Tutuklama Nedeni Sayılan Katalog Suçlar Nelerdir?

Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre, her suç tutuklama için gerekçe oluşturmaz. Kanun koyucu bazı suç tiplerini, “katalog suçlar” başlığı altında düzenlemiş ve bu suçlarda tutuklama nedeni var sayılabileceğini kabul etmiştir. Ancak bu durum, otomatik tutuklama anlamına gelmez; yine de kuvvetli suç şüphesi, ölçülülük ve adli kontrolün yetersizliği ayrıca aranır.

1. Katalog Suçların Özelliği

• Katalog suçlarda hâkim, tutuklama nedenini ayrıca ispat aramadan karine olarak kabul edebilir.

• Fakat bu karine aksi ispat edilebilir; savunma tarafı, delil durumu ve kişisel koşullarla bu karineyi çürütebilir.

• Katalog suç, tek başına tutuklama için yeterli değildir; kuvvetli şüphe ve orantı testi yapılmak zorundadır.

2. CMK’ya Göre Katalog Suçlar

CMK’da yer alan katalog suçlar şunlardır:

1. Türk Ceza Kanunu’nda yer alan bazı ağır suçlar

   • Kasten öldürme

   • İşkence

   • Cinsel saldırı (nitelikli hâlleriyle)

   • Çocukların cinsel istismarı

   • Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti

   • Suç işlemek amacıyla örgüt kurma

2. Devletin güvenliğine karşı suçlar

   • Anayasayı ihlal

   • Cumhurbaşkanına suikast

   • Yasama organına karşı suçlar

   • Silahlı örgüt kurma ve yönetme

   • Devlet sırlarına karşı casusluk

3. Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar

   • Terör amaçlı örgüt faaliyeti

   • Terör finansmanı

4. Toplum düzenini ağır şekilde bozan suçlar

   • Nitelikli yağma

   • Hırsızlığın bazı ağır halleri

   • Fuhuş ve insan ticareti

   • Parada sahtecilik

   • Rüşvet

   • Ağır ekonomik suçlar (örneğin ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma)

Not: Bu liste CMK’da “tutuklama nedeni varsayılan” suç tiplerinden oluşmaktadır. Kanun zaman içinde değiştiği için her dosyada güncel metin kontrol edilmelidir.

3. Uygulamada Dikkat Edilecek Noktalar

• Otomatiklik yok: Katalog suç, tutuklama için “sebep var” demek değildir. Her durumda hâkim, kuvvetli şüphe ve ölçülülük denetimi yapmak zorundadır.

• Savunma stratejisi: Müdafi, “somut kaçma veya karartma ihtimali yoktur, katalog atfı tek başına yeterli değildir” argümanıyla tutuklama talebine itiraz etmelidir.

• Adli kontrol önceliği: Katalog suç olsa bile, yurt dışı çıkış yasağı, imza, elektronik kelepçe gibi tedbirler tutuklamaya alternatif olarak gösterilmelidir.

4. Sonuç

Tutuklama nedeni sayılan katalog suçlar, topluma ve kamu düzenine ağır tehdit oluşturan, devletin güvenliği veya cinsel dokunulmazlık gibi korunan en temel değerlere saldıran suçlardır. Ancak katalog suçlarda bile “kuvvetli şüphe + ölçülülük + adli kontrolün yetersizliği” üçlüsü aranmadan tutuklama kararı verilmesi hukuka aykırı olur.

                                                                                                                                              Ada Ceren KENDİGELEN