Gümrük Kaçakçılığında Zamanaşımı, Soruşturma ve Yargılama Süreci

Giriş

Gümrük kaçakçılığı suçu, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ile düzenlenen ve devletin mali çıkarlarını doğrudan etkileyen önemli bir suç tipidir. Türkiye’nin jeopolitik konumu, üç kıtanın kesişim noktasında olması ve transit ticaret yolları üzerinde bulunması sebebiyle gümrük kaçakçılığı özellikle akaryakıt, tütün mamulleri, elektronik eşya, tarihi eser ve uyuşturucu üzerinden sıkça karşımıza çıkmaktadır.

Bu yazıda, zamanaşımı süreleri, soruşturma ve yargılama süreci, etkin pişmanlık, müsadere ve Yargıtay kararları ışığında uygulamadaki durum incelenecektir.

---

1. Gümrük Kaçakçılığı Suçunda Zamanaşımı

a) Kanuni Dayanak

TCK m. 66 ve 5607 sayılı Kanun hükümlerine göre:

• 1-5 yıl hapis cezası öngörülen suçlarda → 8 yıl dava zamanaşımı,

• 5-10 yıl hapis öngörülen suçlarda → 15 yıl,

• 10 yıldan fazla hapis öngörülen suçlarda → 20 yıl zamanaşımı uygulanır.

b) Zamanaşımını Kesen İşlemler

• İddianamenin kabulü,

• Sanığın sorgusu,

• Hüküm verilmesi,

• Mahkemece alınan her yeni işlem.

c) Yargıtay Kararı

Yargıtay 7. Ceza Dairesi 2019/3124 E., 2020/4567 K.
Sanığın, kaçak akaryakıt ticaretinden 10 yıl hapis cezası öngörülmesi sebebiyle 15 yıllık dava zamanaşımı süresinin uygulanacağına hükmedilmiştir.

---

2. Soruşturma Süreci

a) Başlatılması

• İhbar, gümrük kontrolleri veya KOM birimlerinin operasyonları sonucu başlar.

• Savcılık, gümrük muhafaza raporlarını değerlendirir.

b) Soruşturma Araçları

• El koyma: CMK m. 123 ve 127 uyarınca mallara el konulur.

• Müsadere: Kaçak eşya ve araçlar devlet lehine alınır.

• Bilirkişi: Özellikle akaryakıt ve elektronik ürünlerde teknik rapor zorunludur.

c) Uygulama Örneği

Yargıtay 19. CD, 2020/1789 E., 2021/2365 K.
Evinde büyük miktarda bandrolsüz sigara bulunduran sanığın, “kişisel kullanım” savunması reddedilmiş ve ticari amaçlı bulundurma kabul edilerek mahkûmiyet kararı onanmıştır.

---

3. Yargılama Süreci

a) Yetkili Mahkeme

• Asliye Ceza Mahkemeleri → basit kaçakçılık suçları.

• Ağır Ceza Mahkemeleri → örgütlü, silahlı veya ağır nitelikli haller.

b) Aşamalar

1. İddianamenin kabulü.

2. Sanık ve tanık ifadeleri.

3. Bilirkişi raporları ve gümrük analizleri.

4. El konulan mallar hakkında müsadere.

5. Hüküm (hapis + adli para cezası).

c) Yargıtay Kararı

Yargıtay 7. CD, 2018/2456 E., 2019/3674 K.
10.000 paket sigara taşıyan kamyon şoförünün “ben sadece nakliyeciyim” savunması reddedilmiş, Yargıtay, nakliyecinin de suçun faili olduğuna karar vermiştir.

---

4. Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi

a) Kanuni Düzenleme (5607 s. Kanun m. 5)

• Suç ortaya çıkmadan malları teslim eden → cezasızlık,

• Suç ortaya çıktıktan sonra malları teslim eden → cezada indirim,

• Suç ortaklarını ihbar eden → yarıya kadar indirim.

b) Örnek

Yargıtay 19. CD, 2017/1356 E., 2018/2145 K.
Sanığın, malları yakalanmadan önce gümrüğe teslim etmesi nedeniyle ceza verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

---

5. Müsadere ve Tazminat

a) Malların Müsaderesi

Kaçak eşyalar ve suçta kullanılan araçlar (kamyon, gemi, TIR) devlet lehine müsadere edilir. Ancak:

• Araç malikinin suçtan haberi yoksa, müsadere yerine iade mümkündür.

b) Tazminat Davaları

Kaçakçılık nedeniyle gümrük idaresinin uğradığı vergi kaybı, sanıklardan tazminat davası yoluyla tahsil edilebilir.

c) Yargıtay Kararı

Yargıtay CGK, 2015/145 E., 2016/187 K.
Kaçak eşya taşıyan gemiye el konulmuş, ancak malikinin suçla ilgisi olmadığı tespit edilince gemi iade edilmiştir.

---

6. Örgütlü Suç ve Uluslararası Boyut

a) Örgütlü Kaçakçılık

TCK m. 220 ve 5607 s. Kanun m. 3 birlikte uygulanır.

• Suç örgütü kurmak, yönetmek, üye olmak ayrı bir cezalandırma sebebidir.

b) Uluslararası Boyut

Interpol işbirliği, sınır aşan suçlar için önemlidir. Özellikle Avrupa Birliği ile Türkiye arasındaki gümrük işbirliği anlaşmaları, kaçakçılıkla mücadelede etkin kullanılmaktadır.

---

7. Zamanaşımı ve Yargılama İlişkisi

a) Düşme Kararı

Zamanaşımı süresi dolduğunda dava düşer.

b) Yargıtay Kararı

Yargıtay CGK, 2019/134 E., 2020/241 K.
2008’de işlenen kaçakçılık suçunda, 2019’da yargılama devam etmekteydi. Zamanaşımını kesen işlemler dikkate alınarak 15 yıllık sürenin dolmadığına karar verilmiştir.

---

8. Sonuç

Gümrük kaçakçılığı suçu, ekonomik ve toplumsal düzeni tehdit eden, hem ulusal hem de uluslararası boyutu olan bir suçtur. Zamanaşımı süreleri, etkin pişmanlık hükümleri, soruşturma ve yargılama aşamaları, Yargıtay kararları ile şekillenmektedir.

Bu nedenle;

• Sanıklar açısından zamanaşımı, müsadere ve etkin pişmanlık dikkatle değerlendirilmelidir.

• Devlet açısından vergi kaybı ve ekonomik düzenin korunması için etkili soruşturma yürütülmelidir.