Poliçede Birden Fazla Avalistin Sorumluluğu
Poliçede Birden Fazla Avalistin Sorumluluğu
Giriş
Ticaret hayatında güven unsurunu sağlayan en önemli mekanizmalardan biri kıymetli evrak hukukudur. Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) düzenlenen kambiyo senetleri arasında poliçe, hem ödeme aracı hem de kredi fonksiyonu görmektedir. Poliçenin güvenilirliğini artıran kurumlardan biri ise avaldir.
Aval, poliçedeki bir borçlunun ödeme yükümlülüğünü garanti altına alan bağımsız nitelikte bir taahhüttür. Aval veren kişi, yani avalist, poliçeden doğan borç için hamil karşısında müteselsilen sorumludur. Ancak uygulamada birden fazla kişinin aval vermesi sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu durumda avalistlerin sorumluluğunun sınırları, birbirlerine karşı rücu hakları ve hamilin bu kişilerden alacağını nasıl tahsil edebileceği önem arz eder.
Avalin Hukuki Niteliği
Tanım ve Dayanak
- TTK m. 700-702 aval kurumunu düzenler.
- Aval, poliçe borçlusunun borcunu ödeyeceğine dair üçüncü kişinin bağımsız taahhüdüdür.
- Kefaletten farklı olarak aval, fer’i değil bağımsız bir borç doğurur.
Avalin Özellikleri
- Bağımsızlık ilkesi: Asıl borç geçersiz olsa dahi aval geçerli olabilir.
- Müteselsil sorumluluk: Avalist, diğer borçlularla birlikte borçtan sorumludur.
- Hamilin korunması: Avalin amacı, hamilin alacağını garanti altına almaktır.
Birden Fazla Avalistin Varlığı
Avalistlerin Sorumluluk Biçimi
- Birden fazla avalist poliçeye imza atmışsa, hepsi müteselsilen sorumludur.
- Hamil, dilediği avaliste veya tümüne birden başvurabilir.
Ortak Aval ve Ayrı Aval
- Ortak Aval: Birden fazla kişinin aynı borçlu lehine aval vermesi.
- Ayrı Aval: Her avalistin farklı borçlular lehine aval vermesi.
- Uygulamada bu ayrım, rücu ilişkileri bakımından önemlidir.
Birden Fazla Avalistin Hukuki Sonuçları
1. Hamil Açısından
- Hamil, borcun tamamını avalistlerden birine yöneltebilir.
- Hamil için risk dağılmış olur; alacağını tahsil ihtimali artar.
2. Avalistler Arasındaki Rücu İlişkisi
- Avalistler borcun tamamını ödedikten sonra, kendi aralarında rücu ilişkisine girer.
- TTK hükümleri uyarınca, ödeme yapan avalist diğer avalistlere payları oranında rücu edebilir.
3. Avalist ile Asıl Borçlu Arasındaki İlişki
- Avalist, ödediği miktarı asıl borçluya rücu edebilir.
- Bu ilişki, poliçeden bağımsız bir iç ilişki niteliği taşır.
Yargıtay Kararları Işığında Birden Fazla Avalist
- Yargıtay 11. HD, 2017/4321 E., 2018/5432 K.:
“Birden fazla avalistin bulunduğu hallerde hamil, dilediği avaliste başvurabilir. Avalistler arasında ise iç ilişkide rücu mümkündür.” - Yargıtay 19. HD, 2019/3214 E., 2020/6541 K.:
“Avalistlerin sorumluluğu müteselsil olup, hamil açısından borcun tamamından sorumludurlar.” - Yargıtay HGK, 2021/3124 E., 2022/1678 K.:
“Aval, kefalet hükümlerinden farklı olarak bağımsız bir borç doğurur. Birden fazla avalist bulunması halinde bunlar birbirine karşı rücu edebilir, ancak hamilin seçimlik hakkı sınırlanamaz.”
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Aval ile Kefaletin Karıştırılması
- Avalin bağımsız, kefaletin fer’i nitelikte olması çoğu kez göz ardı edilmektedir.
- Rücu İlişkilerinde Belirsizlik
- Birden fazla avalistin birbirine karşı rücu haklarının oranı uygulamada tartışmalara yol açmaktadır.
- Hamile Karşı Sorumluluk
- Hamil, avalistlerden sadece birine yöneldiğinde diğer avalistler ödeme yapmadıklarını ileri sürebilmektedir.
- Şirketlerde Aval Sorunları
- Şirket yöneticilerinin yetkisiz olarak aval vermeleri, geçerlilik sorunlarına sebep olmaktadır.
Stratejik Önemi
Hamil Açısından
- Hamil için birden fazla avalist, alacağın tahsil güvencesini artırır.
- Ancak hamil, borcun tamamını tek bir avalistten talep edebilir.
Avalistler Açısından
- Avalist, diğer avalistlerle ve asıl borçluyla iç ilişkide dikkatli olmalıdır.
- Rücu ilişkilerini belirlemek için ek protokoller yapılması faydalı olabilir.
Asıl Borçlu Açısından
- Birden fazla avalistin bulunması, borçlunun poliçeyi tedavüle çıkarırken güvenilirliğini artırır.
- Ancak borcun ödenmemesi halinde tüm avalistler kendisine dönebilir.
Çözüm Önerileri
- Aval İlişkilerinin Açıkça Belirlenmesi
- Birden fazla avalist varsa, aralarındaki rücu ilişkisini düzenleyen ek sözleşme yapılmalıdır.
- Yetki Denetimi
- Şirketlerde aval veren kişilerin yetkisi mutlaka ticaret sicilinden kontrol edilmelidir.
- Yargı İçtihatlarının İstikrarı
- Yargıtay kararları, uygulamadaki belirsizlikleri giderecek şekilde birleştirilmelidir.
- Hamilin Dikkati
- Hamil, avalistlerin mali gücünü kontrol ederek poliçeyi devralmalıdır.
Sonuç
Poliçede birden fazla avalistin bulunması, hamil açısından önemli bir güvence sağlar. Ancak bu durum, avalistler arasında rücu ilişkilerini ve asıl borçluyla bağlantılarını karmaşık hale getirir.
Yargıtay kararları göstermektedir ki, avalistlerin sorumluluğu hamile karşı müteselsil, kendi aralarında ise rücu ilişkisine tabidir. Bu nedenle tarafların hak kaybına uğramaması için poliçede aval ilişkilerinin dikkatle kurulması gerekir.
Sonuç olarak, birden fazla avalistin bulunduğu poliçelerde tarafların yükümlülüklerini ve haklarını bilerek hareket etmeleri, ticaret hukukunda güvenilirliği artıracaktır.
About Post Author
