KUZEY MAKEDONYADA OTURMA İZNİ BAŞVURUSU VE HUKUKİ YÜKÜMLÜLÜKLER

Giriş: Kuzey Makedonya’da İkametin Stratejik Önemi

Balkanlar’ın kalbinde yer alan Kuzey Makedonya, coğrafi konumu, AB üyelik süreci, düşük vergilendirme oranları ve yatırım fırsatlarıyla yabancılar için cazip bir ülke haline gelmiştir. Türkiye’den birçok yatırımcı, girişimci, öğrenci ve aile birleşimi yoluyla başvuru yapan kişi, Kuzey Makedonya’da yaşamayı tercih etmektedir.

Ancak 90 günden uzun süreli ikamet etmek isteyen her yabancının oturma izni başvurusu yapması ve hukuki yükümlülüklerini yerine getirmesi zorunludur. Bu izin, yalnızca barınma hakkı değil, aynı zamanda çalışma, yatırım yapma, eğitim görme ve aile birleşimi gibi temel haklara erişim sağlar.

Bu rehberde, Kuzey Makedonya’da oturma izni başvurusu, gerekli belgeler, hukuki yükümlülükler, ret sebepleri, uluslararası koruma mekanizmaları ve Türk vatandaşları için özel avantajlar kapsamlı olarak incelenecektir.

---

Kuzey Makedonya’da İkamet Hukukunun Kaynakları

Kuzey Makedonya’da yabancıların ikametine ilişkin düzenlemeler şu yasalara dayanır:

• Yabancılar Kanunu (Law on Foreigners, 2006, değişiklikler dahil)

• İkamet ve Çalışma İzinleri Yönetmeliği

• Kuzey Makedonya Anayasası (1991, değişiklikler dahil)

• AB Göç ve İkamet Direktifleri (Kuzey Makedonya AB uyum sürecindedir)

• Türkiye – Kuzey Makedonya ikili anlaşmaları (çifte vergilendirmeyi önleme, sosyal güvenlik işbirliği)

Temel İlkeler

1. Eşitlik İlkesi → Yabancılar, vatandaşlarla eşit muamele görür.

2. Kamu Düzeni ve Güvenliği → İkamet izinleri kamu güvenliği açısından değerlendirilir.

3. Geçici – Daimi Ayrımı → Önce geçici ikamet, sonra daimi ikamet.

4. Yargı Denetimi → Ret veya iptal kararlarına karşı idari dava açılabilir.

---

Kuzey Makedonya’da İkamet Türleri

1. Kısa Süreli İkamet

• Vize veya vize muafiyeti kapsamında 90 güne kadar.

• Turistik veya iş ziyaretlerinde geçerlidir.

2. Geçici Oturma İzni

• 1 yıl süreyle verilir, yenilenebilir.

• Sebepler: Çalışma, eğitim, şirket kurma, aile birleşimi.

3. Daimi Oturma İzni

• En az 5 yıl kesintisiz geçici ikamet sonrası alınır.

• Yabancıya süresiz ikamet hakkı verir.

• Oy kullanma ve kamu hizmetlerine erişimde ek haklar sağlar.

4. Aile Birleşimi Yoluyla İkamet

• Kuzey Makedonya vatandaşı veya daimi oturum sahibi eş üzerinden başvuru yapılabilir.

• Çocuklar için kolaylaştırılmış prosedür vardır.

5. Öğrenci İkameti

• Üniversite veya yükseköğretim kabul belgesiyle başvuru yapılır.

• Eğitim süresince uzatılabilir.

6. Yatırımcı İkameti

• Şirket kuran, gayrimenkul satın alan veya istihdam yaratan yabancılar için kolaylaştırılmış süreç.

---

Gerekli Belgeler

Genel Belgeler

• Pasaport (en az 6 ay geçerli)

• Başvuru formu

• Biyometrik fotoğraf

• Sağlık sigortası poliçesi

• Mali yeterlilik belgesi (banka hesap dökümü, gelir belgeleri)

• Adli sicil kaydı

• İkamet adresi belgesi (kira sözleşmesi veya tapu)

Duruma Göre Ek Belgeler

• Çalışma izni → İş sözleşmesi

• Eğitim → Üniversite kabul belgesi

• Aile birleşimi → Evlilik cüzdanı veya nüfus kayıt belgeleri

• Yatırım → Şirket kuruluş belgeleri, yatırım sertifikaları

---

Başvuru Süreci

1. Başvuru → İçişleri Bakanlığı Yabancılar Dairesi’ne yapılır.

2. Ön Kontrol → Belgelerin eksiksizliği incelenir.

3. Güvenlik Araştırması → Kamu düzenine uygunluk değerlendirilir.

4. Karar → Ortalama 30–60 gün içinde.

5. Kimlik Kartı → İzin onaylandığında oturma izni kartı düzenlenir.

Örnek Senaryo – Türk Yatırımcı

İstanbul’dan bir iş insanı Üsküp’te şirket kurar. Ticaret siciline kaydolduktan sonra belgeleriyle İçişleri Bakanlığı’na başvurur. Yaklaşık 45 gün içinde geçici oturum izni alır, ardından 5 yıl sonra daimi oturum hakkı kazanır.

---

Hukuki Yükümlülükler

Kuzey Makedonya’da oturma izni alan yabancılar:

• Adres Bildirimi → 8 gün içinde adres beyanı yapılmalıdır.

• Vergi Yükümlülüğü → Daimi oturum sahipleri dünya çapında gelir vergisine tabidir.

• Sağlık Sigortası → Geçerli sigorta zorunludur.

• Çalışma İzni → Çalışma hakkı için ayrı izin alınması gerekir (bazı birleşik izinler hariç).

• Kamu Düzenine Uyma → Suç işlemek veya kamu güvenliğini tehdit etmek izin iptaline yol açar.

---

Ret ve İptal Sebepleri

• Sahte veya eksik belge sunulması

• Kamu güvenliği tehdidi

• Mali yeterlilik olmaması

• İkamet amacına aykırı davranış

• Adli sicilde sabıka kaydı bulunması

İtiraz Hakkı: Ret veya iptal durumunda idari itiraz ve mahkemeye başvuru mümkündür.

---

Yabancı Yatırımcılar İçin Özel Hükümler

• Şirket kuran yatırımcılar için oturma izni kolaylaştırılmıştır.

• Gayrimenkul yatırımı yapanlar için hızlandırılmış süreç vardır.

• Yatırım tutarı büyüdükçe daimi oturuma geçiş daha hızlı olur.

---

Uluslararası Boyut

• Türkiye – Kuzey Makedonya Anlaşmaları → Çifte vergilendirmeyi önleme, sosyal güvenlik işbirliği.

• AB Uyum Süreci → İkamet izinleri AB standartlarına göre düzenlenmiştir.

• AİHM Başvuru Hakkı → İnsan hakları ihlali durumunda başvurulabilir.

---

Türkiye – Kuzey Makedonya Karşılaştırmalı Tablo

---

Stratejik Öneriler

• Belgeler çift dilli hazırlanmalı (Makedonca ve İngilizce/Türkçe).

• Yatırımcılar için gayrimenkul alımı en hızlı oturum yoludur.

• Öğrenciler için üniversite kabul belgeleri kritik önem taşır.

• Ret riskine karşı hukuki danışmanlık alınmalıdır.

---

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Türk vatandaşları Kuzey Makedonya’da oturma izni alabilir mi?
Evet, tüm şartları sağlayan Türk vatandaşları başvurabilir.

2. Daimi ikamet için kaç yıl gerekir?
5 yıl geçici ikamet sonrası.

3. Gayrimenkul satın alan yabancılar ikamet alabilir mi?
Evet, kolaylaştırılmış prosedür vardır.

4. Sağlık sigortası zorunlu mu?
Evet, tüm yabancılar için.

5. Öğrenciler için oturum izni süresi ne kadardır?
Eğitim süresince uzatılır.

6. Çalışma izni ve oturum izni birlikte alınabilir mi?
Evet, birleşik izin sistemi vardır.

7. Ret halinde ne yapılır?
İtiraz ve dava açma hakkı vardır.

8. Türk yatırımcıların avantajı var mı?
Evet, ikili anlaşmalar ve yatırım kolaylıkları vardır.

9. Oturum izni kartı ne kadar sürede çıkar?
Ortalama 30–60 gün.

10. Vergi yükümlülüğü nasıldır?
Daimi oturum sahipleri global gelirleri üzerinden vergi öder.

11. Aile birleşimi ne kadar sürede sonuçlanır?
Genelde 3–6 ay arasında.

12. Kamu düzenine aykırı davranışlarda ne olur?
İzin iptal edilir ve sınır dışı uygulanabilir.

13. AB vatandaşları için farklılık var mı?
Evet, bazı kolaylaştırılmış prosedürler vardır.

14. Türkiye’deki ikamet belgesi geçerli midir?
Hayır, başvurular Kuzey Makedonya için ayrı yapılır.

15. İş kuranlar için özel kolaylık var mı?
Evet, şirket sahiplerine hızlı oturum verilir.

16. İkamet izni yenileme süresi ne kadardır?
Genelde 30 gün öncesinden başvuru yapılmalıdır.

17. Uzun süreli yurtdışı çıkışlar ikameti etkiler mi?
Evet, daimi oturum için kesintisiz ikamet gerekir.

18. Başvurular online yapılabilir mi?
Hayır, genellikle şahsen yapılır.

19. Makedonca bilmek gerekir mi?
Zorunlu değildir, ancak avantaj sağlar.

20. Uluslararası koruma mekanizmaları geçerli mi?
Evet, AİHM ve ICSID gibi yollar açıktır.

---

Sonuç: Kuzey Makedonya’da Oturma İzni ve Hukuki Güvenceler

Kuzey Makedonya, oturma izni başvurularında yatırımcı dostu, AB uyumlu ve şeffaf bir sistem geliştirmiştir.

• Geçici ve daimi oturum yolları vardır.

• Yabancılar adres bildirimi, sağlık sigortası ve vergi yükümlülüklerine tabidir.

• Ret halinde yargı denetimi ve uluslararası koruma yolları açıktır.

• Türk vatandaşları için çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması önemli bir avantajdır.

Sonuç olarak, Kuzey Makedonya’da oturma izni, hem yatırımcılar hem de uzun süreli ikamet etmek isteyen yabancılar için güvenli ve güçlü bir hukuki zemin sunmaktadır.