Menajerlik: Vekâlet Sözleşmesi, Komisyon Sınırları, Çifte Temsil

Futbol transfer piyasasının saklama merkezi olan yönetim faaliyetleri , FIFA’nın ajans faaliyetlerinin düzenleme çabalarının odağında yer almaktadır. Özellikle 2023 yılında kişisel bilgilere giren yeni FIFA Ajansları Yönetmeliği (FIFA Agents Regulations – FAR) , menajerlik ilişkilerinin hukuki zemini, mali sınırlar ve etik olarak kökten değiştirilmiştir. Bu yeni düzenleme, düzenli aralıklarla prosedürsüz komisyon ödemeleri, çıkar çatışmaları ve vekâlet ilişkilerinin sürdürülmesi gibi sorunlar kesin çözümler getirmeyi hedefliyor.

Bu makale, futbol menajerlerinin lisanslama süreçlerinden başlayarak, oyuncu ve kulüplerle kurdukları vekâlet sözleşmesinin hukuki statüsünü; FAR tarafından sunulan katı komisyon oranları sınırları ve en fazla sayıdaki konular olan çifte temsil (ikili temsil) yasağını ve çatışan menfaatlerin nasıl bölünebilirliği ayrıntılı bir hukuki analiz ile incelenecektir. TFF’nin bu uluslararası kuralların kendi mevzuatına nasıl entegre edildiği de değerlendirilecektir.

I. FIFA Lisanslama ve Vekâlet Sözleşmesinin Hukuki Temelleri

Menajerlik yasal zemini, FIFA tarafından verilen lisans ve TFF tarafından yapılan tescile dayanıklıdır.

A. FIFA Ajansı Lisansı Zorunluluğu

FAR’a göre, profesyonel futbolcu menajerliği yapabilmek için FIFA tarafından kaydedilen eğitim, etik ve mali yeterlilik şartlarını karşılayarak lisans alımı zorunludur. Türkiye’de bu faaliyet, TFF nezdinde ilgili özelliklerin hazırlanmasını ve tescilini gerektirir. Lisanssız kişiler veya kuruluşlarla yapılan sözleşmeler, hukuken geçersizdir.

B. Vekâlet Sözleşmesinin Niteliği

Menajer ile futbolcu veya kulüp arasındaki ilişki, temel olarak vekâlet sözleşmesi (Türk Borçlar Kanunu Madde 502) niteliğindedir. Menajer, vekâlet veren (futbolcu/kulüp) adına menfaatlerini gözetmek ve ona ilişkin hukuki işlemler yapmakla mümkündür.

Bu sözleşmenin temel ilkeleri:

1. Sadakat Yükümlülüğü: Menajer, temsil ettiği tarafın menfaatlerini daima kendi menfaatlerinin önünde tutmak üzere çalışır.
2. Özen Yükümlülüğü: Menajer, vekâlet kararı seçilirse seçilir. Bu, sadece transfer işlemleri değil, aynı zamanda oyuncu için uygun şartları sağlamayı da içerir.

Bu sadakatin çeşitliliği, genellikle çatışan menfaatlerin varlığı ile kanıtlanır.

II. Komisyon Sınırları: FAR’ın Getirdiği Mali Kısıtlamalar

Yeni Ajanlar Yönetmeliği’nin en kat yenilemeleri, menajerlere ödenecek komisyon oranlarına taşınan tavan sınırlamalarıdır. Bu sınırlamalar, menajerlerin oyuncu transferlerinden aşırı kazanç elde etmeyi engellemeyi amaçlamaktadır.

A. Oyuncu Tarafı Komisyon Sınırı

Bir menajer, bir futbolcu için temsil hizmeti veriyorsa, bu hizmet karşılığında alabileceği komisyon, oyuncunun sözleşmesindeki brüt maaşının %3’ü ile sınırlandırılmıştır.

B. Kulüp Tarafı Komisyon Sınırı

Kulüp adına temsil hizmeti sunulmasısa (bununla birlikte, kulüpte yeni bir oyuncu transfer süreci), alınabilecek komisyon, transferin toplam değeri üzerinden belirlenir:

1. Transfer değeri 10 milyon USD’ye kadar ise komisyon transfer bedelinin %3’ü ile sınırlandırılır.
2. Transfer değeri 10 milyon USD’yi aşarsa , aşan kısım için komisyon %2’yi geçemez.

Bu sınırlamalar, menajerlerin futbolcunun maaşını en üst düzeye çıkarmak yerine, transfer ücretini şişirme kayıplarını kırmak için değiştirildi. Komisyonların bu limitleri aşması durumunda, bir kısım için yapılan ödeme geçersiz sayılır ve bu ödemeyi yapan taraf (kulüp veya oyuncu) bu miktarı geri talep etme hakkına sahip olur.

III. Çifte Temsil ve Çatışan Menfaatler: FAR’ın Keskin Çizgisi

FAR, menajerlerin menfaat çatışmasının azaltılmasını engellemek için iki temel koruma ağının bir şekilde uygulanmasını içerir: Çifte Temsil ve Çatışan Menfaatler.

A. Çifte Temsil Yasağı (İkili Temsil Yasağı)

FAR’a göre, aynı işlemde (aynı transferde) hem futbolcu hem de kulüp temsilcisi olamaz. Bu, menajerin tek bir işlemde her iki yılda da komisyon almasını (yani her iki tarafın da liderliğini üstlenmesini) yasaklar.

• İstisna: Yönetici, oyuncu ile geçerli bir vekâlet sözleşmesine sahip olabilir ve aynı anda başka bir kulüp ile iletişim içinde olabilir. Ancak aynı transfer için hem alıcı hem de satıcının portföyü olamaz.

B. Çatışan Menfaatlerin Yönetimi

Çatışan menfaatler, sadakatin ihlalinin durumlarıdır. Bir menajer, aşağıdaki şekilde çatışan menfaat içinde kabul edilir:

1. Oyuncunun aynı aile üyesiyle temsil ilişkisi kurması.
2. Kendi maliden ayrılan , temsil edilen futbolcunun veya kulüp menfaatinden istenilenlerin gelmesi.
3. Oyuncunun yeni bir sözleşme yapması yerine , menajerinin komisyonunu artırmak amacıyla sürekli transferini teşvik ediyor.

Bu tür bir çatışma çatışma durumu, menajer hemen yazılı olarak her iki mesele da durumun bildirilmesi ve görevinden çekilmelidir. Bildirim performansının sürdürülmesi, ertelemenin durdurulmasına kadar devam edecek ciddi yaptırımlar beraberinde gelir.

IV. TFF Uyuşmazlık Süreçleri ve Ajan Davaları

Türkiye’de menajerlik komisyonları veya vekâlet kaynaklı oluşumlar, TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu (UÇK) ve Tahkim Kurulu nezdinde ele alınır.

A. Komisyon İadesi Davaları

Eğer bir kulüp, menajere FAR limitlerini aşan bir komisyon ödediğini tespit ederse, bu fazla ödemeyi haksız kazanç olarak geri almak için TFF UÇK’ya başvurabilir. İspat, banka dekontları ve komisyonlarının sözleşmesinin FAR onayıyla denetlenmesiyle yapılır.

B. Vekâlet İlişkisinin İspati ve Komisyonun Kazanılması

Menajer, alınan komisyonun hak edilebilir olduğunu kanıtlamak için öncelikle geçerli bir vekâlet sözleşmesi olduğunu kanıtlamalıdır. Sözleşmenin yazılı olması, imzalanmış olması ve menajerin gerçekten bir hizmet ifa ettiğini (transferin gerçekleşmesine katkı göstermesi) gösterilmesi gerekir. Sözleşmede komisyon, futbolcunun maaşına endeksli ise, maaşın ödenmiş olması da komisyonun tahsili için önemli bir ön koşuldur.

Sonuç: Şeffaflık ve Profesyonellik Zorunluluğu

FIFA Ajansları Yönetmeliği, futbol menajerliği alanının uzun süredir beklenen bir şeffaflık ve etik disiplinidir . Vekâlet sözleşmelerinin hukuki sadakati, komisyon oranlarının katı limitleri ve çifte temsilin yasaklanması, menajerlerin sadece transfer gerçekleştirmeden araçtan çıkmadan, temsillerinin uzun vadeli menfaatlerini gözetmekle yükümlü profesyoneller olduğu tescillenmiştir.

Bu yeni rejimde başarılı olmak isteyen yönetimler, lisanslama ayrıntılarına azami dikkat göstermeli, komisyon gelirlerini yasal olarak saklamalı ve her daim sadakatini ön planda tutmalıdır. Aksi takdirde, elde edilen gelirler haksız kazanç olarak geri istenebilir ve en önemlisi, futbol dünyasındaki hakları (lisansları) kabul edilebilir.