Elatmanın Önlenmesi (Müdahalenin Men’i) Davası

Kısa Özet

Elatmanın önlenmesi davası, mülkiyet veya sınırlı aynî hak sahibinin devam eden veya tekrarı muhtemel haksız müdahalenin durdurulmasını ve gerekiyorsa eski hâle getirmeyi (yıkım/kal’) istediği davadır. Uygulamada sınır uyuşmazlığı, taşkın yapı, izinsiz kullanım, ortak alan ihlali gibi durumlarda açılır. Çoğu vakada fen bilirkişisi + keşif ile teknik tespit yapılır; men talebine ecrimisil (haksız kullanım bedeli) de eklenebilir.

---

İçindekiler

1. Elatmanın Önlenmesi Davası Nedir?

2. Şartlar ve İspat Yükü

3. Hangi Hallerde Açılır? (Örnekler)

4. Görevli–Yetkili Mahkeme, Harç ve Tedbir

5. Deliller ve Bilirkişi Süreci

6. Ecrimisil ve Yıkım (Kal’) ile Bağlantı

7. Uygulama Yol Haritası (Adım Adım)

8. Sık Yapılan Hatalar

9. Elatmanın Önlenmesi – Ecrimisil – Tapu İptali Karşılaştırması

10. SSS (Sık Sorulan Sorular)

---

1) Elatmanın Önlenmesi Davası Nedir?

Mülkiyet hakkı sahibinin (veya geçerli aynî/sözleşmesel yetkisi bulunan kişinin) haksız el atmayı durdurmak, müdahalenin eski hâle getirilmesini sağlamak ve tekrarını önlemek amacıyla açtığı, koruyucu nitelikte edim davasıdır. Taşınmazlarda çoğunlukla müdahalenin men’i + kal’ (yıkım) birlikte talep edilir.

---

2) Şartlar ve İspat Yükü

• Hak sahipliği: Mülkiyet/sınırlı aynî hak/zilyetlik veya sözleşmeye dayalı kullanım hakkı.

• Haksız müdahale: Fiilî el atma, kullanım engeli, sınır aşımı, taşkın yapı, ortak alan işgali vb.

• Devam/Tekrar ihtimali: Müdahale sürüyor, yakın tehlike var ya da tekrarı muhtemel.

• İspat: Davacı hakkını ve müdahaleyi ispatlar; davalı hukuka uygunluk (ör. izin, irtifak, sözleşme) ileri sürebilir.

Not: Devam eden müdahalelerde men davası için zamanaşımı işlemez; ancak ecrimisil talepleri için geriye dönük süre sınırlamaları gündeme gelebilir.

---

3) Hangi Hallerde Açılır? (Örnekler)

• Sınır ihlali / taşkın yapı: Duvar, temel, balkon, saçak komşu parsele taşıyor.

• Ortak alan işgali: Site otoparkı, bahçe, koridor, çatı işgali.

• Yol/ geçit engeli: Fiilî set çekme, kapı–barikat ile geçişin engellenmesi.

• Ağaç/kök/dal müdahalesi: Zarar veren taşkın bitki örtüsü.

• Taşınırda haksız el atma: Eşyayı izinsiz alıkoyma/kullanma (uygun hallerde).

• Gürültü/duman/su taşması vb.: Komşuluk hukukunda katlanma sınırını aşan müdahaleler.

---

4) Görevli–Yetkili Mahkeme, Harç ve Tedbir

• Görevli mahkeme: Genel kural Asliye Hukuk Mahkemesi.

• Yetki:

  • Taşınmazın aynından doğan el atma çekişmelerinde, kural olarak taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi yetkisi (çoğu durumda kesin yetki niteliğinde).

  • Kişisel hakka dayalı (ör. kira sözleşmesinden kaynaklı kullanım) men taleplerinde genel yetki kuralları da uygulanabilir.

• Harç: Dava değerine ve talep kapsamına göre maktu/nispi değişebilir; uygulamada kal’ ve tescil talepleri değeri etkiler.

• İhtiyati tedbir: Devam eden inşaatı durdurma, mevcut durumun muhafazası için ihtiyati tedbir istenmelidir.

---

5) Deliller ve Bilirkişi Süreci

• Tapu/kadastro kayıtları, imar çapı, proje–ruhsat–iskan

• Aplikasyon ve fen bilirkişisi (harita mühendisi) + keşif

• Fotoğraf–video, yazışma–ihtar, tanık, drone/ortofoto görüntüleri

• Sözleşmeler (kira, üst hakkı, yönetim planı, irtifak sözleşmesi)

Fen bilirkişisi raporu, sınır–taşkınlık–metraj ve müdahalenin teknik boyutunu netleştirir; hüküm için kritiktir.

---

6) Ecrimisil ve Yıkım (Kal’) ile Bağlantı

• Ecrimisil: Haksız kullanımın bedeli; men davası ile birlikte veya ayrı talep edilebilir.

• Kal’ (yıkım): Taşkın kısımların kaldırılması ve eski hâlin ihyası için men talebine eklenir.

• İrtifak/bedel alternatifleri: Özellikle iyi niyetli ve küçük taşkınlıkta, bedel karşılığı irtifak kurulması istisnai çözüm olarak değerlendirilebilir.

---

7) Uygulama Yol Haritası (Adım Adım)

1. Ön inceleme & belgeleme: Foto–video, tutanak, ihtar.

2. Teknik tespit: Harita mühendisi ön aplikasyon; ihlal metrajı.

3. İhtar/uzlaşma: Süre vererek men/kal’ talebi.

4. Dava açılışı: Men (+ kal’) ve varsa ecrimisil birlikte.

5. Tedbir talebi: İnşaatın durdurulması, mevcut durumun korunması.

6. Keşif–bilirkişiler: Fen + gerektiğinde mimari/statik.

7. Hüküm–infaz: Yıkım, sınır ihyası, men; irtifak/bedel alternatifleri.

8. Sonrası: Uygulamada icra–yıkım ve pafta/tescil işlemleri.

---

8) Sık Yapılan Hatalar

• Sadece tartışmayla zaman kaybetmek: İnşaat ilerlemeden tedbir isteyin.

• Eksik talep: Sadece men isteyip kal’ ve ecrimisili unutmamak gerekir.

• Delilsiz başvuru: Fen raporu ve aplikasyon olmadan dosya zayıf kalır.

• Yetkiyi kaçırmak: Taşınmazın aynına ilişkin davalarda yer yetkisi hassastır.

• Yönetim planını atlamak: Site/AVM uyuşmazlıklarında yönetim planı ve imar hükümleri belirleyici olur.

---

9) Karşılaştırma Tablosu