Araç Değer Kaybı: Trafik Kazası Sonrası Maddi Kayıpların Tazmini

 

  Araç değer kaybı, bir trafik kazası sonucu hasar gören aracın, onarıldıktan sonra bile ikinci el piyasasındaki değerinde yaşanan düşüşü ifade eder.

  Basitçe söylemek gerekirse, kazadan önceki haline dönmüş olsa bile, araç kaza kaydına sahip olduğu için daha düşük bir fiyata satılacaktır. Bu değer kaybı, kazaya karışan kusurlu tarafın tazmin etmesi gereken bir yükümlülüktür. Ancak, bir aracın kazaya karışması sonucu bir parçasının boya işlemi görmesi üzerine, aracın yeniden kaza geçirmesi halinde değer kaybı söz konusu olmazken; hasarlı parçanın değişmesi değer kaybına yol açmaktadır.

  Araç değer kaybı kavramı, kazalı aracın kazadan önceki değerine nazaran mali bir kayıp yaratması düşüncesi ve beklentisi ile ortaya çıkmıştır. Buna göre, daha az kusurlu taraf, daha fazla kusurlu tarafa haksız fiilden kaynaklı gerçek bir zararın tazmin talebini yönelmektedir.Kısaca kazaya karışan aracın, kazadan önceki ikinci el piyasa değeri ile kazadan sonraki ikinci el piyasa değeri arasındaki düşüş farkına ‘’araç değer kaybı’’ denir.

  Değer kaybı kalemi ise, bu doğal değer eksilmesinden farklı olarak, kaza sonucu meydan gelen ‘’ araç değer kaybı’’ denir. Aracın kullanımı için yapılan yararlanma sonucu ile doğal yoldan araçta eksilme veya zarar gelmesi sayılmamaktadır.Konu ile ilgili olarak en açıklayıcı yargıtay kararı ise 19.Hukuk dairesi 24/01/2001 tarihli, 2001/115 E. ve 2001/ 536 K. sayılı kararı: ‘’Oysa davacının olaydan sonraki mal varlığının değeri olayın meydana gelmemesi halindeki değerinden daha az ise zarar var demektir. Onarılmış durumdaki aracın değeri ne kadar iyi onarılmış olursa olsun meydana gelmemesi halindeki değerinden daha az ise zarar var demektir.’’

  Değer azalması veya değer kaybının belirlenmesinde dikkate alınması gereken ölçütler her olayın somut özelliğine göre değişebilecek se de aracın markası, özellikleri ve model yılı, kullanım amacı, kullanım süresi, yıpranma payı, aracın gördüğü hasarın ağırlığı ve hasara uğrayan bölgeleri, hasarın giderilmesinde kullanılan parçaların niteliği(orijinal olup olmadığı) hususları değer kaybında göz önüne alınan aracın olay tarihindeki 2. el rayiç değeri ile kazadan sonra onarılmış haldeki 2. el rayiç değeri arasındaki farkın değer kaybı olarak kabul edilmesi gerekir.

 

  Kanunlarımızda her ne kadar ‘değer kaybı’ başlıklı bir madde bulunmasa da bu zarar kaleminin bizce hukuki mahiyeti, Türk Borçlar Kanunu’nun 49. maddesinde karşılıklı bulan ‘haksız fiil kavramıdır. Söz konusu madde, ‘Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür’ emrini içermektedir. Buna göre, kusurun ile başka bir araca çarpan kişinin bu araçta meydana gelen değer kaybını ödemesi gerekmektedir.

Zarar görenin durumunun haksız fiilden önceki duruma getirilmesi ve maddi kaybının tam olarak giderilmesi esastır. Yapmış olduğu haksız fiille zarar veren işletenin, verdiği zararı eksiksiz olarak giderilmesi gerektiğine göre; yasa gereği yapılması zorunlu olan sigorta poliçesi ile işletenin sorumluluğunu üstlenen sigortacının da meydana gelen zararı TBK’nun 49 ve TTK’nın 1459. maddeleri gereği tam olarak giderilmesi esastır.

 

Araç Değer Kaybı Örneği:

1. Bir aracınız var ve kaza sonucu hasar gördü.
2. Aracınız tamir edildi ve eski haline döndü.
3. Fakat kaza kaydı nedeniyle, aracınız kazadan önceki değerinden daha düşük bir fiyata satılacaktır.
4. Bu değer kaybı, kazaya karışan kusurlu taraf tarafından tazmin edilmelidir.

Yukarıda açıklanan örneğin daha iyi anlaşılır ve açıklayıcı olması için günlük hayata uyarlanarak yapılması gerekir ise :

 

 Kaza Tarihi: 01.03.2024
 Araç Markası ve Modeli: 2022 Model BMW 3 Serisi
 Kilometre: 15,000 km
 Kaza Durumu: Araç, arkadan çarpma sonucu ağır hasar aldı. Arka tampon, bagaj kapağı ve arka çamurluk değiştirildi. Orijinal parçalar kullanıldı ancak aracın kaza geçmişi kayıt altına alındı.

 Değer Kaybı Hesaplaması:

 Kaza Öncesi Piyasa Değeri: 1,000,000 TL
 Kaza Sonrası Piyasa Değeri: 900,000 TL

 Değer Kaybı:
Kaza öncesi ve kaza sonrası piyasa değerleri arasındaki fark, aracın değer kaybını belirler.

1. Kaza Öncesi Piyasa Değeri: 1,000,000 TL
2. Kaza Sonrası Piyasa Değeri: 900,000 TL

 Değer Kaybı Miktarı:
1,000,000 TL – 900,000 TL = 100,000 TL

 Açıklama:

•  Aracın Değer Kaybı: Kaza nedeniyle aracın piyasa değeri 100,000 TL düşmüştür.
•  Onarım Durumu: Araç orijinal parçalarla tamir edilmesine rağmen, kaza geçmişi aracın   değerini düşürmüştür.
• Tazminat Talebi: Araç sahibi, sigorta şirketinden veya kazaya sebep olan kişiden 100,000 TL değer kaybı tazminatı talep edebilir.

 

  ERDİNÇ KARAHAN