Lüks, Nadir ve Koleksiyon Araçlarda Değer Kaybı: Emsal Pazar ve “Prestij” Faktörü

Giriş: Neden “Prestij” Değer Kaybında Oyunu Değiştirir?

Binek segmentte değer kaybı tartışması “hasarsız medyan – onarımlı medyan” farkına odaklanır. Lüks, nadir ve koleksiyon araçlarda ise “prestij” kalemi devreye girer: orijinallik, hikâye, belge seti ve nadirlik.

• Aynı nitelikte iki hasar, bir C-sedan ile sınırlı üretim V12 grand tourer’da aynı etkiyi yaratmaz.

• Alıcı kitlesi daha bilinçli, daha az sayıda ve seçicidir; dolayısıyla onarımın niteliği kadar araç tarihçesi ve matching numbers gibi nüanslar fiyat elastikiyetini farklılaştırır.

Bu yazı, lüks/nadir/koleksiyon araçlarda değer kaybını emsal pazar + kanıt + prestij üçgeninde nasıl kuracağınızı, örnek olay ve tablo ile anlatır.

---

Temeller: Değer Kaybı Mantığı Lüks Segmentte Nasıl Okunur?

Genel formül değişmez:

Değer Kaybı = Hasarsız Rayiç (medyan/benchmark) − Onarımlı Pazar Değeri (medyan/benchmark)

Fark şu noktalarda oluşur:

1. Veri kıtlığı: Emsal sayısı azdır; global ilanlar, müzayede sonuçları, kulüp/satıcı ağı verileri toplanır.

2. Medyan yerine benchmark: Sağlıklı “medyan” bazen oluşmaz; benchmark veya ağırlıklı medyan yaklaşımı gerekir.

3. Prestij çarpanı: Orijinallik kaybı, matching numbers kırılması, fabrika boyasının bozulması vb. durumlar farkı büyütür.

4. Onarım seviyesi: “Concours” (koleksiyon standardı) onarım, pazar indirimini daraltır; günlük onarım yetmez.

---

Emsal Pazar: Kitlesel Pazardan Farkı ve Veri Toplama Yöntemi

Kaynaklar (çok yönlü tarama):

• Yetkili/bağımsız koleksiyon satıcıları ve marka kulüpleri

• Müzayede sonuçları (son 12–24 ay, benzer spesifikasyon)

• Global/yerel premium ilan platformları

• Concours ve sertifikasyon belgeleri (ör. Classiche, Heritage vb.)

Filtreleme:

• Model/seri/üretim yılı + spesifikasyon (motor/şanzıman, paket, renk)

• Kilometre/servis düzeni, matching numbers, renk orijinalliği

• Hasar/onarım niteliği (kozmetik/yarı-yapısal/yapısal) ve onarım seviyesi

Raporlama:

• Kısıtlı veri → benchmark set (3–7 güçlü emsal)

• Her emsal için ağırlık (yakınlık/kalite puanı) ve notlar (belge/sertifika durumu)

• Ekran görüntülerinde tarih/saat damgası, müzayede lot raporlarının özet PDF’leri

---

Prestij Faktörü: Orijinallik, Nadirlik ve Marka Hikâyesi

Prestij, talep eğrisini etkiler. Aşağıdaki unsurlar değer kaybını katlamalı artırabilir veya kısmen yumuşatabilir:

• Orijinallik ve matching numbers: Motor/şasi/şanzıman eşleşmesi bozulmuşsa, hasar onarılsa bile prestij kaybı kalıcıdır.

• Fabrika boyası ve panel tarihi: Fabrika boyası koleksiyoner için güçlü bir primdir; tekrarlanan boyalar prim kaybına yol açar.

• Özgün renk ve nadir opsiyonlar: Nadir fabrika rengi, sınırlı iç döşeme, özel paketler primi artırır; kaybı da çarpan yapar.

• Belge seti ve servis defteri: Tam arşiv (fatura, katalog, foto, testat) prestij primini korur; eksikler iskontuyu artırır.

• Provenance (geçmiş): Ünlü bir kişi/yarış/sergi hikâyesi varsa, onarım sonrası bile premium korunabilir; kötü geçmiş (kurtarma/sel/yangın) çarpanı yükseltir.

---

Onarım Kalitesi: Concours Düzeyi ile “Günlük” Onarım Arasındaki Uçurum

Lüks ve koleksiyon segmentinde onarım standardı belirleyicidir:

• Concours düzeyi onarım: Fabrika spesifikasyonuna sadakat, orijinal/sertifikalı parça, panel geometri ve dikiş/vidalama referans değerleri, finiş (boyalı yüzey, portakal kabuğu, turunculuk) ve ADAS/elektronik kalibrasyon belgeleri.

• Restorasyon balansı: “İyi restore edilmiş” klasik, bazen hafif kozmetik hasarlı orijinale göre farklı fiyatlanır; hikâye ve belgeler belirleyicidir.

• Günlük onarım: Kitlesel pazar için “iyi” olan seviye, prestij segmentte yetersiz kalır; görünmez kusurlar (ör. boya katman kalınlığı/homojenlik, spot-weld izleri, dikiş aralıkları) ikinci elde fark edilir.

Sonuç: Concours seviyesine yakın onarım, değer kaybı farkını daraltır fakat sıfırlamaz; sıradan onarım yetmez ve farkı büyütür.

---

Hesaplama Çerçevesi: Hibrit Model (Pazar + Kanıt + Prestij Çarpanı)

Adım 1 — Benchmark/Medyan:

• Hasarsız benchmark: 3–7 emsal (mümkünse sertifikalı; km/renk/opsiyon yakın), ağırlıklı medyan/ortalama.

• Onarımlı benchmark: Benzer onarım niteliğinde emsaller (concours/günlük), aynı şekilde ağırlıklandır.

Adım 2 — Kalite Kanıtı:

• Ekspertiz/servis/restore belgeleri, boyasal spektral rapor, ölçü/derz şemaları, ADAS/elektronik kalibrasyon çıktıları, parça orijinallik kanıtları, matching numbers teyidi.

Adım 3 — Prestij Çarpanı (niteliksel → nicel):

• Orijinallik kırılması, fabrika boyasının bozulması, nadir opsiyonun etkilenmesi, belge setinin eksilmesi gibi unsurlar için makul aralıklar belirlenir (aşağıdaki tabloda örnek).

Adım 4 — Sonuç:

Değer Kaybı = (Hasarsız benchmark − Onarımlı benchmark) × Prestij Çarpanı (1,00–1,50 aralığı gibi)

Not: Çarpan çifte sayım yaratmamalı; pazar farkını zaten anlatan emsaller varsa, çarpan dar tutulur. Ama veri kıt ve nüanslar emsallere yansımamışsa, makul bir ek ağırlık gerekebilir.

---

Örnek Olaylar: Modern Lüks, Sınırlı Üretim ve Klasik/Koleksiyon

Örnek 1 — Modern Lüks (Güncel V8 Sedan)

• Araç: 2022 model V8 lüks sedan (düşük km, nadir opsiyon renk).

• Hasar: Ön tampon + far + kaputta lokal boya; yapısal yok.

• Onarım: Yetkili servis, orijinal parça, boya spektral rapor uyumlu.

• Benchmark:

  • Hasarsız (ağırlıklı medyan): 8.600.000 TL

  • Onarımlı (iyi onarım emsalleri): 8.300.000 TL

• Baz fark: 300.000 TL

• Prestij çarpanı: Nadir renk korunmuş, matching numbers tam, fabrika boyası kaputta bozuldu → 1,10

• Değer kaybı: 330.000 TL

Yorum: Concours değil ama “premium” onarım; prestij etkisi ılımlı.

---

Örnek 2 — Sınırlı Üretim (Numaralı Seri, Rare Pack)

• Araç: 2019 model, sınırlı üretim numaralı seri, rare pack iç trim.

• Hasar: Ön panel ve radyatör paneli değişimi (sertifikalı eşdeğer), yapısal yok; far hizasında minimal sapma.

• Onarım: Özel atölye, kalibrasyonlar tam; ancak fabrika ön paneli korunamadı.

• Benchmark:

  • Hasarsız: 12.000.000 TL

  • Onarımlı (iyi fakat orijinal panel olmayan emsaller): 11.100.000 TL

• Baz fark: 900.000 TL

• Prestij çarpanı: Numaralı seri + rare pack + fabrika paneli kaybı → 1,20

• Değer kaybı: 1.080.000 TL

Yorum: Orijinallik kaybı çarpanı belirgin artırdı.

---

Örnek 3 — Klasik/Koleksiyon (Matching Numbers, Concours Adayı)

• Araç: 1973 klasik coupe, matching numbers onaylı, sınırlı üretim.

• Hasar: Arka çamurluk ve bagaj kapağında lokal düzeltme + boya; panel değişimi yok, orijinal sac korundu.

• Onarım: Concours düzeyi; katmanlı boya restorasyonu, nokta lehim (spot-weld) izleri korunmuş.

• Benchmark:

  • Hasarsız: 6.800.000 TL

  • Onarımlı (concours-grade emsaller): 6.650.000 TL

• Baz fark: 150.000 TL

• Prestij çarpanı: Matching numbers + fabrika sacı korunmuş → 1,05

• Değer kaybı: 157.500 TL

Yorum: Concours yaklaşım kaybı çok daralttı; hikâye/sertifika primini büyük ölçüde korudu.

---

Tablo: Prestij Etki Matrisi (Hızlı Kılavuz)

* Çarpanlar örnek aralık olup, emsal veri ve dosya özel kanıt ile uyarlanmalıdır. Çifte sayım riskine dikkat.

---

Sigorta Boyutu: ZMMS, IMM ve Özel Şartlar

• ZMMS (Zorunlu Trafik Sigortası): Kusurlu tarafın karşı taraftaki değer kaybını poliçe limiti içinde karşılayabilir. Lüks/koleksiyon dosyalarında kayıp limiti aşabilir.

• IMM (İhtiyari Mali Mesuliyet): ZMMS limitini aşan kısımda tamamlayıcı rol üstlenebilir (poliçe özel şartlarına bağlı).

• Kasko: Sigortalının kendi değer kaybı çoğu standart poliçede teminat dışıdır; fakat bazı poliçelerde lüks/koleksiyon özel ek klozlar olabilir → özel şartları mutlaka kontrol edin.

• Rücu: Ödeme yapan sigortacı, kusur/limit ilişkisine göre diğer sorumlulara rücu eder; çifte tahsil yoktur.

---

Dosya Stratejisi: Başvuru → Uzlaşma → Tahkim/Mahkeme

1. Emsal/benchmark dosyası: Global/yerel ilan + müzayede lotları; 3–7 güçlü emsal; ağırlıklandırma notları; tarih/saat damgalı görseller.

2. Prestij kanıtları: Matching numbers belgesi, fabrika renk/doğrulama yazıları, marka sertifikasyonları (Classiche/Heritage vb.), tam servis arşivi.

3. Onarım belgeleri: Parça listesi (orijinal/sertifikalı), boya spektral raporu, panel/derz ölçü şeması, ADAS/elektronik kalibrasyon çıktıları, restorasyon foto-dökümü.

4. Hesap özeti: Hasarsız benchmark − Onarımlı benchmark = baz fark; prestij çarpanı gerekçesi (tablo/kanıt referanslı).

5. Sigortaya başvuru: ZMMS → limit aşarsa IMM/kusurlu; faiz/temerrüt başlangıcı, IBAN ve belge listesi tek PDF.

6. İtiraz yönetimi: “Günlük onarım yeterliydi”, “emsaller abartılı”, “matching numbers önemsiz” iddialarını kanıt seti ve benchmark notları ile yanıtlayın.

7. Forum seçimi: Tutar–hız–itiraz esnekliğine göre Sigorta Tahkim veya mahkeme; bilirkişi talimatında prestij unsurları ve benchmark metodolojisi açık yazılsın.

---

Sık Yapılan Hatalar

•  Kıt veriyle tek ilan üzerinden genelleme yapmak.

•  Matching numbers / fabrika boyası gibi prestij unsurlarını “fantezi” saymak.

•  Concours/premium onarım farkını belgelendirmemek (sadece fatura).

•  Global müzayede/özel satıcı verilerini es geçmek.

•  Prestij çarpanı uygularken çifte sayım yapmak (emsaller zaten yansıtmışsa).

•  Faiz/temerrüt başlangıcını başvuru yazısında belirtmemek.

•  ZMMS limit aşımında IMM ve işleten/sürücü sorumluluğunu unmak.

---

 Lüks/Nadir/Koleksiyon Araçlarda Değer Kaybı

1) Klasik/koleksiyon araçta değer kaybı nasıl ispatlanır?
Benchmark emsaller (müzayede/özel satıcı/ilan), matching numbers ve sertifikasyon belgeleri, concours/premium onarım kanıtları ile.

2) Concours onarım kaybı sıfırlar mı?
Hayır. Kaybı daraltır ama sıfırlamaz; fabrika orijinalliği ve hikâye belirleyici kalır.

3) Veri azsa nasıl hesap yapılır?
Ağırlıklı benchmark seti + gerekirse makul prestij çarpanı. Çarpanı belgesiz şişirmeyin; notlayıp gerekçelendirin.

4) Lüks araçlarda ZMMS limiti yetmezse?
IMM ve kusurlu sürücü/işleten sorumluluğu devreye girebilir; poliçe özel şartlarını kontrol edin.

5) “Matching numbers” neden önemli?
Koleksiyon değerinin çekirdeğidir; bozulduğunda pazar iskonto eğrisi dikleşir.

6) Restore edilmiş araç mı, orijinal boyalı araç mı daha değerli?
Dosyaya göre değişir; hikâye + sertifika + işçilik seviyesi belirler. Çoğu koleksiyoner orijinaliteyi primler.