ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ: İHLAL DURUMLARI VE TAZMİNAT SORUMLULUĞU

Özel Hayatının Gizliliğinin İhlali ve Tazminat Sorumluluğu:

Özel hayatın gizliliği, bireylerin; özel yaşamının, mesleki ve sosyal ilişkilerinin dış etkenlere karşı korunmasıdır. Bu hak; bireylerin onurunu, haysiyetini ve mahremiyetini korumaya yöneliktir. Anayasanın 20. Maddesinde belirtildiği üzere, herkesin özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesi ve bu alanların gizliliğinin korunması gerekir. TCK’nın 134. maddesinde, özel hayatın gizliliğini ihlal eden fiillerin cezalandırılacağı belirtilir. Kişisel verilerin korunması kanunu, bireylerin kişisel verilerinin dış müdahalelere karşı korunmasını ve hukuka aykırı olarak başkalarınca işlenememesini amaçlar. 

Hukuki Dayanaklar:

Anayasa: Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 20. maddesi, özel hayatın gizliliğini güvence altına alır. Anayasa, herkesin özel ve aile hayatına saygı gösterilmesini talep etme hakkını tanır ve bu hakkın ihlal edilmesini yasaklar.

Türk Medeni Kanunu: Kişilik haklarını koruyan Türk Medeni Kanunu, özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesi durumunda mağdurun manevi tazminat talep edebileceğini belirtir.

Türk Ceza Kanunu: Türk Ceza Kanunu’nun 134. maddesi, özel hayatın gizliliğini ihlal eden kişilere yönelik cezai yaptırımlar öngörür. Bu kapsamda, izinsiz olarak bir kişinin özel hayatına ilişkin görüntü ve seslerin kaydedilmesi veya yayılması suç olarak değerlendirilir.

 

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Eden Durumlar:

Özel hayatın gizliliğini ihlal eden durumlar, bireylerin mahremiyetine ve kişisel alanlarına hukuka aykırı olarak müdahale edilmesini ifade eder. İşte bu tür ihlallere örnek olabilecek bazı durumlar:

• İzinsiz Fotoğraf veya Video Çekimi:

1. 1. • Bir kişinin izni olmadan onun özel alanında (örneğin evinde, bahçesinde) fotoğrafının veya videosunun çekilmesi.
      • İzinsiz olarak bir kişinin telefon görüşmesinin veya özel konuşmasının kaydedilmesi.

• İzinsiz Yayınlama:

1. 1. • Bir kişinin izinsiz olarak çekilen fotoğraf, video veya ses kaydının sosyal medyada veya diğer platformlarda paylaşılması.
      • Kişinin özel hayatına dair bilgilerin (örneğin hastalık durumu, aile içi meseleler) izinsiz olarak ifşa edilmesi.

• E-posta veya Mesajların Gizlice Okunması:

1. 1. • Bir kişinin e-postalarının veya kısa mesajlarının izinsiz olarak okunması ve bu bilgilerin üçüncü kişilerle paylaşılması.
      • Kişisel yazışmaların izinsiz olarak yayınlanması.

• Gizlice Dinleme:

1. 1. • Bir kişinin özel konuşmalarının izinsiz olarak dinlenmesi, örneğin bir odaya gizli mikrofon yerleştirilmesi.
      • Telefon görüşmelerinin izinsiz olarak kaydedilmesi veya dinlenmesi.

• İzinsiz Giriş ve Arama:

1. 1. • Bir kişinin özel mülküne (örneğin evine veya ofisine) izinsiz girilmesi ve eşyalarının karıştırılması.
      • İzinsiz olarak bir kişinin bilgisayarına veya telefonuna erişim sağlanması ve kişisel dosyalarının incelenmesi.

• Özel Bilgilerin Hukuka Aykırı Olarak Toplanması ve Kullanılması:

1. 1. • Kişisel verilerin (örneğin sağlık bilgileri, finansal bilgiler) izinsiz olarak toplanması, kaydedilmesi veya üçüncü kişilerle paylaşılması.
      • Bir kişinin sosyal medya hesaplarının izinsiz olarak ele geçirilmesi ve bu hesaplar üzerinden özel bilgilerin yayımlanması.
   2. Takip ve Gözetleme:
      • Bir kişinin izinsiz olarak sürekli izlenmesi, örneğin birinin hareketlerinin, nerelere gittiğinin ve kimlerle görüştüğünün izlenmesi.
      • Gizli kameralarla bir kişinin özel alanının gözetlenmesi.

• Özel Hayatın Yargı Önüne Taşınması:

1. 1. • Hukuka aykırı olarak, bir kişinin özel hayatına dair detayların dava süreçlerinde veya mahkeme kayıtlarında izinsiz olarak kullanılması ve ifşa edilmesi.

• İnternet Üzerinden Yapılan İhlaller:

1. • Bir kişinin izni olmadan onun adına sahte sosyal medya hesapları açılması veya özel hayatıyla ilgili bilgilerin bu hesaplar üzerinden paylaşılması.
   • Siber zorbalık yoluyla bir kişinin özel hayatına dair bilgilerin yayılması veya bu bilgilerin kişiyi küçük düşürmek için kullanılması.

Bu tür ihlaller, hem kişisel hakların korunması hem de toplumun genel ahlaki değerleri açısından ciddi sorunlara yol açar ve hukuki yaptırımlar gerektirebilir. Bu durumlarda mağdurlar, ilgili yasalara dayanarak hukuki yollara başvurabilir ve tazminat talep edebilirler.

Özel hayatın gizliliğini ihlal eden fiil, hukuka aykırı olmalıdır. İhlali gerçekleştiren kişi kusurlu olmalıdır ancak bazen kusursuz sorumluluk da doğabilir. İhlali ile meydana gelen zarar uygun bir nedensellik bağı olması gerekir. Özel hayatının gizliliğinin ihlali durumunda mağdur kişi maddi veya manevi tazminat talebinde bulunabilir. Maddi tazminat, ihlal sonucunda mağdurun uğradığı zararların tazminine yöneliktir. Manevi tazminat ise, kişinin yaşadığı manevi zararların tazminine yöneliktir. Özel hayatın gizliliğinin ihlali sebebiyle tazminat davası açılabilir. Mağdur, bu ihlalin gerçekleştiği yerde veya kendi ikametgahındaki asliye hukuk mahkemesine başvurabilir. Dava açılırken ihlalin gerçekleştiğine dair ispatların sunulması gerekir. Mahkeme olayın niteliğine göre tazminat miktarını belirler. Özel hayatın gizliliğini ihlalden doğan tazminat talepleri ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren iki yıl ve her durumda beş yıl içinde zamanaşımına uğrar.

Tazminat Sorumluluğu:

1. Manevi Tazminat:

• Tanımı: Manevi tazminat, özel hayatın gizliliğinin ihlali sonucunda bireyin kişilik haklarına yapılan saldırı nedeniyle yaşadığı üzüntü, stres, itibar kaybı ve diğer manevi zararlar için talep edilen tazminattır.
• Kapsamı: Mahkeme, ihlalin niteliğini, mağdurun yaşadığı manevi zararı ve tarafların durumunu dikkate alarak manevi tazminat miktarını belirler. Bu tazminat, ihlalin boyutuna ve mağdurun yaşadığı manevi zararın derecesine göre değişiklik gösterebilir.
• Örnekler: İzinsiz olarak özel görüntülerin yayımlanması, gizli dinlemeler sonucunda kişisel bilgilerin ifşa edilmesi gibi durumlar manevi tazminat taleplerine konu olabilir.

2. Maddi Tazminat:

• Tanımı: Maddi tazminat, özel hayatın gizliliğinin ihlali nedeniyle bireyin doğrudan mal varlığında meydana gelen zararların karşılanması için talep edilen tazminattır.
• Kapsamı: Eğer özel hayatın gizliliğinin ihlali sonucunda kişi maddi bir kayba uğramışsa, bu zarar maddi tazminat yoluyla talep edilebilir. Örneğin, ticari sırların izinsiz olarak ifşa edilmesi sonucunda meydana gelen mali zararlar maddi tazminat taleplerine konu olabilir.
• Örnekler: İş hayatındaki itibarı zedelenen bir kişinin iş kaybı veya gelir kaybı gibi durumlar maddi tazminat taleplerine temel oluşturabilir.

Tazminat Davası Açma Süreci:

1. İhlalin Tespiti: Özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiğine dair yeterli deliller toplanmalıdır. Bu deliller, davada ihlali ispatlamak için gereklidir.
2. Dava Açma: İhlale uğrayan kişi, ihlalin durdurulması ve maddi/manevi tazminat talebiyle yetkili mahkemeye başvurabilir. Bu dava, ihlalin gerçekleştiği yer mahkemesinde veya davalı tarafın ikametgahının bulunduğu yer mahkemesinde açılabilir.
3. Mahkeme İncelemesi: Mahkeme, ihlalin varlığını, zararın boyutunu ve bu zararın nasıl tazmin edileceğini değerlendirir. Taraflar arasındaki yazışmalar, tanık beyanları ve diğer deliller bu süreçte dikkate alınır.
4. Karar: Mahkeme, tazminat talebinin kabul edilip edilmeyeceğine ve kabul edilecekse tazminat miktarına karar verir. Kararın ardından, tazminat talebi haklı bulunursa ihlal eden taraf belirlenen miktarı ödemekle yükümlü olur.

Tazminat Sorumluluğunun Önemi:

Tazminat sorumluluğu, özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesi durumunda mağdura bir tür telafi imkanı sunar. Bu sorumluluk, kişilik haklarının korunmasında caydırıcı bir rol oynar ve hukuka aykırı müdahaleleri önlemeye yönelik bir araç olarak hizmet eder. Aynı zamanda, bireylerin mahremiyetine saygı gösterilmesini teşvik eder ve toplumsal düzenin korunmasına katkıda bulunur.

 

Hukuk Öğrenci Stajyeri Nursena İbanoğlu