Kıymetli Evrak, Boş Senet, İptal Davası

Kıymetli Evrak

Ticaret toplum düzeninin ekonomiye adapte olması ile daha teferruatlı bir hal almaya başlamıştır. Hukuk insanın olduğu her alanı yasalarla düzenlerken ticareti örf ve adet hukukunu da göz önünde tutarak düzenlemiştir.  Kıymetli evrak hakların yazılı olduğu ve ibraz edilerek elinde bulundurana bir kazanım sağlayan belgedir. Günümüzde nakit ödeme sıkıntısı ile karşılaşanlar kıymetli evrak kullanarak ticari faaliyetlerine güvenle devam edebilmektedirler. Kıymetli evrak; menkul kıymet ve kambiyo senedi şeklinde bir ayrıma tabidir. Daha sık rastlanan kambiyo senedi bono,poliçe ve çekin ticari hayatımızda karşımıza çıkması olağandır.

Kıymetli Evrakın Özellikleri

Kıymetli evrakın en önemli özelliği Türk Ticaret Kanunu’nda belirli sayıda sayılmış olmasıdır. Diğer önemli özellik ise taraflardan birinin kıymetli evrakı imzaladıktan sonra şartlarının vuku bulmasıyla ödemeyi kabul ettiği anlamına gelir. Bu özellik ticari alanda kıymetli evrakı kullanımının kolaylaşmasına güven kıstasının aşılmasına yardımcı olur. Taraflardan birini borçlu bir diğerini alacaklı duruma sokan kıymetli evrak aynı zamanda bir başkasına devir edilir ve deviralan kişiye alacağın tesis edilmesi sağlanabilir. Böylece ticari faaliyetlerin canlı ve devamlılığına büyük katkısı vardır. Senet niteliğine haiz kıymetli evraklar hak sahibinin kazanımını korumak ve şekil şartına uygun olması zorunluluğu nedeniyle muhakkak ilgili kanun hükümlerinde açıkça belirttiği gibi usulüne uygun düzenlenmelidir.

Senedin Çalınması, Kaybolması, Yırtılması Halinde…

Hukuk terminolojisinde  senedin hamili tarafından ibrazının imkansız olması veya senet üzerinde yazılı olan hakkın saptanmasının imkansız olması hallerinin tümünü  ‘zayi olma’ başlığı altında incelemiştir. Bu gibi hallerin senedin başına gelebileceği öngörüldüğünden Türk Ticaret Kanunu madde 651 ve devamı ilgili maddelerinde İptal Davasını incelemiştir.

İptal Davası Açabilme Şartları

İptal davasının açılabilmesi için senet zayi olmuş olmalıdır. Senet hamilin rızası dışında elden çıkmış ve kimde olduğu bilinmiyor olmalıdır ve ayrıca senet üzerindeki hak devam ediyor olmalıdır. TTK’ da iptali mümkün olan senetlerden olmalıdır.

Senedin İptali Davası Açabilenler

Senet üzerinde hak sahini olan kişi veya varsa çalıştığı avukat Asliye Ticaret Mahkemesi’nde senedin zayi olduğuna dayanarak iptal davası açabilir. Fakat Yargıtay kararlarında açıkça görüldüğü gibi keşidecinin iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır.

Yıpranmış Senet İçin İptal Davası Açılmalı Mıdır?

HAYIR. Senedin ana unsurlarının senet üzerinde okunması, anlaşılması mümkünse zayi olmayan fakat zarar gören kullanıma bağlı yıpranan senetler için iptal değil tekrar düzenlenmesi mümkündür.

Boş Senede İmza Atılır Mı?

Vade, ödeme günü, ödenecek rakam, lehtarın ismi, ödeme şekli, düzenlenme tarihi, düzenleme yeri, borçlunun adı soyadı ve açık adresi, TC kimlik numarası, varsa kefil ve imzasının  yazılmasıyla senet oluşmuştur. Bunların belirli olmadığı ve borçlu kişinin bu detaylara hakim olmadan boş kağıdı imzalamaması gerekmektedir.

Boş Senede İmza Atıldıktan Sonra Aleyhte Açılan İcraya Karşı Ne Yapmalıyım?

İsteğimiz, bilgimiz dışında imzamızın bulunduğu kağıdın doldurulup icraya konulması  5 günlük süresi geçmeden ‘Borcun olmadığı’na dair maddi hukuka dayanan sebeple  yazılı bir şekilde İcra Mahkemesi’ne itirazda bulunulmalıdır.

Boş Senede İmza Attıranın Ceza Alması Mümkün Müdür?

Türk Ceza Kanunu madde 209 ‘Açığa İmzanın Kötüye Kullanılması’ suçunu düzenlemiştir.

(1) Belirli bir tarzda doldurulup kullanılmak üzere kendisine teslim olunan imzalı ve kısmen veya tamamen boş bir kağıdı, verilme nedeninden farklı bir şekilde dolduran kişi, şikayet üzerine, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) İmzalı ve kısmen veya tamamen boş bir kağıdı hukuka aykırı olarak ele geçirip veya elde bulundurup da hukuki sonuç doğuracak şekilde dolduran kişi, belgede sahtecilik hükümlerine göre cezalandırılır.

Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu şikayete bağlı suçlardan kabul edildiğinden suçun öğrenildiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikayet hakkı kullanılmalıdır.  Ayrıca madde 209 da düzenlenen bu suç ‘Uzlaşma’ kapsamındaki suçlardandır. Şikayetten sonra anlaşmak mümkündür.

Yargılama Hangi Mahkemede Yapılır?

Açığa atılan imzanın kötüye suçu hakkında yargılama yapma görevi asliye ceza mahkemesi görülür ve karar verilir.

Açığa atılan imzanın kötüye suçunun, nitelikli dolandırıcılık suçu gibi ağır cezalık suçlarla birlikte işlenmesi halinde yargılama  ağır ceza mahkemesince görülür.

Bu konuda daha fazla bilgi almak için büromuzun alanında deneyimli avukatlarından danışmanlık hizmeti sağlayabilirsiniz.

Stj.Av. Canan Tilaver