ASIL İŞVEREN – ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ

Asıl işveren ve alt işveren ilişkisi, asıl işverenin mal veya hizmet üretimine ait yardımcı işlerde başka bir işverene ihtiyaç duyup iş vermesi sonucunda oluşur. Bununla birlikte asıl işverenin asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği olarak teknolojik gereksinimlerle başka bir işverene iş vermesi de asıl işveren ve alt işveren ilişkisi oluşturmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2. maddesinde ası işveren ve alt işveren ilişkisi tanımlanmıştır.

Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı işyeri ile ilgili olarak İş Kanunu’ndan ve iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden alt işverenle birlikte müteselsil olarak sorumludur. Bu ilişki asıl işverene alt işverenin işçilerine karşı doğrudan bir sorumluluk yükler. İşçinin ücreti, yıllık izni, fazla mesaisi gibi hakları ve iş sağlığı ve güvenliğine ait alınması gereken önlemler ve işçinin bu konuda alacağı eğitimler, çalışma koşullarının denetlenmesi gibi görevler asıl işverenin sorumluluğuna dahildir. Asıl işveren ve alt işverenin bu konuda birlikte sorumlu olmasının temel sebebi işçinin haklarının korunmaya çalışılmasıdır.

Asıl işverenin alt işverenle muvazaalı bir sözleşme yapması durumunda asıl işveren alt işverenin işçilerine karşı kendi işçisi gibi sorumlu olur. Bunun sebebi asıl işverenlerin kendi işçisini işten çıkartıp alt işverenle çalışıyor gibi gösterip işten çıkardığı işçiyi daha az ücret ödeyerek çalıştırmasını önlemektir. Böyle durumlarda alt işverenin işçisi asıl işverenin kendi işçisi gibi kabul edilir.

Asıl işveren ve alt işveren ilişkisinin oluşması için belirli şartların oluşması gerekir. Bu şartlar; asıl işverenin varlığı, işin asıl işverenin iş yerinde yapılması, işin iş yerinde üretilen mal veya hizmete ait olması, işin işletme veya işin gereği olarak teknolojik uzmanlık gerektirmesidir.

Yukarıda yer verilen şartlar dışında asıl işin parçalara bölünüp alt işverenlere verilmesi mümkün değildir. Örnek vermek gerekirse düzenli çanta üretimi yapan bir fabrikanın, güvenlik işleri için bir şirketle anlaşması bir mal üretimine ait bir yardımcı bir iştir ve alt işveren ilişkisi oluşturur ancak çantanın üretimine ait olarak teknolojik uzmanlık gerektirmeyen bir işin başka bir işverene verilmesi alt işveren ilişkisini oluşturmaz.