Giriş

Türkiye, dinamik ekonomisi, stratejik coğrafi konumu ve gelişen finans piyasaları ile hem yerli hem de yabancı yatırımcılar için cazip bir merkezdir. Özellikle son yıllarda bankacılık, sigortacılık, faktoring, leasing ve fintech alanlarında faaliyet göstermek isteyen şirketlerin sayısında önemli bir artış yaşanmaktadır. Ancak, Türkiye’de bir finansal şirket kurmak, sıradan bir anonim veya limited şirket kuruluşundan farklı olarak özel izinlere, sermaye şartlarına ve denetim süreçlerine tabidir. Bu makalede, Türkiye’de finansal şirket kuruluşunun hukuki dayanakları, türleri, kuruluş aşamaları, asgari sermaye şartları ve dikkat edilmesi gereken hususlar detaylı olarak ele alınacaktır.

---

Finansal Şirket Nedir?

Finansal şirketler, tasarruf sahipleri ile fon ihtiyacı olan taraflar arasında aracılık yapan, kredi sağlayan, sigorta güvencesi sunan veya yatırım yönetimi hizmeti veren kurumlardır. Türkiye’de finansal şirketlerin türleri ve kuruluş şartları, ilgili özel kanunlarla düzenlenmiştir.

---

Türkiye’de Finansal Şirket Türleri

Türkiye’de faaliyet gösterecek finansal şirket türleri genel olarak şu başlıklar altında toplanabilir:

1. Bankalar (Mevduat Bankaları, Katılım Bankaları, Kalkınma ve Yatırım Bankaları)
2. Faktoring Şirketleri
3. Finansal Kiralama (Leasing) Şirketleri
4. Tüketici Finansman Şirketleri
5. Sigorta ve Reasürans Şirketleri
6. Portföy Yönetim ve Yatırım Şirketleri
7. Aracı Kurumlar
8. Varlık Yönetim Şirketleri
9. Fintech Şirketleri ve Elektronik Para Kuruluşları

Her bir türün kuruluş şartları farklı mevzuat hükümlerine tabidir.

---

Hukuki Dayanaklar

Türkiye’de finansal şirketlerin kuruluş ve faaliyetleri şu temel kanunlarla düzenlenmektedir:

• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu
• 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu
• 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu
• 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu
• 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Kanunu

Ayrıca, bu şirketlerin denetimi ve lisans süreçleri Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından yürütülmektedir.

---

Finansal Şirket Kuruluş Şartları

1. Asgari Sermaye Şartları

Her finansal şirket türü için farklı sermaye gereklilikleri bulunmaktadır:

• Bankalar: 5411 sayılı Kanun uyarınca en az 30 milyon Euro karşılığı TL sermaye.
• Faktoring Şirketleri: 6361 sayılı Kanuna göre en az 50 milyon TL sermaye.
• Leasing Şirketleri: En az 50 milyon TL sermaye.
• Finansman Şirketleri: En az 50 milyon TL sermaye.
• Sigorta Şirketleri: En az 25 milyon TL sermaye (branşa göre farklılık gösterebilir).
• Portföy Yönetim Şirketleri: SPK düzenlemelerine göre en az 2 milyon TL sermaye.
• Aracı Kurumlar: Faaliyet izinlerine göre 3 milyon TL ile 25 milyon TL arasında değişen sermaye şartları.
• Elektronik Para Kuruluşları: En az 25 milyon TL sermaye.

2. Ortaklık Yapısı

• Kurucuların mali gücü ve itibarı dikkate alınır.
• Ortakların kara para aklama veya finansal suçlar ile bağlantısı olmamalıdır.
• Şirketin yönetim kurulu üyelerinin belirli eğitim ve mesleki deneyim şartlarını karşılaması gerekir.

3. Kuruluş İzni ve Faaliyet İzni

Finansal şirket kurmak için iki aşamalı izin süreci uygulanır:

1. Kuruluş İzni → İlgili kurumdan (BDDK, SPK, SEDDK) alınır.
2. Faaliyet İzni → Şirketin fiziki, teknik ve mali altyapısı tamamlandıktan sonra verilir.

4. Organizasyon ve Teknik Altyapı

• Şirketin merkez ofisi, bilgi işlem altyapısı ve risk yönetimi sistemi hazır olmalıdır.
• İç denetim ve uyum birimlerinin kurulması zorunludur.

---

Finansal Şirket Kuruluş Aşamaları

1. Kurucuların Belirlenmesi
   • Yasal şartları sağlayan kurucu ortakların seçilmesi.
2. Ana Sözleşmenin Hazırlanması
   • İlgili mevzuata uygun şekilde hazırlanır ve Ticaret Siciline tescil edilir.
3. Kuruluş İzni Başvurusu
   • BDDK, SPK veya SEDDK’ya gerekli belgeler ile başvuru yapılır.
4. Asgari Sermayenin Bloke Edilmesi
   • Kuruluş sermayesi, kuruluş aşamasında bankada bloke edilir.
5. Kuruluş İzninin Onaylanması
   • Kurul kararı ile kuruluş izni alınır.
6. Organizasyon Yapısının Tamamlanması
   • Yönetim, iç denetim, risk yönetimi birimleri kurulmalıdır.
7. Faaliyet İzni Başvurusu
   • Teknik ve mali yeterliliğin tamamlanmasının ardından yapılır.
8. Faaliyet İzninin Verilmesi
   • Şirket, ilgili alanda resmen faaliyete başlayabilir.

---

Türkiye’de Finansal Şirket Kurmanın Avantajları

• Stratejik Konum: Avrupa, Asya ve Orta Doğu’ya açılan finansal bir merkez.
• Genç ve Dinamik Pazar: Finansal ürünlere olan yüksek talep.
• Düzenleyici Çerçeve: Yatırımcıları koruyan sıkı yasal düzenlemeler.
• Fintech Ekosistemi: Hızla büyüyen dijital bankacılık ve elektronik para sektörü.
• Uluslararası Yatırım İmkânı: Yabancı yatırımcıların Türk piyasalarına kolay giriş yapabilmesi.

---

Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

1. Mevzuata Uyum → Her finansal şirket türü için özel mevzuat hükümleri dikkatle incelenmelidir.
2. Lisans Süreçleri → Kuruluş ve faaliyet izni süreçleri uzun sürebilir, profesyonel danışmanlık alınması tavsiye edilir.
3. Sermaye Yeterliliği → Sermaye şartları zaman zaman artırılabilmektedir.
4. Uluslararası Standartlar → Basel düzenlemeleri, FATF tavsiyeleri gibi global finansal düzenlemelere uyum sağlanmalıdır.

---

Sonuç

Türkiye’de bir finansal şirket kurmak, yüksek sermaye şartları ve sıkı denetim süreçleri gerektirse de büyük fırsatlar barındıran bir yatırımdır. Bankalar, sigorta şirketleri, faktoring ve leasing kuruluşları, fintech girişimleri gibi farklı seçenekler arasında yatırımcıların ihtiyaçlarına uygun modeller bulunmaktadır. Yabancı yatırımcılar açısından da Türkiye, büyüyen finans piyasası, stratejik konumu ve genç nüfusu ile öne çıkmaktadır. Ancak, sürecin her aşamasında hukuki danışmanlık alınması kuruluş sürecinin sorunsuz ilerlemesi açısından büyük önem taşımaktadır.