İran’da Gayrimenkul Satın Alarak Oturma İzni Almak Mümkün mü?

Giriş

Son yıllarda birçok yabancı yatırımcı, Orta Doğu’da istikrarlı bir yaşam ve yatırım imkânı arayışında İran’ı tercih etmeye başlamıştır. Bu tercihlerin başında gayrimenkul yatırımı yoluyla oturma izni elde etme fikri gelmektedir. Dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi, yabancılara gayrimenkul satın alma karşılığında oturma hakkı tanınması oldukça yaygın bir uygulamadır. Ancak İran’da bu durum, hem hukuki hem de idari düzenlemeler ışığında farklılık göstermektedir. Bu makalede, İran’da yabancıların gayrimenkul satın alarak oturma izni elde edip edemeyeceği, bu süreçte karşılaşabilecekleri hukuki engeller ve başvurabilecekleri hukuki yollar detaylı şekilde ele alınacaktır.

İran Hukukunda Yabancıların Gayrimenkul Satın Alma Hakkı

İran’da yabancıların taşınmaz edinmesi, doğrudan İran Medeni Kanunu ve ilgili özel mevzuat ile sınırlandırılmıştır. Genel prensip olarak, yabancıların İran’da gayrimenkul satın alabilmesi mümkündür; ancak:

1. Milli Güvenlik Bölgeleri içerisinde yer alan taşınmazlar yabancılara satılamaz.

2. Satın alınacak taşınmazın kamu yararına aykırı olmaması gerekir.

3. Yabancıların mülkiyet edinimi için İçişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı’nın onayı zorunludur.

Dolayısıyla, İran’da mülk edinmek isteyen bir yabancının, yalnızca satış sözleşmesi imzalamakla yetinmesi mümkün değildir. İlgili kamu kurumlarından izin alınması sürecin en kritik aşamasıdır.

Gayrimenkul Yatırımı ile Oturma İzni Alınabilir mi?

İran mevzuatında doğrudan “gayrimenkul satın alana oturma izni verilir” şeklinde bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak uygulamada, gayrimenkul yatırımı yapan yabancıların uzun süreli ikamet başvurularının daha olumlu karşılandığı görülmektedir.

• Gayrimenkul sahibi olmak, yabancının ülkede kalıcı bağlarının olduğunu gösterdiğinden, İçişleri Bakanlığı nezdinde yapılan ikamet izin başvurularına olumlu katkı sağlamaktadır.

• Özellikle yüksek değerde yatırım yapan yabancıların oturma izinleri daha kolay onaylanmaktadır.

• Bununla birlikte, İran’da “yatırım yoluyla vatandaşlık” veya doğrudan “yatırım yoluyla ikamet” gibi özel bir düzenleme henüz yoktur.

Kurgusal Örnek Olay

A. B., Türk vatandaşı bir iş insanıdır. Tahran’da uzun vadeli bir yatırım yapmayı planlayan A.B., şehir merkezinde 250.000 USD değerinde bir apartman dairesi satın almıştır. Tapu işlemleri için Adalet Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı’ndan onay almış, mülkiyeti üzerine geçmiştir.

A.B., daha sonra oturma izni başvurusunda bulunmuş ve daire satın aldığını belgeleriyle sunmuştur. İran Göçmenlik İdaresi, A.B.’nin ülkede kalıcı bir bağı olduğunu dikkate alarak kendisine 3 yıllık oturma izni vermiştir.

Bu olay, gayrimenkul yatırımı ile doğrudan oturma izni verilmediğini; ancak taşınmaz ediniminin oturma izni başvurularında güçlü bir hukuki ve fiili delil olarak kabul edildiğini göstermektedir.

Hukuki Engeller ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

1. Mülkiyet Onayı: Her taşınmaz satışında İçişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı onayı şarttır.

2. Bölgesel Kısıtlamalar: Askeri alanlar, sınır bölgeleri veya stratejik öneme sahip yerlerde yabancıların gayrimenkul edinmesi yasaktır.

3. Tapu İşlemleri: Tüm mülkiyet işlemleri resmi tapu daireleri üzerinden yapılmalı, adi yazılı sözleşmeler hukuki güvence sağlamaz.

4. Vergi Yükümlülükleri: Yabancı mülk sahipleri, emlak vergisi, tapu harcı ve kira gelirlerinden doğan vergilerden sorumludur.

Yabancıların Hukuki Başvuru Yolları

• Gayrimenkul satın almasına rağmen oturma izni reddedilen bir yabancı, İran İdari Yargı Kurulu’na başvurabilir.

• Ayrıca İran’da yabancıların mülkiyet haklarının ihlal edilmesi halinde, uluslararası yatırım tahkim mekanizmalarına başvurulması da gündeme gelebilir.

• Özellikle Türkiye-İran ikili yatırım anlaşmaları, yatırımcıların haklarını koruyan önemli hukuki dayanaklardandır.

Sonuç

İran’da yabancıların gayrimenkul satın alması mümkündür, ancak bu tek başına oturma izni kazanma hakkı doğurmaz. Buna rağmen, mülk sahibi olmak ikamet izni başvurularında güçlü bir avantaj sağlamaktadır. Dolayısıyla, İran’da uzun süreli ikamet etmek isteyen yabancılar için gayrimenkul yatırımı, hem hukuki güvence hem de oturma izni sürecinde destekleyici bir unsur olarak değerlendirilebilir.