Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda Tazminat Davaları

İzinsiz Kullanım ve İntihal Durumunda Hak Arama Yolları

1. Giriş

Günümüzde dijitalleşmenin artmasıyla birlikte eser sahiplerinin hakları sıkça ihlal edilmektedir. Akademik makalelerden kitaplara, fotoğraflardan müzik eserlerine kadar birçok eser izinsiz olarak internet ortamında ya da basılı yayınlarda kullanılmaktadır. Bu durum eser sahiplerini 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) kapsamında tazminat davası açmaya yöneltmektedir.

Bu yazımızda FSEK kapsamında açılan tazminat davaları, ihtiyati tedbir talepleri, Yargıtay kararları ve dilekçe örneği üzerinde duracağız.

---

2. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) Nedir?

FSEK, eser sahiplerinin mali ve manevi haklarını korumak amacıyla düzenlenmiştir. Kanunda;

• Mali haklar → işleme hakkı, çoğaltma hakkı, yayma hakkı, temsil hakkı, işaret-ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkı,

• Manevi haklar → eseri umuma arz hakkı, adın belirtilmesi hakkı, eserin bütünlüğünü koruma hakkı,

açıkça güvence altına alınmıştır.

---

3. Hangi Eylemler İhlal Sayılır?

• Bir eserin izinsiz olarak internet sitesinde yayımlanması,

• Fotoğrafın reklam kampanyalarında izinsiz kullanılması,

• Kitap, makale veya tezlerden kaynak gösterilmeksizin alıntı yapılması,

• Müzik eserlerinin izinsiz çoğaltılması ve paylaşılması,

gibi fiiller eser sahibinin mali ve manevi haklarının ihlali niteliğindedir.

---

4. Tazminat Davasının Hukuki Dayanakları

FSEK m.68’e göre eser sahibinin uğradığı maddi zarar, en az lisans bedeli üzerinden hesaplanır. Aynı zamanda ihlalin ağırlığına göre bu bedelin üç katına kadar tazminata hükmedilebilir.

FSEK m.70 ise manevi tazminata dayanak oluşturmaktadır. Eser sahibinin saygınlığının, itibarının ve manevi değerlerinin zedelenmesi halinde manevi tazminata hükmedilir.

---

5. Yargıtay Kararlarından Örnekler

• Yargıtay 11. HD, 2015/13323 E., 2017/1985 K.:
  “Eser sahibinden izin alınmadan yapılan her türlü çoğaltma, yayma ve umuma iletim mali hakların ihlali niteliğindedir. Bu durumda eser sahibinin tazminat talep etme hakkı doğar.”

• Yargıtay 11. HD, 2016/6753 E., 2018/3451 K.:
  “Eser sahibinin adı belirtilmeksizin eserin kullanılması manevi hakların ihlali olup, bu tür ihlaller manevi tazminat sebebidir.”

Bu içtihatlar, mahkemelerin eser sahibini koruma yönündeki yaklaşımını göstermektedir.

---

6. İhtiyati Tedbir Talebi

FSEK m.77 uyarınca, eser sahibinin haklarının ihlali halinde mahkemeden ihtiyati tedbir talep edilebilir. Böylece;

• Eserin internet sitesinden kaldırılması,

• İzinsiz baskının durdurulması,

• Reklam kampanyalarının engellenmesi,

gibi geçici önlemler alınarak zararın artması önlenir.

---

7. Sonuç

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, eser sahiplerinin haklarını güçlü biçimde korumaktadır. Bir eserin izinsiz kullanılması durumunda;

• Maddi ve manevi tazminat davası açılabilir,

• İhtiyati tedbir talebi ile ihlale derhâl son verilmesi sağlanabilir,

• Yargıtay kararları emsal olarak gösterilebilir.

Bu nedenle eser sahipleri, hak ihlali durumunda ivedilikle hukuki yollara başvurmalı ve eserlerini koruma altına almalıdır.

                                                                                                          HUKUK FAKÜLTESİ ÖĞRENCİSİ YAĞMUR YORULMAZ