Ticari Temsilci ve Acentelik Sözleşmeleri: Ticaret Hukukunda Yeri, Unsurları ve Farkları

1. Ticari Temsilci Nedir?

Ticari temsilci, Türk Ticaret Kanunu’nun 547. maddesine göre, bir ticari işletmeyi yönetme ve işletme ile ilgili tüm işlemleri yapma konusunda temsil yetkisi verilen kişidir. Ticari temsilci, işletme sahibinin (tacirin) adına ve hesabına hareket eder.

📌 Özellikler:

• Temsil yetkisi geniştir.

• İşletme ile ilgili tüm hukuki işlemleri yapabilir.

• Ticaret siciline tescil edilmesi gerekir.

---

2. Acentelik Nedir?

Acente, Türk Ticaret Kanunu’nun 102. maddesine göre, belirli bir yer veya bölge içinde sürekli olarak ticari işletme sahibi adına sözleşme yapmayı veya bu sözleşmelerin yapılmasına aracılık etmeyi meslek edinen kişidir.

📌 Özellikler:

• Süreklilik arz eder.

• Belli bir bölge veya yer için yetkilidir.

• Tacir adına ve hesabına hareket eder.

• Genellikle komisyon karşılığı çalışır.

---

3. Ticari Temsilci ve Acente Arasındaki Farklar

---

4. Hukuki Dayanaklar

---

5. Ticari Temsilci Sözleşmesinin Unsurları

1. Taraflar – Tacir ve ticari temsilci

2. Temsil Yetkisi Kapsamı

3. Ücret ve Ödeme Şartları

4. Yetki Sınırlandırmaları

5. Fesih Şartları

6. Rekabet Yasağı

---

6. Acentelik Sözleşmesinin Unsurları

1. Taraflar – Tacir ve acente

2. Bölge Tanımı

3. Yetki Türü (Aracılık / Sözleşme Yapma)

4. Komisyon Oranı

5. Masraf Düzeni

6. Süre ve Fesih Koşulları

---

7. Yetki Türleri ve Kısıtlamalar

📌 Ticari Temsilci Yetkisi:

• İşletme ile ilgili tüm hukuki işlemleri yapabilir.

• Taşınmaz satışı veya ipotek işlemleri için özel yetki gerekir.

• Yetki sınırlandırmaları ticaret siciline tescil edilir.

📌 Acente Yetkisi:

• İki tür yetki vardır:

  • Aracılık Yetkisi: Müşteri bulur, sözleşme yapılmasına aracılık eder.

  • Sözleşme Yetkisi: Doğrudan sözleşme yapabilir.

---

8. Avantajlar ve Dezavantajlar

---

9. Örnek Olaylar

Örnek 1:
Bir tekstil firması, İstanbul’da tüm satış işlemlerini yürütmesi için ticari temsilci atar. Temsilci, şirket adına sözleşme imzalar, tahsilat yapar.

Örnek 2:
Bir makine üreticisi, Ege bölgesinde satışları artırmak için bir acente ile anlaşır. Acente, üretici adına sözleşme yapar ve komisyon alır.

---

10. Sözleşmelerde Dikkat Edilecek Hususlar

1. Yetki Sınırları Net Belirlenmeli

2. Komisyon ve Ücret Açıkça Yazılmalı

3. Fesih Süreleri Düzenlenmeli

4. Rekabet Yasağı Maddesi Eklenmeli

5. Uyuşmazlık Çözüm Yeri Belirlenmeli

---

11. Sonuç

Ticari temsilci ve acentelik sözleşmeleri, işletmelerin ticari faaliyetlerinde önemli araçlardır. Ancak temsil yetkisi, bölge sınırlaması, ücretlendirme ve fesih şartlarının net olarak düzenlenmesi, tarafların haklarını korur.