DENİZ TİCARETİNDE DİJİTALLEŞMENİN HUKUKİ ETKİLERİ: VERİ GÜVENLİĞİ, AKILLI SÖZLEŞMELER VE TÜRK HUKUKU

Deniz Ticaretinde Dijitalleşmenin Hukuki Etkileri:
Deniz ticaretinde dijitalleşme, sektörde köklü değişikliklere yol açmakta ve hukuki
düzenlemeler açısından birçok yeni mesele ortaya çıkarmaktadır. Dijitalleşme, işlem
süreçlerini hızlandırırken, veri güvenliğinden dijital belgelerin hukuki geçerliliğine
kadar geniş bir yelpazede hukuki etkiler yaratmaktadır. Deniz ticaretinde dijitalleşme,
sektörde büyük dönüşümler yaratırken, beraberinde yeni hukuki meseleleri de
gündeme getirmektedir. Akıllı gemiler, otonom taşımacılık, blockchain teknolojisi gibi
gelişmeler, geleneksel deniz ticaret hukukunun yeniden değerlendirilmesini
gerektirmektedir.
1. Dijital Belgelerin Hukuki Durumu:
Elektronik Konşimento (E-Bill of Lading):
 Tanım: Geleneksel kağıt konşimentoların yerini alan elektronik belgelerdir.
Yükün taşınmasını, mülkiyetini ve taşıma şartlarını dijital olarak belgeleyen bir
sistemdir.
 Hukuki Geçerlilik: Elektronik konşimentolar, uluslararası ve ulusal hukukta
geçerlilik kazanmıştır. 2005 yılında kabul edilen UNCITRAL Elektronik Ticaret
Konvansiyonu, dijital belgelerin hukuk sistemlerinde nasıl kabul edileceğini
düzenler. Ancak, her ülkenin bu belgeleri kabul etme ve uygulama biçimi
farklılık gösterebilir.
Dijital İmza ve Şifreleme:
 Tanım: Dijital belgelerin güvenliğini sağlamak için kullanılan teknolojilerdir.
Dijital imzalar, belgelerin doğruluğunu ve bütünlüğünü garanti ederken,
şifreleme ise verilerin yetkisiz erişimden korunmasını sağlar.
 Hukuki Sorunlar: Dijital imzaların ve şifrelemenin hukuki geçerliliği, çeşitli
uluslararası standartlar ve yerel yasalar tarafından düzenlenir. Örneğin,
Avrupa Birliği’nin eIDAS Regülasyonu, dijital imzaların ve elektronik işlemlerin
hukuki geçerliliğini belirler.
2. Dijitalleşmenin Güvenlik ve Veri Koruma Yönü:
Veri Güvenliği:
 Tanım: Deniz ticareti işlemlerinde kullanılan dijital sistemlerin güvenliği,
verilerin korunmasını ve yetkisiz erişimlere karşı savunmayı içerir.
 Hukuki Düzenlemeler: Veri koruma yasaları, kişisel ve ticari bilgilerin
güvenliğini sağlamak için önemlidir. Örneğin, Avrupa Genel Veri Koruma

Tüzüğü (GDPR) ve ABD’deki CCPA (California Consumer Privacy Act) gibi
yasalar, veri koruma ve gizliliğe yönelik standartları belirler.
Siber Güvenlik Riskleri:
 Tanım: Dijital sistemlerdeki siber saldırılar, veri ihlalleri ve sistem arızaları gibi
riskleri içerir.
 Hukuki Yükümlülükler: Şirketlerin siber güvenlik risklerini yönetme
yükümlülükleri, regülasyonlarla belirlenir ve ihlaller durumunda cezai
yaptırımlar uygulanabilir.
3. Dijitalleşmenin Sözleşmeler Üzerindeki Etkileri:
Akıllı Sözleşmeler:
 Tanım: Blok zincir teknolojisi kullanılarak otomatik olarak yürütülen dijital
sözleşmelerdir.
 Hukuki Durum: Akıllı sözleşmeler, çeşitli ülkelerde hukuki olarak kabul
edilmeye başlanmıştır. Ancak, akıllı sözleşmelerin hukuki geçerliliği ve
uygulanabilirliği konusunda belirsizlikler ve tartışmalar devam etmektedir.
Dijital İhale ve Satın Alma:
 Tanım: Gemi alım-satım ve diğer denizcilik işlemlerinde dijital platformlar
üzerinden yapılan teklifler ve anlaşmalar.
 Hukuki Sorunlar: Dijital ihaleler ve satın alma işlemleri, yerel ve uluslararası
hukuk kuralları çerçevesinde düzenlenir. Dijital süreçlerin güvenilirliği ve
hukuki bağlayıcılığı, ilgili yasalar ve regülasyonlarla belirlenir.
4. Dijitalleşmenin Uluslararası ve Yerel Hukuk Üzerindeki Etkileri:
Uluslararası Uygulamalar:
 UNCITRAL: Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu
tarafından geliştirilmiş düzenlemeler, dijital ticaret ve elektronik belgelerin
kabulü konusunda standartlar getirir.
 Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO): Deniz ticaretindeki dijitalleşme ile
alakalı düzenlemeleri ve standartları belirleyen örgüttür.
Yerel Hukuklar:

 Yasal Çerçeveler: Her ülkenin dijitalleşme ve elektronik belgelerle ilgili kendi
yasal çerçeveleri ve düzenlemeleri bulunur. Ülkeler arasında uyumsuzluklar,
ticari işlemlerde karmaşıklığa yol açabilir.
5. Dijitalleşmenin Operasyonel ve İdari Yönleri:
Yükleme ve Boşaltma Süreçleri:
 Tanım: Dijital sistemler sayesinde yükleme ve boşaltma sistemlerinin
izlenmesi ve yönetimi kolaylaşmıştır.
 Hukuki Etkiler: Bu süreçlerin dijital olarak izlenmesi, hukuki yükümlülüklerin
ve sorumlulukların belirlenmesini etkileyebilir. Bu nedenle, süreçlerin doğru
şekilde kayıt altına alınması önemlidir.
Dijital Kayıt ve Raporlama:
 Tanım: İşlemlerin dijital olarak kaydedilmesi ve raporlanması.
 Hukuki Zorluklar: Kayıtların ve raporların doğruluğu ve güvenilirliği, hukuki
geçerlilik açısından kritik öneme sahip olduğundan bu güvenilirliğin
sağlanması gerekmektedir.
Dijitalleşmenin Türk Deniz Hukuku Üzerindeki Etkisi:
Deniz ticaretindeki dijitalleşme, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de hukuki
düzenlemeleri derinden etkilemektedir. Geleneksel deniz hukuku kavramları, yeni
teknolojiler ve iş modelleri karşısında yeniden şekillenmektedir.
 Sözleşmelerin Dijitalleştirilmesi: Türk Ticaret Kanunu'nda yer alan imza ve
sözleşme yapma hükümleri, elektronik ortamda yapılan sözleşmelere uyum
sağlamak üzere güncellenmektedir. Elektronik imzaların hukuki geçerliliği, veri
saklama ve güvenliği gibi konular önem kazanmaktadır.
 Veri Güvenliği: Kişisel verilerin korunması, deniz taşımacılığında da önemli
bir konu haline gelmiştir. Gemilerde toplanan veri miktarı arttıkça, Kişisel
Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) kapsamında bu verilerin korunması
gerekmektedir.
 Otonom Gemiler: Otonom gemilerin gelecekte Türk karasularında seyir
etmesi durumunda, sorumluluk, kaza durumunda tazminat gibi konularda yeni
düzenlemeler yapılması gerekecektir.
 Akıllı Sözleşmeler: Deniz ticaretinde güvenliği sağlamak için blockchain
teknolojisi ile oluşturulan akıllı sözleşmeler yararlı olacaktır. Ancak, bu
sözleşmelerin Türk hukuk sistemine uyumu ve hukuki sonuçları henüz tam
olarak netleşmemiştir.

 Uzaktan İşletim: Gemilerin uzaktan işletilmesi, denizcilik işlerinin daha verimli
hale gelmesini sağlayacaktır. Ancak, bu durum, denizcilerin çalışma koşulları
ve iş güvenliği gibi konularda yeni düzenlemeler yapılması ihtiyacını
doğurmuştur.
Türk Deniz Hukukunda Yapılması Gerekenler:
 Mevzuatın Güncellenmesi: Türk Ticaret Kanunu başta olmak üzere, deniz
ticaretini düzenleyen tüm mevzuatların dijitalleşmeye uygun hale getirilmesi
gerekmektedir.
 Uluslararası Standartlara Uyum: IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü) gibi
uluslararası kuruluşların belirlediği standartlara uyum sağlanması önemlidir.
 Yeni Teknolojilerin Takibi: Dijitalleşme hızı gittikçe arttığından, Türk deniz
hukuku da bu gelişmelere ayak uydurmalı ve gereken düzenlemeleri
yapmalıdır.
 Eğitim: Denizcilik sektöründe çalışan tüm paydaşların, dijitalleşme ve hukuki
sonuçları konusunda eğitilmesi gerekmektedir.
 Uluslararası İşbirliği: Diğer ülkelerle işbirliği yaparak, ortak standartlar
oluşturulması ve sorunlara birlikte çözüm bulunması önemlidir.

Deniz ticaretinde dijitalleşme, sektörde önemli verimlilik ve hız artışı sağlarken,
çeşitli hukuki düzenlemeleri ve uyum sorunlarını da beraberinde getirir.
Dijitalleşmenin hukuki etkilerini anlamak, bu değişikliklerin nasıl yönetileceği ve
uygulanacağı konusunda bilgi sahibi olmayı gerektirir. Uluslararası ve yerel
düzenlemeler, dijital belgelerin geçerliliğini, veri güvenliğini ve siber riskleri kapsamlı
bir şekilde ele almalıdır.

Hukuk Öğrenci Stajyeri Nursena İbanoğlu