaltma Limanları: Eşyanın yüklendiği ve boşaltılacağı
limanlar sözleşmede belirtilir.
 Navlun: Taşıma karşılığında ödenecek ücret.
 Teslim Süresi: Eşyanın teslim alınacağı ve teslim edileceği tarih sözleşmede
belirtilir.
 Riskler ve Sorumluluklar: Taşıma sırasında oluşabilecek zararlar,
gecikmeler ve diğer riskler ile ilgili tarafların sorumlulukları sözleşmede
belirtilir.
Navlun Sözleşmesi Türleri:
Navlun sözleşmeleri, deniz ticaretinde kullanılan ve yükün bir yerden başka bir yere
taşınması için yapılan sözleşmelerdir. Bu sözleşmeler, taşıma koşullarına, geminin
kullanım şekline ve diğer faktörlere göre farklı türlere ayrılır. İşte en yaygın olarak
kullanılan navlun sözleşmesi türleri:
1. Yolculuk Çarteri (Voyage Charter):
 Tanım: Belirli bir sefer için geminin tamamının veya bir kısmının kiralanmasını
öngören bir sözleşmedir.
 Özellikler:
o Taşıyıcı, yükü belirlenen limandan belirlenen başka bir limana taşımayı
taahhüt eder.
o Navlun genellikle yükün miktarına veya tonajına göre belirlenir.
o Geminin ticari yönetimi gemi sahibinde kalır.
 Kullanım Alanları: Tek seferlik taşımalar da veya belirli bir rota üzerindeki
düzenli taşımalarda kullanılabilir.
2. Zaman Çarteri (Time Charter):

 Tanım: Geminin belirli bir süre için kiralanması sözleşmesidir.
 Özellikler:
o Gemi, donatılmış haliyle kiracıya teslim edilir ve kiracı, gemiyi kendi
işleri için kullanır.
o Kiracı, geminin ticari yönetimine sahiptir.
o Navlun genellikle zaman bazında belirlenir.
 Kullanım Alanları: Uzun süreli taşıma ihtiyaçları olan şirketler tarafından
tercih edilir.
3. Bareboat Charter (Çıplak Gemi Kiralama):
 Tanım: Geminin, mürettebatı ve ekipmanları olmadan sadece gövdesi ile
birlikte kiralanması sözleşmesidir.
 Özellikler:
o Kiracı, geminin tüm masraflarını (yakıt, mürettebat, sigorta vb.) karşılar.
o Kiracı, geminin tam sorumluluğunu üstlenir.
 Kullanım Alanları: Gemi sahibi olmak istemeyen ancak gemiyi uzun süre
kullanmak isteyen şirketler tarafından tercih edilir.
Sonuç olarak, navlun sözleşmeleri, deniz ticaretinde yüklerin güvenli ve etkili bir
şekilde taşınmasını sağlayan önemli sözleşmelerdir. Sözleşme türü, taşınacak
eşyanın özelliklerine, taşıma rotasına ve tarafların anlaşmasına göre belirlenir.

Hukuk Öğrenci Stajyeri Nursena İbanoğlu