Yurtdışında Dil Eğitimi Amaçlı Au-Pair Hizmet Sözleşmesi

1. Hukuki Niteliği ve Uygulanacak Hukuk
Au-Pair sözleşmeleri, klasik bir iş veya hizmet sözleşmesinden farklıdır. Burada Au-Pair adayının temel amacı, dil öğrenmek ve kültürel deneyim kazanmaktır. Ev sahibi aileye sağlanan çocuk bakımı ve hafif ev işleri, temel bir istihdam ilişkisi yaratmaktan ziyade kültürel değişimi destekleyen bir “kültürel değişim” sözleşmesi niteliğindedir. Bu durum, Türk hukuku bakımından doğrudan düzenlenmiş bir hukuki statü olmadığı için, sözleşme Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) genel hüküm ve ilkeleri çerçevesinde değerlendirilir. Ayrıca, Au-Pair adayının gideceği ülkenin hukuku da oturma izni, polis kaydı, vize ve çalışma koşulları bakımından devreye girer. İki farklı hukuk düzeninin etkileşimi, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) çerçevesinde çözülmelidir.

2. Tarafların Konumu ve Sözleşmenin Unsurları
Taraflar:

• Şirket: Hizmet sağlayıcı konumunda olup, Au-Pair adayına yurtdışında uygun bir aile bulmak, vize işlemlerinde yol göstermek ve program boyunca danışmanlık hizmeti vermekle yükümlüdür.
• Au-Pair Adayı: Dil öğrenmek ve kültürel etkileşim sağlamak üzere yurtdışına giden, ailenin belirli kurallarına uymak ve çocuk bakımı ile hafif ev işlerinde yardımcı olmakla yükümlü kişidir.
• Ev Sahibi Aile: Üçüncü bir taraf konumunda olup, Au-Pair’in temel ihtiyaçlarını karşılar, konaklama, yemek, cep harçlığı sağlar ve dil okullarına erişim imkânı sunar.

Bu yapı, TBK anlamında bir “vekalet” veya “hizmet” sözleşmesinden ziyade “karma nitelikli” bir sözleşmedir. Hizmet edimi, konaklama, eğitim ve kültürel değişim unsurları bir arada bulunmaktadır.

3. Sözleşmenin Uluslararası Boyutu ve Vize Düzenlemeleri
Au-Pair programları genellikle Avrupa Birliği ülkeleri, Birleşik Krallık veya diğer Avrupa ülkelerince düzenlenmiş belli kurallara tabidir. Bu ülkelerde Au-Pair’lik, genellikle kültürel değişim programı olarak görülür ve birçok yerde Au-Pair’e özel vize kategorileri mevcuttur. Sözleşme, Au-Pair adayına vize işlemleri için danışmanlık verilmesini öngörmektedir. Bu noktada, şirketin sorumluluğu, adayın vize alması için gerekli belgeleri temin etme konusunda rehberliktir; vize verilip verilmemesi ise yetkili yabancı konsolosluk veya büyükelçiliklerin takdirindedir.

Hukuki açıdan, vize verilmemesi durumda “kesin kayıt ücreti” iadesinin yapılacağına dair hüküm, Au-Pair adayının menfaatini koruyan önemli bir sözleşme maddesidir. Bu durum, şirketin haksız kazanç elde etmesinin önüne geçer ve sözleşmenin dengeli olmasını sağlar.

4. Aile Seçimi, İkamet ve Çalışma Koşulları
Sözleşmede, Au-Pair adayına uygun bir ailenin bulunmasının zaman alabileceği ve aile seçimi konusunda şirket danışmanlarının profesyonel takdir yetkisini kullanacağı hüküm altına alınmıştır. Burada esas olan Au-Pair’in huzurlu bir ortamda bulunmasıdır. Hukuki açıdan, bu hüküm, şirketin aile seçiminde üstlendiği özen yükümlülüğünün altını çizer. Eğer şirket, açıkça kötü niyetli veya özensiz bir şekilde aile seçer ve Au-Pair mağdur olursa, bu durum TBK madde 112 vd. gereğince tazminat sorumluluğunu doğurabilir.

Au-Pair’in gideceği ülkedeki yasal işlemleri (polis kaydı, oturum izni) yerine getirmesi gerektiğinin belirtilmesi, sözleşmenin Au-Pair adayını bilgilendirme yönündeki fonksiyonunu gösterir. Bu tür hükümler, “bilgilendirme yükümlülüğü” kapsamına girer ve Au-Pair adayının hukuki konumunu güçlendirir.

5. Au-Pair’in Görev ve Sorumluluklarının Hukuki Temeli
Au-Pair, çocuk bakımı ve hafif ev işleri yapma yükümlülüğü altındadır. Burada önemle belirtilen husus, Au-Pair’in ağır ev işlerinden sorumlu tutulamayacağıdır. Bu ayrım, Au-Pair’in statüsünü işçi konumundan ayıran temel etmenlerden biridir. Ağır işlerin dayatılması sözleşmeye aykırılık oluşturur ve Au-Pair’in aile değişikliği talep etme hakkı tanınmıştır. Bu, hukuken Au-Pair’in korunması anlamına gelir.

Au-Pair adayının alkol, uyuşturucu kullanımı, ev kurallarına uymama, çocuklara kötü muamelede bulunma veya habersiz evden ayrılma durumları, sözleşmeye aykırılık olarak tanımlanmaktadır. Böyle durumlarda şirketin Au-Pair’i ülkeye geri gönderme yetkisi, sözleşmede belirlenmiş bir fesih nedenidir. Bu, sözleşmede öngörülen dürüstlük kuralının (TBK m.2) ve işbirliği ilkesinin ihlaline bir yaptırımdır.

6. Ailenin Yükümlülüklerinin Hukuki Temeli
Aile, Au-Pair’i ailenin doğal bir bireyi olarak görmeli, ona özel bir oda ve temel ihtiyaçları sağlamalıdır. Ayrıca söz verilen cep harçlığı ve boş zamanlar da eksiksiz sağlanmalıdır. Bu hükümler, Au-Pair’in temel insan haklarının (barınma, beslenme, dinlenme) güvence altına alınması amacını taşır.

Eğer aile Au-Pair’e şiddet uygular, onur kırıcı davranışlarda bulunur veya sözleşmede öngörülen standartları sağlamazsa, Au-Pair’in haklı nedenle aile değişikliği talep etme veya sözleşmenin feshi söz konusu olabilir. Bu durum, Türk hukukunda sözleşmeye aykırılığın özel bir şeklidir ve haksız fiil sorumluluğu da doğurabilir.

7. Aile Değişikliği, Dil Eğitimi ve Au-Pair Evi
Sözleşmede, Au-Pair’e belirli koşullarda aile değişikliği hakkı tanınmıştır. Bu hak, sözleşmenin esnek yapısını ve Au-Pair’in mağdur olmamasını sağlar. Hukuki açıdan, bu hak, Au-Pair’in menfaat dengesini koruyan önemli bir düzenlemedir.

Au-Pair evinin kullanımı, tamamen acil durumlar içindir. Bu durum, şirketin Au-Pair adayına karşı olan “koruma ve gözetme” yükümlülüğünün yansımasıdır. Sözleşme, Au-Pair evinde kalış süresini, maliyetini ve kurallarını düzenlemiştir. Bu sayede, Au-Pair mağduriyetinin asgariye indirilmesi amaçlanmaktadır.

Dil eğitimi hususu, Au-Pair programının temel amacına hizmet eden kilit bir unsurdur. Sözleşmede, dil okullarının ücret, süre ve kayıt dönemleri düzenlenmiş; ücretin beklenenden fazla olması durumunda ailenin cep harçlığı ile telafi etmesi öngörülmüştür. Bu, sözleşmede Au-Pair’in eğitsel menfaatlerinin korunmasına yönelik bir tedbirdir.

8. Ücret ve İade Koşulları
Ücret iade koşulları, Au-Pair adayının tüketici sıfatına tam uymasa da, hizmetin bir tür danışmanlık faaliyeti olarak değerlendirilmesi nedeniyle tüketiciyi koruyan emredici hükümlerin uygulanma ihtimalini gündeme getirebilir. Sözleşmede, ön kayıt ücretinin iade edilememesi, kesin kayıt ücretinin ise yalnızca vize reddi durumunda iade edilmesi hükme bağlanmıştır. Bu hükümler, açıkça belirtilmiş olması nedeniyle öngörülebilirlik sağlar. Ancak haksız şart niteliğine girebilecek çok katı iade politikaları, Türk hukuku bakımından yargı denetimine tabi tutulabilir.

9. Yetkili Mahkeme ve Uyuşmazlık Çözümü
Sözleşmede, uyuşmazlık durumunda Türkiye’de ve ev sahibi ülkede hangi mahkemelerin yetkili olduğuna dair hüküm vardır. Milletlerarası nitelikli bu sözleşmede yetki anlaşması, MÖHUK çerçevesinde geçerlilik kazanır. Taraflar arasındaki uyuşmazlıklarda Türk mahkemelerinin yetki alanı düzenlenmişse, bu, tarafların hak arama özgürlüğü bakımından önemlidir.

10. Genel Değerlendirme
Au-Pair sözleşmesi, hem Türk hukukuna hem de uluslararası mevzuata tabi karma nitelikli bir akittir. Sözleşme metni, taraflar arasındaki menfaat dengesini kurmaya çalışmakta; Au-Pair adayının kültürel deneyim, dil eğitimi ve güvenli bir aile ortamına yerleşmesi, şirketin profesyonel danışmanlık hizmeti ve ailenin Au-Pair’i bir aile bireyi olarak görerek temel ihtiyaçlarını karşılama zorunluluğu üzerinde yükselmektedir.

Hukuken dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:

• Sözleşme metninin şeffaf olması ve tarafların hak ile yükümlülüklerini açıkça ortaya koyması.
• Au-Pair’in insan onuruna ve temel ihtiyaçlarına saygı gösterilmesi.
• Aile ve Au-Pair arasındaki ilişkinin salt bir hizmet ilişkisi değil, kültürel değişim odaklı olması.
• Vize, oturum izni ve aile seçimi sürecinde şirketin gerekli özeni göstermesi.
• Aile değişikliği, Au-Pair evi kullanımı ve vize iadesi gibi istisnai durumların hukukî açıdan makul düzenlemelere bağlanması.

Sonuç olarak, bu sözleşme, Au-Pair adayının haklarını ve yükümlülüklerini ayrıntılı biçimde düzenlerken, ev sahibi aile ve şirkete de çeşitli hukuki sorumluluklar yüklemektedir. Doğru yorum ve uygulama, taraflar açısından uyuşmazlıkları asgariye indirerek Au-Pair deneyiminin amacına uygun gerçekleştirilmesini sağlayacaktır.