Personel Devri ve Devralma Süreçlerinde Yatırımcı Ne Tür İş Hukuku Riskleriyle Karşılaşabilir?

1. Giriş: Varlığı Devralmak Kolay, İnsan Kaynağını Devralmak Zor

Şirket satın alma, birleşme ya da bölünme gibi kurumsal yeniden yapılanma süreçlerinde personel devri, yatırımcının karşılaşabileceği en karmaşık ve riskli alanlardan biridir. Zira şirketin işgücüne dair yükümlülükleri, devralan yatırımcıya geçerken yalnızca maaş ödemeleri değil; aynı zamanda geçmişe dönük kıdem hakları, izin alacakları, SGK yükümlülükleri ve hatta işçi davaları gibi önceden doğmuş ama henüz sonuçlanmamış riskler de aktarılmış olur. Bu nedenle due diligence sürecinde personel devri konusu, sadece bordroların incelenmesiyle sınırlı kalmamalı; derinlemesine bir iş hukuku uyum denetimi yapılmalıdır.

---

2. Personel Devri Nedir? Hukuki Çerçevesi Nasıldır?

2.1. Tanım

Personel devri, bir işverenin işyerini, işletmesini veya faaliyetinin bir bölümünü başka bir işverene devretmesi sonucunda, çalışanların da yeni işverene geçişini ifade eder.

2.2. Temel Yasal Dayanak

• 4857 sayılı İş Kanunu – m.6

• Borçlar Kanunu – m.429 vd.

• Yargıtay içtihatları

• AB Direktifleri (özellikle 2001/23/EC sayılı direktif)

2.3. Hangi Hallerde Personel Devri Söz Konusudur?

• Şirketin bir başka şirket tarafından satın alınması

• İşyerinin veya şubenin devri

• Birim ya da bölüm transferi

• İşin taşeron ya da alt işverene verilmesi

• Birleşme, bölünme veya nev’i değişikliği gibi yapısal değişiklikler

---

3. Personel Devrinin Otomatik Etkileri: İş Sözleşmesi Devam Eder

3.1. Devirde Açık Rıza Şartı Yoktur

İş Kanunu’na göre işyerinin devri durumunda işçinin rızası aranmaksızın iş sözleşmesi yeni işverene geçer. Yani devralan şirket, personelin:

• Kıdemini,

• Hak kazanmış izinlerini,

• Ücret ve yan haklarını,
  aynen devralır.

3.2. Fesih Yasağı

Devir, fesih için haklı neden teşkil etmez. Yani “ben yeni yönetimim, eski personeli istemiyorum” mantığı geçersizdir. Aksi durumda, geçersiz fesih ve işe iade davaları kaçınılmaz olur.

---

4. Yatırımcının Karşılaşabileceği İş Hukuku Riskleri

4.1. Geçmişe Dönük Kıdem ve İhbar Tazminatları

Yargıtay kararlarına göre, yeni işveren, eski işveren dönemindeki kıdem süresini de devralmış olur. Bu da:

• İşçinin kıdem tazminatı alma hakkını doğurur,

• Özellikle uzun yıllar çalışmış personel açısından yüksek tazminat yükü oluşturur.

4.2. Kullanılmayan Yıllık İzin Hakları

Devralınan personelin geçmişe dönük kullanmadığı yıllık izin alacakları, devralan işverenin sorumluluğuna geçer. Bu haklar:

• İş sözleşmesi sona erdiğinde parasal alacağa dönüşür,

• Mahkemeye taşınabilir.

4.3. İşçilik Alacak Davaları

Devralınan personelin eski işverenle yaşadığı bir uyuşmazlık varsa ve bu dava açılmamışsa, yeni işverene karşı 5 yıl içinde dava açılabilir.

4.4. İşe İade ve Geçersiz Fesih Riski

Yatırım sonrası organizasyon değişikliği veya küçülme gerekçesiyle yapılan işten çıkarmalar, mahkemede geçerli neden olarak kabul edilmeyebilir. Bu da:

• İşe iade davası,

• Boşta geçen süre ücreti,

• İşe başlatmama tazminatı,
  doğurur.

4.5. Sendikal Yükümlülükler

Devir öncesi sendikalı olan çalışanlar varsa, toplu iş sözleşmesi yükümlülükleri de yeni işverene geçer. Bu sözleşmelere aykırı hareket eden yatırımcı:

• Sendikal tazminat,

• Yetki itirazı,

• Uyuşmazlık süreçleriyle karşılaşabilir.

4.6. SGK Prim Farkları ve Eksik Bildirimler

Eski işverenin çalışanı asgari ücretten SGK’ya bildirmesi durumunda, çalışan yeni işverene dava açabilir. Bu durumda:

• Geriye dönük prim farkı,

• SGK cezası,

• İşçilik alacak davası,
  söz konusu olur.

---

5. Due Diligence Sürecinde Personel Devri Riskleri Nasıl İncelenir?

5.1. İncelenmesi Gereken Belgeler

---

6. Riskten Korunmak İçin Sözleşmeye Eklenmesi Gereken Hükümler

6.1. Açık Beyan Hükmü

“Devreden şirket, çalışanlara ilişkin SGK bildirgelerinin mevzuata uygun olduğunu, çalışanların tüm geçmiş alacaklarının ödendiğini, kıdem ve izin yükümlülüklerinin tam olarak karşılandığını beyan eder.”

6.2. Tazminat Sorumluluğuna İlişkin Madde

“Devralan şirketin yatırım tarihinden önceki döneme ait işçilik alacakları, dava ve icra takiplerinden doğacak yükümlülükler devreden şirkete aittir.”

6.3. İstisnai Durumlar

• Yönetici pozisyonları için bireysel sözleşmelerde ayrıca fesih, kıdem, tazminat yükümlülükleri detaylandırılmalıdır.

---

7. Sonuç: Personeli Devir Almak, Sadece Bir Excel Tablosu Kopyalamak Değildir

Personel devri, yatırımcı için sadece isim listesi ve maaş bordrosundan ibaret değildir. Her bir çalışanın geçmişteki tüm hakları, yükümlülükleri ve potansiyel riskleriyle birlikte devralınır. Bu nedenle due diligence sürecinde sadece mevcut yükümlülüklere değil, görünmeyen yükümlülüklere de dikkatle odaklanılmalıdır. Yatırımcı, personel devrine bağlı riskleri ancak profesyonel hukuki inceleme ve doğru sözleşme hükümleriyle önceden bertaraf edebilir.

Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut