Güzellik salonunda imzaladığım sözleşme veya senet geçerli mi, haksız şart nasıl tespit edilir?
1) Giriş: Neden kritik?
Güzellik merkezleri; lazer epilasyon, cilt bakımı, bölgesel incelme, kalıcı makyaj vb. hizmetleri çoğu zaman paket ve abonelik modeliyle sunuyor. Bu paketlerin satışında matbu (standart) sözleşmeler, peşinat, taksit ve hatta kambiyo senedi (bono) uygulamaları yaygın. Tam da bu nedenle “imzaladığım belgeler geçerli mi?” sorusu hem tüketicinin korunması hem de işletmelerin risk yönetimi açısından kritik.
2) Tüketici sözleşmesinin hukuki zemini
Güzellik salonu ile tüketici arasındaki ilişki “tüketici işlemi”dir. Bu nedenle:
-
TKHK ve ikincil mevzuat (örneğin Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği, Hizmetlere ilişkin yönetmelikler, Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği – eğer satış internet/telefon üzerinden yapıldıysa) uygulanır.
-
Sözleşme, açık ve anlaşılır olmalı; tüketici önceden bilgilendirilmeli; fiyat, kapsam, süre, iptal koşulları, randevu sistemi, cihaz/hizmet nitelikleri net yazılmalıdır.
-
KVKK bakımından, foto-video çekimleri, “öncesi/sonrası” görselleri, sağlık verisine yakın hassas veriler için aydınlatma metni ve açık rıza süreçleri usule uygun yürütülmelidir. Aksi hâlde ayrı idari ve tazmin sorumlulukları doğabilir.
3) Sözleşmenin geçerliliği: Temel denetim adımları
Aşağıdaki başlıklar, geçerlilik ve makuliyet denetiminin iskeletidir:
-
Açık yazım ve bilgilendirme: Paket içeriği, seans sayısı, cihaz tipi, seans aralıkları, toplam bedel, ödeme planı, erteleme/iptal, gecikme politikası yazılı olmalı.
-
Şeffaf fiyatlandırma: Peşinat, taksit, vade farkı, kampanya koşulları anlaşılır olmalı; sürpriz masraf yaratacak muğlak ifadelerden kaçınılmalı.
-
Ölçülülük: “No-show ücreti”, “geç kalma cezası” gibi kalemler makul olmalı; cezai şartlar fahiş olmamalı.
-
Yetki ve uyuşmazlık çözümü: Tüketici aleyhine haksız yetki şartları (ör. tüketici yerleşim yeri dışında zorunlu mahkeme) çoğunlukla geçersizdir.
-
Hizmetin niteliği ve riskler: Lazer vb. uygulamalarda aydınlatma ve rıza formlarının içeriği önemlidir; muhtemel reaksiyonlar (kızarıklık, leke vb.) ve kontrendikasyonlar belirtilmeli.
-
Abonelik/otomatik yenileme: Açık rıza ve kolay çıkış mekanizması olmadan otomatik yenileme dayatmaları problemli olabilir.
4) Kambiyo senedi (bono) imzalandıysa: “tüketici işlemidir” şerhi şart
Güzellik salonları, toplam bedeli güvenceye almak için çoğu zaman bono düzenletir. Tüketici işlemlerinde kıymetli evrak alınacaksa, senedin üzerinde açıkça “tüketici işlemidir” ibaresinin (şerhin) bulunması gerekir. Bu şerh yoksa:
-
Senet, tüketiciye karşı kambiyo vasfıyla ileri sürülemez; doğrudan kambiyo yoluyla takip yapılsa bile tüketici süresinde itirazla takibi düşürebilir.
-
Alacaklı, alacağını ancak genel hükümlere göre (adi alacak davası) talep edebilir; ispat ve süreç daha zor ve uzun olur.
Ek uyarılar:
-
Boş senet asla imzalanmamalıdır. Bedel, vade, keşide yeri/tarihi gibi zorunlu unsurlar doldurulmalı; gerekirse “Bu bono, 6502 sayılı Kanun kapsamında tüketici işleminden doğan borç için düzenlenmiştir” ibaresi yazılmalıdır.
-
Aynı borca karşılık çok sayıda senet (her ay ayrı bono) verilmesi, aşırı icra baskısı yaratacaksa haksızlık iddialarını tetikleyebilir.
5) Haksız şart (genel işlem koşulu) nedir ve nasıl tespit edilir?
Haksız şart, tüketici ile müzakere edilmeyen, sözleşmeye tek taraflı yerleştirilen ve tüketicinin aleyhine dürüstlük kuralına aykırı dengesizlik yaratan hükümleridir. Basit test:
-
Hüküm müzakere edildi mi? (“Al ya da bırak” mantığıyla dayatıldıysa kırmızı bayrak.)
-
Açık ve anlaşılır mı? (Küçük puntolar, muğlak ifadeler sakıncalıdır.)
-
Tüketici aleyhine dengesiz mi? (Tek taraflı bedel artırımı, iade yoktur kaydı, aşırı cezai şart, “tüm risk tüketicide” vb.)
Güzellik salonu sözleşmelerinde sık karşılaşılan haksız şart örnekleri:
-
“İade yoktur” hükmü: Ayıplı hizmet, ifa imkânsızlığı veya haklı fesih hâllerini peşinen bertaraf etmeye çalışıyorsa haksızdır.
-
Fahiş cezai şart: Erken fesihte paket bedelinin çok üstünde ceza/kalan seansların tamamının tahsili gibi ölçüsüz hükümler.
-
Tek taraflı değişiklik: Hizmet kapsamı/ücreti/randevu koşullarını sağlayıcının tek taraflı ve sınırsız değiştirebilmesi.
-
Aşırı no-show ücreti: Makul bir idari bedelin ötesine geçen, caydırıcı/fahiş nitelikte bedeller.
-
Aleyhe yetki şartı: Tüketicinin yerleşim yeri dışındaki mahkemeyi zorunlu kılan hükümler.
-
Delil sözleşmesi: “Sadece bizim kayıtlarımız geçerlidir” gibi, tüketicinin delil imkânını ölçüsüz kısıtlayan kayıtlar.
Haksız şart yazılmamış sayılır; tüketiciyi bağlamaz. Sözleşmenin geri kalanı ayakta kalırsa, o şekilde uygulanır.
6) Kurgusal olay (anonim): “Z Güzellik” – “A. Kişi”
Olay örgüsü (tamamen kurgusaldır; kişiler anonimdir):
A. Kişi, “Z Güzellik” ile 12 seans lazer paketi (toplam 36.000 TL) için sözleşme imzalıyor. Satış danışmanı, “kampanya” gerekçesiyle 3 adet bono düzenlenmesini istiyor. Bonolarda “tüketici işlemidir” şerhi yok. Sözleşmede “iade yoktur”, “gecikme ücreti günlük %2”, “randevu değişikliği 72 saat önceden yapılmazsa bedelin %25’i ceza” gibi hükümler var. A. Kişi ilk iki seanstan sonra ciltte hiperpigmentasyon sorunları yaşadığını belgeleyen dermatoloji raporu alıyor ve seanslara devam etmek istemiyor; sözleşmeden dönmek ve kalan bedelin iadesini talep ediyor. Z Güzellik, “iade olmaz” diyerek bonoları kambiyo yoluyla icraya veriyor.
Hukuki değerlendirme – adım adım:
-
Tüketici işlemi olduğu tartışmasız.
-
Bonolarda tüketici şerhi yok → A. Kişi’ye karşı kambiyo takibi hukuken sorunlu. Tebligat gelirse süresinde itiraz ile takip düşebilir.
-
Sözleşmedeki “iade yoktur”, “günlük %2 gecikme”, “%25 no-show cezası” hükümleri; ölçülülük ve dürüstlük ilkeleriyle bağdaşmayan haksız şart niteliği taşıyabilir → yazılmamış sayılır.
-
Ayıplı hizmet / sağlık riski iddiası, haklı fesih ve iade talebini güçlendirir. Rapor, fotoğraflar, mesaj trafiği, randevu kayıtları delil olur.
-
Sonuçta A. Kişi;
-
Kambiyo ödeme emrine 5 gün içinde itiraz,
-
Parasal sınıra göre Tüketici Hakem Heyeti veya Tüketici Mahkemesi başvurusu (güncel sınırlar her yıl değişir; güncel limiti kontrol etmek gerekir),
-
KVKK ihlali varsa ayrıca veri koruma başvuruları
yoluyla hakkını arayabilir.
-
-
“Z Güzellik” alacağını ancak genel hükümlere göre ispat etmek zorunda kalır; haksız şartlar bertaraf edildiğinde ve ayıplı hizmet ispatlandığında iade/tazmin riski doğar.
7) Uyuşmazlıkta pratik yol haritası (tüketici açısından)
-
Belgeleyin: Sözleşme, formlar, broşürler, “iade yoktur” gibi maddeler, senet örnekleri, randevu kayıtları, yazışmalar, reklam vaatleri, doktor raporu/foto.
-
İhtar çekin: Ayıpları, haklı fesih/dönme iradesini, iade talebini ve haksız şartları somutlayın.
-
Takipte itiraz: Kambiyo ödeme emri geldiyse süreye (çoğu durumda 5 gün) dikkat ederek “tüketici şerhi yokluğu” ve diğer savunmalarla itiraz edin.
-
Başvuru yolu: Güncel parasal sınıra göre Hakem Heyeti veya Tüketici Mahkemesi.
-
Geçici korumalar: Gerekirse ihtiyati tedbir (ör. icra tehdidi baskısını bertaraf edecek içerikte) talep stratejisi değerlendirilir.
-
KVKK boyutu: Rızasız foto-video yayını, sağlık verisi işleme ihlali varsa Kurum nezdinde süreç başlatılabilir.
8) İşletmeler için uyum ve risk azaltma önerileri
-
Sözleşme sadeleştirme: Matbu metinleri güncelleyin; açık, anlaşılır, ölçülü hükümler kullanın.
-
Haksız şart taraması: “İade yoktur, tek taraflı değişiklik, fahiş ceza” gibi riskli maddeleri gözden geçirin.
-
Senet prosedürü: Kıymetli evrak gerekiyorsa “tüketici işlemidir” şerhini senedin üzerine koymayı standartlaştırın; boş senet almayın.
-
Bilgilendirme ve rıza: Uygulama riskleri, kontrendikasyonlar, yan etkiler için aydınlatma ve rıza formu; KVKK için aydınlatma ve açık rıza süreçlerini kayıt altına alın.
-
Şikâyet yönetimi: Ayıplı hizmet iddialarında hızlı telafi mekanizmaları kurun; hakem heyeti/mahkeme sürecine gitmeden çözüm üretin.
9) Sık sorular
“İade yoktur” yazıyorsa hiç iade alamaz mıyım?
Hayır. Ayıplı hizmet, haklı fesih, ifa imkânsızlığı vb. durumda bu tür kayıtlar haksız şart sayılabilir ve yazılmamış kabul edilir.
Randevuya gidemediğimde ceza kesildi; bu meşru mu?
Makul idari masrafın üzerindeki fahiş kesintiler ölçüsüz olabilir. Sözleşmede açık, dengeli ve gerekçeli düzenleme gerekir.
Bono verdim; şerh yok. Ne yapmalıyım?
Kambiyo ödeme emri tebliğ edilirse süresinde itiraz edin; “tüketici şerhi yokluğu”nu ileri sürün. Alacaklı genel hükümlere döner.
Online satın aldıysam cayma hakkım var mı?
Mesafeli satış ise 14 gün kuralı gündeme gelir; ancak hizmet ifasına başlanmış olması, tüketicinin açık rızası, kişiye özel hizmet vb. istisnalar değerlendirilir.
10) Sonuç
Güzellik salonu sözleşmeleri, tüketici hukukunun sıkı koruması altındadır. Sözleşme açık, anlaşılır ve ölçülü olmalı; haksız şartlar ayıklanmalı; kambiyo senedi alınacaksa “tüketici işlemidir” şerhi senedin üzerinde yer almalıdır. Tüketiciler için anahtar strateji belgeleme + sürelere uyum + doğru başvuru yolu; işletmeler içinse uyumlu sözleşme dili + şeffaf bilgilendirme + ölçülü şartlardır. Böylece hem hizmet kalitesi artar hem de uyuşmazlık maliyetleri düşer.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
