GEMİ SİCİLİ VE GEMİ MÜLKİYETİ: TÜRKİYE’DEKİ SİCİL TÜRLERİ VE HUKUKİ DÜZENLEMELER

Gemi Sicili ve Gemi Mülkiyeti:

Gemi sicili, bir geminin mülkiyeti, kimliği, teknik özellikleri ve diğer hukuki durumları hakkında kayıtların tutulduğu resmi bir defterdir. Gemi sicili, geminin yasal statüsünü belirlemek, mülkiyet haklarını güvence altına almak ve uluslararası denizcilik kurallarına uyumu sağlamak amacıyla oluşturulur.

Türkiye’de Gemi Sicil Türleri

Türkiye’de esas olarak üç tip sicil bulunmaktadır:

1. Milli Gemi Sicili (MGS):
   • Türk Ticaret Kanunu ve Gemi Sicili Nizamnamesi ile kurulmuştur.
   • Tanımı: Milli Gemi Sicili, Türkiye’nin ulusal sicilidir ve Türk bayrağı taşıyan her türden geminin bu sicile kaydedilmesi zorunludur. Bu sicil, geminin ulusal kimliğini ve mülkiyetini belgelendirir.
   • Kapsamı: Ticari, özel, yolcu veya yük taşımacılığı yapan her tür gemi, tonajı ne olursa olsun, Milli Gemi Sicili’ne kayıt edilebilir.
   • Kayıt Şartları: Geminin Türk bayrağı taşıyabilmesi için gemi sahibinin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması veya Türk tüzel kişiliği altında kayıtlı olması gerekir. Geminin inşaatı tamamlandığında veya satın alındığında Milli Gemi Sicili’ne kayıt işlemi gerçekleştirilir.

 

2.Türk Uluslararası Gemi Sicili (TUGS)

• Tanımı: Türk Uluslararası Gemi Sicili (TUGS), uluslararası sularda faaliyet gösteren ve Türkiye bayrağı altında sefer yapan ticari gemilerin kayıt edildiği sicil türüdür.
• Kapsamı: Bu sicil türü, geminin uluslararası denizcilik faaliyetlerine uygunluğunu ve uluslararası hukuka uygun olarak Türkiye bayrağı taşıma hakkını sağlar.
• Kayıt Şartları: Gemi sahibi gerçek veya tüzel kişilerin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması veya Türkiye’de kurulmuş bir tüzel kişilik olması gereklidir. TUGS’a kayıtlı gemiler, vergi avantajları ve bazı maliyet düşürme imkanlarına sahiptir.

3.Bağlama Kütüğü (Tekne Sicili):

Bağlama kütüğü, özellikle küçük boyutlu ve kıyısal faaliyetlerde kullanılan gemiler, deniz araçları ve iç su araçlarının kaydedildiği bir sicil türüdür. Bu kütüğe kaydedilen araçlar, genellikle milli gemi sicili veya Türk uluslararası gemi siciline kaydedilme şartlarını taşımayan, daha küçük ölçekli ve özel kullanıma yönelik araçlardır.

Bağlama Kütüğüne Kayıt Neden Yapılır?

• Kimliklendirme: Bağlama kütüğü, aracın kimliğini tespit etmek ve sahipliğini belirlemek için kullanılır.
• Vergisel İşlemler: Bazı yerel vergilerin hesaplanması ve ödenmesi için bağlama kütüğü kayıtları esas alınır.
• Güvenlik: Araçların takip edilmesi ve olası güvenlik sorunlarının önlenmesi için bağlama kütüğü önemlidir.
• İstatistiksel Bilgiler: Kıyı bölgelerindeki deniz trafiği ve araç sayısı hakkında istatistiksel veriler elde etmek için bağlama kütüğü kullanılır.

Bağlama Kütüğüne Kayıt Yaptırmak Zorunlu mu?

Evet, belirli şartları taşıyan gemiler, deniz araçları ve iç su araçlarının bağlama kütüğüne kaydı yasal olarak zorunludur. Bu zorunluluk, aracın büyüklüğü, kullanım amacı ve bulunduğu yer gibi faktörlere göre değişebilir.

Bağlama Kütüğüne Kayıt Yaptırmak İçin Gerekenler

Bağlama kütüğüne kayıt yaptırmak için genellikle aşağıdaki belgeler ve bilgiler gereklidir:

• Aracın teknik özellikleri (boy, genişlik, motor gücü vb.)
• Aracın fotoğrafları
• Sahibinin kimlik bilgileri
• Aracın kullanım amacı
• Bağlanacağı liman veya iskele

Gemi Sicilinin Fonksiyonları:

1. Mülkiyet Belirleme: Gemi sicili, geminin kime ait olduğunu belirler ve mülkiyet haklarını korur. Mülkiyetin devri, gemi sicilinde kayıt altına alınarak geçerlilik kazanır.
2. Bayrak Devleti Tespiti: Gemi sicilinde kayıtlı olan ülke, geminin bayrak devleti olarak kabul edilir. Bayrak devleti, geminin denizdeki yasal statüsünü ve tabi olduğu hukuk kurallarını belirler.
3. Güvence ve Teminat: Gemi sicili, gemi üzerinde rehin, ipotek gibi teminatların kaydedilmesi için de kullanılır. Bu, deniz ticaretinde güvenli bir kredi ve borçlandırma sisteminin işlemesini sağlar.

Gemi Mülkiyeti:

Mülkiyetin Tanımı

Gemi mülkiyeti, gemi üzerinde tam bir sahiplik hakkını ifade eder. Gemi mülkiyeti, geminin kim tarafından ve nasıl kullanıldığını belirleyen temel bir hukuki kavramdır. Gemi sahibi, gemi üzerindeki mülkiyet hakkına dayanarak gemiyi kullanma, satma, kiralama ve rehin verme haklarına sahiptir.

Mülkiyetin Hukuki Korunması

1. Mülkiyet Hakkının Korunması: Gemi mülkiyeti, ulusal ve uluslararası hukukun koruması altındadır. Gemi sahibi, mülkiyet hakkını ihlal eden eylemlere karşı hukuki yollara başvurabilir.
2. Uyuşmazlıklar: Gemi mülkiyetiyle ilgili ortaya çıkan uyuşmazlıklar, genellikle mahkemeler veya tahkim yoluyla çözülür. Bu uyuşmazlıklar, mülkiyetin devri, ipotek ve rehin gibi konuları içerebilir.

Gemi Sicili ve Mülkiyeti İle İlgili Uluslararası Düzenlemeler

1. UNCLOS (Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi):
   • Gemi sicili ve mülkiyeti konularında uluslararası kabul gören kurallar belirler. Her geminin bir bayrak devleti altında sicil kaydının olmasını zorunlu kılar.
2. CEMAC (Gemi Sicili ve Gemi Mülkiyeti Uluslararası Konvansiyonu):
   • Bu konvansiyon, gemi sicili ve mülkiyetiyle ilgili uluslararası düzenlemeleri ve standartları belirler. Üye ülkeler arasında gemi mülkiyeti haklarının karşılıklı tanınmasını sağlar.

Sonuç

Gemi sicili ve mülkiyeti, deniz ticaretinin ve denizcilik faaliyetlerinin hukuki temel taşlarından biridir. Gemi sicili, geminin kimliğini ve yasal statüsünü belirlerken, gemi mülkiyeti geminin sahiplik haklarını düzenler. Uluslararası ve ulusal hukuk çerçevesinde gemi sicili ve mülkiyeti konusunda sağlanan düzenlemeler, denizcilik faaliyetlerinin güvenli, şeffaf ve adil bir şekilde yürütülmesini sağlar.

 

Hukuk Öğrenci Stajyeri Nursena İbanoğlu