Çocuk Pornografisi Suçu: Şikâyet Süresi ve Zamanaşımı

Türk Ceza Kanunu’nun 226. maddesi kapsamında düzenlenen çocuk pornografisi suçu, doğrudan kamu düzenini ilgilendiren ve çocukların cinsel dokunulmazlığını korumayı hedefleyen bir suç tipidir. Bu nedenle hem soruşturma usulü hem de dava zamanaşımı bakımından diğer bazı suçlardan farklı kurallara tabidir.

Şikâyet Süresi

Çocuk pornografisi suçu şikâyete bağlı değildir. Yani savcılık, herhangi bir ihbar veya tespit üzerine bu suçları re’sen soruşturur. Mağdurun veya ailesinin şikâyette bulunması soruşturma için şart değildir; yalnızca ihbar niteliği taşır. Ayrıca şikâyetten vazgeçme de davanın düşmesine yol açmaz. Bu yaklaşım, çocukların korunmasını kamu otoritesinin asli görevi olarak gören anlayışın yansımasıdır.

Dava Zamanaşımı

Dava zamanaşımı süreleri, TCK m.66 hükümlerine göre suçun öngörülen üst sınırına bakılarak hesaplanır:

• Çocuğun kullanıldığı müstehcen ürünün üretilmesi (TCK 226/3, 1. cümle):
  Ceza 5–10 yıl hapis + adlî para cezasıdır. Üst sınır 10 yıl olduğundan, dava zamanaşımı 15 yıltır.

• Basın ve yayın yoluyla yayma, çocukların görmesini sağlama (TCK 226/5):
  Ceza 6–10 yıl hapistir. Üst sınır yine 10 yıl olduğu için zamanaşımı 15 yıltır.

• Bulundurma, çoğaltma, satma, nakletme, depolama gibi fiiller (TCK 226/3, 2. cümle):
  Ceza 2–5 yıl hapis + adlî para cezasıdır. Üst sınır 5 yıl olduğundan dava zamanaşımı 8 yıltır.

• Çocuğa müstehcen içerik gösterme veya okutma (TCK 226/1–2):
  Ceza 2–5 yıl hapistir. Üst sınır 5 yıl olduğundan dava zamanaşımı 8 yıltır.

Uzamış zamanaşımı: Zamanaşımı kesildiğinde (ör. ifade alınması, iddianame düzenlenmesi gibi) süre yeniden işlemeye başlar, fakat toplam süre en fazla yarısı kadar uzar. Yani 15 yıl için en fazla 22 yıl 6 ay, 8 yıl için en fazla 12 yıl söz konusu olabilir.

Başlangıç Tarihi

• Ani suçlarda (ör. üretim, paylaşma) zamanaşımı suçun işlendiği günden başlar.

• Mütemadî suçlarda (ör. bulundurma) süre, fiilin sona erdiği günden itibaren işler. Yani failin elindeki materyalin ele geçirildiği ya da bulundurma halinin sonlandığı gün esas alınır.

• Zincirleme suçlarda son fiilin işlendiği tarih başlangıç kabul edilir.

Özel Durumlar

• Failin çocuk olması halinde (suça sürüklenen çocuk), TCK m.66/2 gereği zamanaşımı süreleri daha kısa uygulanır (ör. 15 yıl → 10 yıl).

• Mağdur çocuk olduğundan, uluslararası sözleşmeler ışığında zamanaşımı uygulamasında çocuk lehine yorum yapılır. Bazı durumlarda zamanaşımının mağdurun 18 yaşını doldurduğu tarihten itibaren işlemeye başlayabileceği kabul edilmektedir.

🔑 Sonuç:
Çocuk pornografisi suçu için şikâyet süresi yoktur, şikâyetten vazgeçme davayı düşürmez. Dava zamanaşımı ise fiilin niteliğine göre 8 yıl veya 15 yıl olarak uygulanır, kesilme halinde süre yarısı kadar uzar. “Bulundurma” suçlarında mütemadîlik sebebiyle zamanaşımının başlangıcı ayrı bir önem taşır; bu nokta savunma ve katılan vekilliği bakımından stratejik değere sahiptir.

                                                                                                                                              Ada Ceren KENDİGELEN