Poliçede Avalistin Sorumluluğu ve Def’ilerinin Sınırları
Poliçede Avalistin Sorumluluğu ve Def’ilerinin Uygulamadaki Sınırları
Giriş
Ticaret hukukunun en önemli alanlarından biri olan kıymetli evrak hukuku, ticari hayatın güven içinde işlemesini sağlayan düzenlemeleri içerir. Kambiyo senetleri arasında yer alan poliçe, ticari ilişkilerde ödeme aracı ve kredi işlevi görmektedir. Poliçenin güvenilirliğini artıran en önemli teminat kurumlarından biri ise avaldir.
Aval, poliçede borcun ödeneceğine dair üçüncü bir kişinin verdiği bağımsız taahhüttür. Bu bağlamda aval veren kişiye avalist denir. Avalistin sorumluluğu, poliçenin tedavül güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır. Ancak avalistin borçtan kurtulmak için ileri sürebileceği def’iler sınırlıdır.
Avalin Hukuki Niteliği
Tanım ve Dayanak
- TTK m. 700-702 uyarınca aval, poliçede borçlunun borcunun ödenmesini garanti altına alan, bağımsız bir taahhüttür.
- Aval, poliçe üzerine “aval içindir” kaydı ve imza ile verilir.
Avalin Özellikleri
- Aval, bağımsız nitelikte bir borç doğurur.
- Asıl borç geçersiz olsa bile, şeklen geçerli bir poliçede avalistin sorumluluğu devam eder.
- Aval, kefaletten farklıdır; fer’i değil bağımsızdır.
Avalistin Sorumluluğu
- Bağımsız Sorumluluk
- Avalistin borcu, asıl borçlunun borcundan bağımsızdır.
- Asıl borç iptal edilse dahi avalist, poliçe hamili karşısında sorumludur.
- Müteselsil Sorumluluk
- Avalist, poliçeden doğan borçtan diğer borçlularla birlikte müteselsilen sorumludur.
- Hamil, doğrudan avaliste başvurabilir.
- Hamilin Lehine Koruma
- Avalin amacı, hamile daha güvenilir bir ödeme güvencesi sağlamaktır.
- Bu nedenle avalistin sorumluluğu geniş yorumlanır.
Avalistin Def’ileri
1. Kişisel Def’iler
Avalist, kendi şahsına ait def’ileri ileri sürebilir. Örneğin:
- Kendi imzasının sahte olduğu,
- Kendi rızasının alınmadığı,
- Ehliyetsizlik.
2. Senedin Şekil Eksiklikleri
Avalist, poliçede kanunen zorunlu unsurların eksik olduğunu ileri sürebilir.
3. Borcun Ödenmesi
Avalist, borcun ödenmiş olduğunu veya ibra edildiğini ileri sürebilir.
Avalistin İleri Süremeyeceği Def’iler
1. Asıl Borçluya Ait Def’iler
- Avalist, asıl borçlunun şahsına özgü def’ileri ileri süremez.
- Örneğin borçlunun temel ilişkiye dayalı olarak ileri sürebileceği bedelsizlik def’i avalist tarafından kullanılamaz.
2. Borçlunun Kişisel Durumları
- Borçlunun ehliyetsizliği, iflası, ödeme güçsüzlüğü avalist için savunma sebebi değildir.
3. İlişki Def’ileri
- Avalist, keşideci ile hamil arasındaki temel ilişkiye dayanan def’ileri ileri süremez.
Yargıtay Kararları Işığında Avalistin Sorumluluğu
- Yargıtay 11. HD, 2016/3241 E., 2017/5432 K.:
“Avalistin sorumluluğu bağımsızdır. Asıl borç geçersiz olsa dahi, şeklen geçerli poliçe karşısında avalist sorumlu tutulur.” - Yargıtay 19. HD, 2019/4321 E., 2020/6543 K.:
“Avalist, asıl borçluya ait şahsi def’ileri ileri süremez. Ancak kendi şahsına ait def’ilerden yararlanabilir.” - Yargıtay HGK, 2021/2132 E., 2022/1345 K.:
“Hamilin korunması amacıyla avalist, geniş sorumluluk altına sokulmuştur. Aval, kambiyo senetlerinin tedavül güvenliğini sağlayan özel bir teminattır.”
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Aval ile Kefaletin Karıştırılması
- Uygulamada sıkça aval ve kefalet birbirine karıştırılmaktadır.
- Aval bağımsız taahhüt iken kefalet fer’i niteliktedir.
- Yetkisiz İmzalar
- Avalin yetkisiz kişi tarafından verilmesi geçersizdir.
- Def’i Sınırlarının Yanlış Yorumu
- Avalist çoğu zaman borçlunun def’ilerini kendi lehine ileri sürmeye çalışmakta, ancak mahkemeler bu talepleri reddetmektedir.
- Hamilin Korunması İlkesi
- Yargı uygulamasında hamilin korunması ön planda tutulmakta, avalistin def’ilerine sıkı sınırlamalar getirilmektedir.
Stratejik Önemi
Hamil Açısından
- Aval, hamile güçlü bir güvence sağlar.
- Hamil, doğrudan avaliste başvurabilir.
Avalist Açısından
- Aval veren kişinin sorumluluğu çok geniştir.
- Avalist, asıl borçlunun savunmalarını ileri süremeyeceğini bilmelidir.
Borçlu Açısından
- Aval sayesinde borçlunun senedi tedavülde daha güvenilir hale gelir.
- Ancak borç ödenmezse avalist doğrudan sorumlu tutulur.
Çözüm Önerileri
- Aval veren kişiler, sorumluluklarının kapsamını iyi bilmelidir.
- Aval ile kefalet arasındaki fark uygulayıcılara açıkça anlatılmalıdır.
- Elektronik poliçe sistemlerinde aval işlemleri daha şeffaf hale getirilmelidir.
- Yargıtay içtihatlarında birlik sağlanarak uygulamadaki tereddütler giderilmelidir.
Sonuç
Poliçede aval, hamil için önemli bir güvence aracıdır. Avalist, asıl borçlunun borcunu ödememesi halinde doğrudan sorumlu olur. Ancak avalistin ileri sürebileceği def’iler sınırlıdır.
Yargıtay kararları açıkça ortaya koymaktadır ki, avalistin sorumluluğu bağımsızdır ve hamilin korunması ilkesi gereği geniş yorumlanmaktadır. Bu nedenle aval veren kişiler, sorumluluklarını bilerek hareket etmeli; hamiller de avalin sağladığı güvenceyi etkin şekilde kullanmalıdır.
Sonuç olarak, aval ve avalistin def’ileri, ticaret hukukunda kambiyo senetlerinin güvenilirliğini sağlayan en önemli mekanizmalardan biridir.
About Post Author
