Kambiyo Takibinde Ödeme Emrine İtiraz Nereye ve Nasıl Yapılır?

1. Giriş

Kambiyo senetlerine dayalı icra takipleri, İcra ve İflas Kanunu’nda (İİK) ayrı ve özel bir takip türü olarak düzenlenmiştir. Alacaklı, elinde bono, poliçe veya çek bulunduğunda doğrudan kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip başlatabilir. Bu yol, alacaklıya hızlı tahsil avantajı sağlar. Ancak bu hız, borçlunun savunma imkânlarını sınırlamaz; zira borçluya ödeme emri gönderilmekte ve itiraz hakkı tanınmaktadır.

2. Ödeme Emri ve Niteliği

2.1. Ödeme Emri İçeriği

İcra dairesi, alacaklının başvurusu üzerine borçluya bir ödeme emri gönderir. Bu emirde borçludan:

Senet bedelini 10 gün içinde ödemesi,
Ödemezse mallarına haciz uygulanacağı,
İtiraz hakkını 5 gün içinde kullanabileceği,
bildirilir.

2.2. Borçlu Açısından Önemi

Ödeme emrine karşı sessiz kalınırsa, takip kesinleşir ve haciz aşamasına geçilir. Dolayısıyla borçlu için itiraz hakkını doğru yerde ve süresinde kullanmak hayati önem taşır.

3. İtiraz Nereye Yapılır?

3.1. Yetkili Merci

Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takipte ödeme emrine itiraz, icra mahkemesine yapılır. Bu yönüyle genel haciz yolundan farklıdır; zira genel haciz yolunda itiraz icra dairesine yapılabilirken, kambiyo takibinde doğrudan mahkemeye başvurulmalıdır.

3.2. Yetkili Mahkeme

Borçlu, şu mahkemelerden birine başvurabilir:

Takibin yapıldığı icra dairesinin bağlı olduğu icra hukuk mahkemesi,
Borçlunun yerleşim yerindeki icra hukuk mahkemesi.

3.3. Süre

Borçlu, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde icra mahkemesine başvurmalıdır. Bu süre kesindir, uzatılamaz.

4. İtiraz Nasıl Yapılır?

4.1. Dilekçe ile Başvuru

Borçlu, icra mahkemesine bir dilekçe vererek itirazını bildirir. Dilekçede:

Taraf bilgileri,
Ödeme emrinin esas numarası,
İtiraz sebepleri,
Deliller,
yer almalıdır.

4.2. İtiraz Sebepleri

Borçlu, ödeme emrine şu gerekçelerle itiraz edebilir:

İmza inkârı: Senetteki imza kendisine ait değilse.
Yetkisiz temsil: Şirket adına imza atan kişinin yetkisiz olması.
Borç ödenmişse: Senet bedeli kısmen veya tamamen ödenmişse.
Senet sahteyse: Belgede tahrifat, sahtecilik varsa.
Zamanaşımı: Senet, kanunda öngörülen sürelerde ileri sürülmemişse.
Borç hiç doğmamışsa: Sebepsiz zenginleşme niteliğinde senet düzenlenmişse.

4.3. Delillerin Sunulması

Banka dekontları,
İmza sirküleri,
Yazışmalar,
Tanık beyanları,
Bilirkişi incelemesi talebi,
itirazın ispatı için kullanılabilir.

5. İtirazın Sonuçları

5.1. Takibin Durdurulması

Borçlu süresinde itiraz ederse, mahkeme incelemesi bitene kadar takip durur.

5.2. İtirazın Kabulü

Mahkeme borçlunun itirazını haklı bulursa ödeme emri iptal edilir ve takip düşer.

5.3. İtirazın Reddine Karar

İtiraz haksız bulunursa takip kesinleşir. Bu durumda:

Alacaklı haciz yoluna gidebilir.
Borçlu aleyhine icra inkâr tazminatına hükmedilebilir.

6. Kurgusal Olay

Olay:
“Tüketici A”, kendisine gönderilen ödeme emrinde, “Şirket B” tarafından düzenlenmiş 200.000 TL bedelli bir bonodan sorumlu tutulmaktadır. Ancak Tüketici A, senedi hiç imzalamadığını ve borcun gerçekte olmadığını iddia etmektedir.

İzlenen Yol:

Tüketici A, ödeme emrini tebliğ aldıktan sonra 4. gününde icra hukuk mahkemesine itiraz dilekçesi sunar.
Dilekçesinde imza kendisine ait olmadığı için imza inkârı savunması yapar.
Mahkeme, bilirkişi incelemesi yaptırır ve imzanın sahte olduğunu belirler.
İtiraz kabul edilir, takip iptal edilir.

Sonuç: Borçlu haksız yere ödeme yükümlülüğünden kurtulmuş olur.

7. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Sürelerin kaçırılması: Borçlular, 5 günlük süreden haberdar olmayıp hak kaybına uğramaktadır.
Yanlış merciye başvuru: İtirazın icra dairesine yapılması usul hatası doğurur.
Eksik delil sunulması: Mahkeme ispat yükünü yerine getiremeyen borçlunun itirazını reddeder.
Alacaklıların kötü niyetli davranışları: Borç ödendiği halde senedin kullanılması söz konusu olabilir.

8. Çözüm Önerileri

Borçlular için: Ödeme emri alınır alınmaz avukata başvurmalı, sürelere dikkat edilmeli.
Alacaklılar için: Takipten önce senedin geçerliliği ve tahsil edilebilirliği titizlikle incelenmeli.
Devlet için: İcra dairelerinde itiraz usulüne ilişkin bilgilendirme yapılmalı.
Yargı için: İcra mahkemelerinde uzman bilirkişilerin hızlı rapor hazırlaması sağlanmalı.

9. Sonuç

Kambiyo takibinde ödeme emrine itiraz, borçlunun en temel savunma hakkıdır. Bu itiraz mutlaka:

İcra mahkemesine,
Tebligatı izleyen 5 gün içinde,
Gerekçeli dilekçe ve delillerle,
yapılmalıdır.

İtirazın kabulü takibi sona erdirebilir; reddi ise borçlunun daha ağır mali sonuçlarla karşılaşmasına yol açar. Bu nedenle borçlular, haklarını zamanında ve bilinçli şekilde kullanmalıdır.

Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut

Single Blog Title