Tüzel Kişiliği Olmayan Şirket Olur mu?
Giriş
“Şirket kuracağım ama vergi levhası alacağım yer bana ‘tüzel kişilik yok’ dedi. Bu ne demek oluyor?”
İşte bu soruyla çok sık karşılaşıyoruz. Bir şirketin var olması için mutlaka tüzel kişiliğe sahip olması gerektiği düşünülüyor. Oysa Türk Hukuku, tüzel kişiliği olmayan ama ticari faaliyet gösteren bir şirket türünü de tanır: Adi Şirket (Adi Ortaklık).
1. Tüzel Kişilik Nedir?
Tüzel kişilik, bir kurumun veya topluluğun hukuk düzeni tarafından kişi gibi tanınmasıdır.
Bu sayede o yapı:
-
Kendi adına mal alabilir,
-
Dava açabilir,
-
Vergi ödeyebilir,
-
Sözleşme yapabilir.
Örnekler:
-
Limited şirketler
-
Anonim şirketler
-
Dernekler
-
Vakıflar
Ancak her şirket tüzel kişi değildir. İşte burada karşımıza adi şirket çıkar.
2. Adi Şirket Tüzel Kişi Değildir – Peki Şirket Sayılır mı?
Evet, sayılır.
Adi şirket, Türk Borçlar Kanunu’nun 620 ve devamı maddelerinde tanımlanmıştır.
“Şirket, iki veya daha fazla kişinin emek ve mallarını ortak bir amaca ulaşmak için birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmedir.”
Bu tanımda tüzel kişilikten hiç bahsedilmez.
Çünkü adi şirketler, ticaret siciline kayıtlı değillerdir. Bu nedenle hukuken bir kişi (tüzel kişi) olarak tanınmazlar.
Ancak bu, adi şirketin yok olduğu anlamına gelmez. Adi şirket:
-
Vergi levhası alabilir
-
Ticari faaliyet yürütebilir
-
Ortakları aracılığıyla dava açabilir
Yani: Tüzel kişiliği yoktur ama “şirket”tir.
3. Adi Şirketin Özellikleri Nelerdir?
- Tüzel kişiliği yoktur.
Her işlem doğrudan ortaklar adına yapılır.
- En az iki kişiyle kurulur.
Ortaklar gerçek ya da tüzel kişi olabilir.
- Yazılı sözleşme yapılması tavsiye edilir.
Kanunen zorunlu olmasa da ispat kolaylığı sağlar.
- Ticaret siciline kayıt gerekmez.
Bu nedenle ticaret ünvanı alamaz, resmi şirket adı yoktur.
- Ortaklar sınırsız ve müteselsil sorumludur.
Şirketin borcunu ortaklardan biri ödeyebilir ve diğer ortağa rücu eder.
4. Adi Şirketin Kuruluşu – Tüzel Kişilik Gerekmeyen Basit Adımlar
1. En az iki kişi arasında sözlü veya yazılı bir ortaklık anlaşması yapılır.
2. Ortaklar faaliyet konusu belirler.
3. Faaliyete başlamadan önce bağlı olunan vergi dairesine gidilerek gelir vergisi mükellefiyeti açılır.
4. Faaliyet türüne göre belediyeden ruhsat alınabilir (gerekiyorsa).
5. SGK/BAĞ-KUR kayıtları yapılır.
Örnek: El yapımı sabun üretimi yapmak isteyen iki kişi, adi ortaklık kurarak ürünlerini e-ticaret sitelerinde satabilir. Herhangi bir limited şirket kurmalarına gerek yoktur.
5. Tüzel Kişiliği Olmamanın Uygulamadaki Etkileri
Adi şirketin kendi adına dava açma hakkı yoktur.
→ Ortaklar adına açılır.
Bankalarda “şirket” adıyla hesap açılamaz.
→ Ortakların bireysel hesapları kullanılır.
İhale, kredi, teşvik gibi alanlarda sınırlamalar vardır.
→ Kurumsal kimlik tanınmadığı için resmi işlemler zordur.
Ancak:
-
Vergi levhası alınabilir.
-
İşletme defteri tutulur.
-
Fatura kesilebilir.
-
Kâr-zarar beyanı yapılır.
6. Tüzel Kişiliği Olmayan Şirketin Avantajları
-
Kuruluş masrafsızdır, noter ya da ticaret sicili zorunlu değildir.
-
Hızlıca kurulabilir.
-
Faaliyet esnekliği sağlar.
-
Aile ve küçük çaplı işler için idealdir.
7. Tüzel Kişiliği Olmamanın Dezavantajları
-
Ortakların şahsi mal varlığı borçlara karşı risktedir.
-
Kurumsal güven azdır.
-
Ortaklık yapısı değişirse şirket sona erer.
-
Resmi belgelerde “şirket” olarak tanınmaz.
8. Hangi Durumda Adi Şirket Kurulmalı?
Az sermayeli bir girişim varsa
Güvene dayalı ortaklık kuruluyorsa
Hızlı ve düşük maliyetli bir çözüm arıyorsanız
Vergisel yük azlığı önemliyse
Sonuç: Tüzel Kişilik Olmasa da Şirket Olur!
Tüzel kişiliğin olmaması, bir girişimin şirket olarak varlığını sürdürmesine engel değildir. Adi şirketler, Türk hukukunda yasal dayanağa sahip, vergisel yükümlülüğü olan ve ticari faaliyet gösterebilen bir ortaklık türüdür. Özellikle küçük girişimler, aile işletmeleri ve geçici projeler için ideal bir seçenektir.
Ancak risklerin farkında olunmalı ve mümkünse her adımda yazılı belge ile çalışılmalıdır.
Gözdenur Turna
About Post Author
